1

3-5 urteko haurren eboluzioaren ezaugarriak

Psikomotrizitatearen garapena

Adin-tarte horretan, gorputz-eskema erabat finkatzen da, eta gorputz atalak identifikatu egiten ditu haurrak. Horrekin batera, haurra lateralitatea lantzen hasten da, alde bat / beste alde bat kontzeptuen bitartez. Ikasleak, Haur Hezkuntza amaitutakoan, 6 urte inguru dituztela, norberaren ezkerra eta eskuina bereizten hasten dira.

Gutxi gorabehera 3 urte dituztela, haurren mugimenduen koordinazioa nabarmen hobetzen da, jauzi egitean eta lasterka egitean bereziki. Pixkanaka-pixkanaka hasten dira arrapaladan ibiltzen eta oin bakar baten gainean jauzika.

3-4 adin-tartean, haurrek gorputz-eskema osatzen dute, elementuak erantsiz:

• Buruan Ilea, belarriak, aurpegia eta aurpegiaren osagaiak (masailak, begiak, sudurra, ahoa, ezpainak, mihia eta hortzak) identifikatu eta bereizten ditu.

• Enborrean Sabela, bizkarra eta ipurdia. Kanpoko sexu-organoak bereizten ditu, bere identitate sexuala finkatu ahala.

• Goiko gorputz-adarretan Besoak, eskuak, hatzak eta azazkalak.

• Beheko gorputz-adarretan Hankak eta oinak.

4 urtetik aurrera, psikomotrizitatean egindako aurrerabidea finkatu eta zabaldu egiten da. Aldi berean, haurrak hobeto daki zer gorputz-ahalbide dituen.

Gorputz-jarrerei eta mimikari dagokienez, zehaztu eta jolas jakin baterako erabiltzen ditu. Hau da, gero eta keinu zehatzagoak erabiltzen dira ekintza bakoitzerako; keinu koordinatuak, mugimenduari xarma eta grazia emateko.

4 urteko haurrak gorputzaren ezaguera osatuko du, bere eta besteen gorputzak ikertu ahala. Gutxiago aipatzen diren beste gorputz atal batzuk aurkituko ditu: bekokia, betazalak, betileak, kokotsa, sorbalda eta gerria.

5-6 adin-tartean, abiadura eta indarra areagotzen da motrizitate-trebetasunetan. Haurrak bere gaitasun fisikoak xehe-xehe aztertzen ditu.

Eguneroko jolasari dagokionez, umeak psikomotrizitate-saio luzeak egin ditzake, arau batzuk kontuan izanda (askotan umeak berak asmatutakoak).

2

6 urterekin gutxi gorabehera, haurrek motrizitate xehea eta larria eskuratzen ditu, neurri handi batean, eskolako zereginetarako beharrezko baititu: idazmena hobetzeko; gero eta tarte luzeagoetan geldirik egoteko; ikasitako prozesuak gero eta errazago barneratzeko; arretaz jarduteko...

Horretarako, ezinbestekoa da nork bere burua menderatzea; hau da, inhibizio-gaitasuna garatua izatea eta funtzio toniko malgua eta kontrolatua izatea.

Zenbat eta hobeto ezagutu bere gorputza, orduan eta motibazio handiagoa izango du haurrak, ezkerra eta eskuina gorputzean kokatzeko, eta alde bateko eta besteko gorputz atalak bereizteko (besoak, eskuak, hankak, oinak, begiak eta belarriak).

Garapen kognitiboa

Haurrek 3-6 urte dituztela, garapen kognitiboaren eboluzioa eta deszentrazio-prozesua aldi berean gertatzen dira. Prozesu hori azaltzeko, ezkutaketaren adibidea erabiltzen da: 3 urteko haurrak begiak estaltzen ditu eskuekin, horrela inork ikusiko ez duelakoan; 4 urteko haurra ezkutatu egiten da, bere bila dabilen laguna ez ikusteko moduko leku batean; azkenik, 5 urteko haurra gai da erabat ezkutatzeko.

Funtzio sinbolikoa (2-3 urte) eta jolas sinbolikoa agertzen direnean, haurrari oraindik kostatzen zaio bere jardunean errealitatea eta fantasia bereiztea. Pentsamendua garatzeko, berak sortutako «errealitate»ko ideiak erabiltzen ditu.

Zentratzea (arreta egoera baten alderdi bakar batean jartzea) eta atzeraezintasuna (eragiketa batek norabide bikoitza izan dezakeela ulertzeko ezintasuna) direla eta, haurrak arrazoibide ilogikoa erabiltzen du, harentzat guztiz erreala da eta. Adibidez: arreba duen mutil bati arrebarik ote duen galdetuz gero, baietz erantzungo du berehala; aldiz, arreba horrek anaiarik ote duen galdetuta, ezetz erantzungo digu.

Horren ondorioz, haurraren arrazoibideak kausa-efektu erlazioak ezartzen ditu inongo erlaziorik ez duten bi gertaera edo alderdiren artean.

Apurka-apurka, haurrak, hazteaz batera, erabateko egozentrismoa baztertzen duen neurrian, identitateak eta funtzioak ulertzeko gaitasuna garatzen du: gauza batzuek, itxuraz edo tamainaz aldatu arren, gauza bera izaten jarraitzen dutela ulertzen du; eta bi gertakariren arteko oinarrizko erlazioez jabetzen da. Pentsamendu logiko-matematikoa garatzen ari dela adierazten du horrek.

Hizkuntzaren garapena

Hasieran, haurrak hizkuntza telegrafikoa erabiltzen du, eta 3 edo 4 hitzeko esaldi laburrak eratzen ditu. Hazi eta heldu ahala, hizkuntza sozializatu egiten da; hots, solasaldira eta solaskidearen jokabidera egokitzen da.

3-6 urteko haurraren hizkuntzak, nahiak adierazteaz gain, informazioa trukatzen du (galde-erantzunekin edo gabe), eta kritikak, aginduak edo eskaerak plazaratzen ditu.

3

Hizkuntza sozializatzearekin batera, eboluzioak ezaugarri hauek agertzen ditu:

3 urtetik 4 urtera bitartean 4 urtetik 5 urtera bitartean 5 urtetik 6 urtera bitartean

- Haurrak esaldi telegrafikoak osatzen ditu, 3 edo 4 hitzekoak, gutxi gorabehera.

- 900/1.200 hitz ulertu eta erabiltzen ditu.

- Izenak eta edutezko izenordainak erabiltzen ditu gehien bat.

- Pixkanaka, pertsona-izenordainak agertzen hasten dira («ni», «zu», «bera»), eta zuzen erabiltzen ditu.

- Pluralak eta lehenaldiko aditz-denborak erabiltzen ditu.

- 4 edo 5 hitzeko esaldiak erabiltzen ditu batez beste, eta deklinabidea egoki erabiltzen du: nori, norekin, nondik, nora, norentzat...

- 1.500/2.000 hitz erabiltzen ditu gutxi gorabehera.

- Esaldietako hitz kopurua handitu egiten da; 6-8 hitzekoak, gutxi gorabehera.

- 2.000/2.500 hitz erabiltzen ditu.

- 6 urterekin gutxi gorabehera, haurra gai da hitz batzuk definitzeko eta antonimo batzuk emateko. Gramatika badakiela esan daiteke, oraindik arauen salbuespenen berri izan ez arren.

Garapen pertsonal-soziala

3-6 urteko umea egozentrikoa da, eta guztia bere inguruan biratzen dela uste du. Aldi berean, nitasunaren kontzientzia hartzen hasten da, eta bere burua onartzen eta aintzat hartzen.

Pertsona helduek erabateko eragina dute banakotzeko prozesuan. Haurrak haiengandik jasotzen du informazioa norberaren ahalbide eta mugei buruz, eta gizartean bizitzeko oinarrizko jokabide-arauak barneratzen ditu.

Helduen oniritzia duten edo ez, ekintzak onak edo txarrak izango dira haurrarentzat. Helduek atsegin dituzten portaerak bereganatzen ditu, gaitzespena saihesteko eta sariak lortzeko asmoz.

Adimenaren garapenean aurrera egin eta komunikazio-baliabide gehiago eskuratu ahala, harremanak estutzen dira beste neska-mutilekin. 3-6 urteko haurren soziabilitatea «alde bakarreko laguntza» deritzon kontzeptuan oinarritzen da; hots, soilik norberaren asmoetara makurtzen dena izango da lagun ona.

4

Ondorengo taulak 3-6 urteko haurren eboluzioaren ezaugarriak (aurreko orrialdeetan xehe azalduak) laburbiltzen ditu.

5

3-6 urteko haurraren ezaugarriakG

arap

en-a

rloa

k

Psikomotrizitatearen garapena — Haurrak gorputz-eskema finkatzen du, atal bakoitza identifikatu arte.

— Muskulu-tonuaren eta arnasketaren kontrola areagotzen du.

— Hobetzen ditu oreka eta denboran nahiz espazioan orientatzeko gaitasuna.

— Badaki arrapaladan ibiltzen eta oin bakar baten gainean jauzi egiten.

— Areago jabetzen da bere gorputz-ahalbideez.— Esku-trebetasuna hobetzen du (motrizitate xehea),

idazteko funtsezkoa. — Gorputz-jarrerak eta adierazpen mimikoak zehazten

dira.— Abiadura eta indarra areagotzen dira motrizitate-

trebetasunetan.— Azkenik, ezkerra eta eskuina norberaren gorputzean

bereizten ditu.

Garapen kognitiboa — Haurrari kostatu egiten zaio fantasia eta errealitatea bereiztea.

— Buruan eskema erraz eta oinarrizkoak erabiltzen ditu pentsamendua antolatzeko.

— Egoera bati erreparatzean, alderdi bakar batean jartzen du arreta (zentratzea).

— Ez du ulertzen eragiketa bat norabide bikoitzekoa izan daitekeela (atzeraezintasuna).

— Kausa-efektu erlazioak ezartzen ditu horrelako erlaziorik ez duten bi gertakizun edo alderdiren artean.

— Identitateak eta funtzioak ulertzeko gaitasuna garatzen du.

Hizkuntzaren garapena — Haurrak hizkuntza sozializatzera egiten du.— Hizketak adierazkortasun handiagoa eta baliabide

sinboliko gehiago ditu.— Esaldi korapilatsuagoak erabiltzen ditu, 6-8 hitz

ingurukoak.— Oinarrizko hiztegia handitzen du (2.000-2.500 hitz).— 4 urte ingururekin, badakizki dagoeneko ama-

hizkuntzaren oinarrizko gramatika-arauak.— Zuzen erabiltzen ditu pertsona-izenordainak, pluralak,

lehenaldiko aditz-denborak eta deklinabidea.— 6 urte ingururekin, hitz batzuk definitu eta antonimo

batzuk zehazten ditu.

Garapen pertsonal-soziala — Haurra egozentrikoa da, eta nitasunaren kontzientzia hartzen hasten da.

— Bere indibidualtasunaz ohartzen da, helduekiko identifikaziotik abiaturik.

— Ekintzak onak edo txarrak dira, helduen oniritziaren edo gaitzespenaren arabera.

— Soziabilitatea «alde bakarreko laguntza» kontzeptuan oinarritzen da.

6

Haur Hezkuntzaren ezaugarriak eta xedeak

3 urtetik 6 urtera bitartean, haurrek beren buruari buruzko irudi positibo eta orekatua osatzen dute pixkanaka-pixkanaka, eta autonomiaz jokatzen laguntzen dieten oinarrizko portaerak berenganatzen dituzte.

Gainera, ikaskuntzen bitartez, hainbat komunikazio molde lantzen dituzte, eta inguruaren ezaugarri fisiko eta sozialei erreparatzen diete.

Hori guztia lortzeko, ezinbestekoa da giro egoki eta atsegina sortzea, haurrek beren ahalbideak garatu eta eskainitako baliabide eta ikaskuntza guztiak gogo onez onar ditzaten. Gainera, giro horrek gogobete egin behar du ikaslearen jakin-nahia.

Ikas-prozesuan, Haur Hezkuntzako haurren eboluzioa orekatua eta integrala da:

- Norberaren gorputza ezagutu eta kontrolatzen dute, eta ohartzen dira zer ahalbide eta muga dituzten.

- Gero eta autonomia handiagoa ageri dute ohiko jardueretan.- Inguru naturala, familia eta gizartea aztertzen dituzte.- Besteekin harremanetan jartzen dira, hainbat adierazpide eta komunikazio modu

erabiliz eta elkarrekin bizi izanez. - Lehen urratsak egiten dituzte irakurketan, idazketan eta oinarrizko zenbaki-

trebetasunetan.

Horretarako, hala ere, ezinbestekoa da pedagogia-taldeen eta gurasoen edo tutoreen arteko koordinazioa. Eginkizun horrek ezaugarri hauek izan behar ditu:

1. Eskolaren eta familiaren arteko lankidetza.Beharrezkoa da eskolako aldi osoan, eta funtsezkoa Haur Hezkuntzan. Bi dira familiaren eta eskolaren arteko lankidetzaren xedeak: alde batetik, haurraren premiei erantzutea; bestetik, autonomiaz jokatzeko ohiturak eskuratzen laguntzea.

2. Koordinazioa hezkuntzako beste etapekin.Haur Hezkuntza berezko izaera duen etapa da. Etapa bakoitzak bere helburuak, edukiak (kontzeptuak, prozedurak eta balioak) eta irakaskuntza-ikaskuntza prozesurako metodologia-ildo nagusiak ditu.

Nolanahi ere, ezinbestekoa da Haur Hezkuntzako bi zikloak eta gainerako etapak koordinatzea, ikasle bakoitzaren ikas-prozesuko premiak edo zailtasunak hautemateko eta zehazteko, hurrengo mailetan banaka landu ahal izateko.

3. Gizarte-eginkizuna eta hezkuntza-eginkizuna.Haur Hezkuntzak eginkizun bikoitza du: gizartearen ikuspegitik, familia-inguruari laguntzea; eta hezkuntzaren ikuspegitik, ikasleen gaitasunak ahalik eta gehien garatzea (etaparen helburuetatik eta edukietatik abiaturik).

Horiek guztioriek kontuan izanda, hiru dira Haur Hezkuntzaren xede nagusiak:

7

1. Gaitasunak ahalik eta gehien garatzea eta sustatzea, betiere ikasleen aniztasuna eta ahalbideak kontuan izanda.Hainbat egoera proposatzen dira, trebetasunak, estrategiak, jarrerak eta kontzeptuak ikasteko eta horiei berez dagozkien gaitasunak eskuratzeko.

2. Kultura- eta gizarte-desberdintasunak ulertzea.Haur bakoitzak bere esperientzia eta bizipenak izaten ditu etxean. Horiek, ikasle bakoitzaren ezaugarriekin batera, banakako gaitasunak baldintzatzen dituzte. Desberdintasunak zeinahi direla ere, uneko gaitasunak aintzat hartuko dira, ondoren ager litezkeen zailtasunei aldez aurretik antzemateko.

3. Derrigorrezko eskolarako egoki prestatzea.Ikasleari kultura-ezaguerak eskuratzeko modua (hau da, komunikatzeko eta errealitatea adierazteko bideak) eskaintzea da xedea, kulturari zentzu osoa emanik haren baliagarritasuna azaleratzeko.

Haur Hezkuntzaren helburu orokorrak

236/1992ko Dekretuaren arabera, Haur Hezkuntzak haurrei gaitasun hauek lortzen lagundu behar die:

1. Norberaren gorputza aurkitzen, ezagutzen eta kontrolatzen, beren buruari eta nortasun sexualari buruzko irudi positiboa eraikiz, jarduteko nahiz adierazteko gaitasun eta mugak balioztatuz, eta oinarrizko osasun- nahiz ongizate-ohiturak hartuz.

2. Gero eta autonomia handiagoz jarduten eguneroko zereginetan, segurtasun afektibo nahiz emozionalak lortzen, eta ekimenerako gaitasuna nahiz norberarekiko konfiantza garatzen.

3. Gero eta eremu zabalagoan gizarte-harremanak eratzen, entzuteko jarrera bereganatuz, eta beren interes, ikuspuntu eta ekarpenak erlazionatzen ikasiz.

4. Helduekin eta beren lagunekin harremanak izaten, elkarri afektua agertuz, aniztasuna errespetatuz, eta laguntzeko nahiz elkarlanean aritzeko jarrerak garatuz.

5. Inguru hurbila jakin-minez eta arduraz aztertzen, inguruko elementuen ezaugarri eta propietate esanguratsuenak identifikatuz, eta haien arteko erlazio batzuei antzemanez.

6. Inguruko zenbait kultura-adierazpen ezagutzen, eta haiekiko errespetua eta interesa garatzen; inguru hurbiletako beste kultura-adierazpen batzuekiko interesa eta errespetua lantzen.

7. Bizi, ezagutu edo irudikatu duten errealitatearen alderdi guztiak adierazten eta gogoratzen, eta jolasak nahiz beste adierazpen forma batzuk eskaintzen dituzten aukera sinbolikoen bitartez adierazten.

8

8. Hizkuntza ohiko komunikazio egoeretara egokituz erabiltzen, besteek zer dioten ulertzeko eta ulertua izateko, beren ideiak, sentimenduak, esperientziak eta desirak adierazteko, esangurak eraikitzen trebatzeko, norberaren jokabidea arautzeko eta besteenean eragiteko.

9. Adierazteko ahalmenak aberasten eta zabaltzen, eskura dituzten baliabideen bitartez; beren adinari dagozkion arte-adierazpenak ezagutzen eta haietaz jabetzen.

9

Oinarri psikopedagogikoak

Ikas-prozesua

Haur Hezkuntzako haurrak jakin-mina agertzen du inguruarekin. Irakaskuntza globalizatua da ikasteko modu normal eta naturala (Gestalt teorian oinarritua). Ikas-prozesuak hiru aldi edo une ditu:

Une sinkretikoa • Orokortasunari erreparatzen zaio.

Une analitikoa • Xehetasunei erreparatzen hasten da.

Une sintetikoa • Ideia orokor eta osatua lortzen da, ezaguerak antolaturik.

Kuku proiektua ikaskuntza globalizatuan oinarritzen da. Hala, edukiak programatzean, haurrari hurbileko eta erakargarri gertatzen zaizkion interesgune batzuk erabili ditugu.

Haurrak ez du inguruan duena zatika bizi izaten; aitzitik, pertzepzio globalaren eta manipulazioaren bitartez du lehenbiziko harremana inguruarekin. Pertzepzio horretatik abiaturik, loturak ezartzen ditu aldez aurreko ezagueren eta ikaskuntza berrien artean; hots, ikaskuntza esanguratsua egiten du.

Garrantzizkoa da haurren ikas-prozesuak norberaren esperientziaren bitartez bideratzea. Haurren arteko harremanak, jarduerak, jolasak eta aurkikundeen bidezko ikaskuntza lagungarri dira ikasleen gaitasunak garatzeko:

• Ama-hizkuntza.• Ingurua ezagutzea.• Autonomiaz jokatzeko oinarrizko ohiturak hartzea.• Nork bere buruari buruzko irudi positiboa osatzea.

Ikaskideen arteko elkarreragina bitarteko metodologiko garrantzitsua da, harremanak, liskarrak (ezinbestekoak) eta adiskidetzeak mesedegarri direlako haurra gizarteratzeko. Bestetik, jolasak adiskidetasun-loturak eratzen ditu haurren artean, eta oso erakargarriak dira haurrentzat.

Irakaslearen jarrera

Irakaslearen ardura izango da materiala erakargarri eta baliagarri bihurtzea haur guztientzat. Horretarako, irakasleak taldea ezagutu behar du, eta ikasleen ilusioez eta eraginkortasunaz baliatu. Hona hemen eginkizun horren ezaugarriak:

— Irakasleak gidari izan behar du ikasgelako jardueretan. Haurren jarduerak antolatuko ditu, jarduera malguak eta pizgarriak, haurren beharrizanen arabera moldatuak.

10

— Beste irakasleekin batera koordinaturik eta koherentziaz jardungo du, ikasturteko irakaskuntza-ikaskuntza prozesuek etenik izan ez dezaten.

— Familiekin elkarlanean arituko da, neska-mutilak pixkanaka eskolara egoki daitezen, ordura arte familia izan baita haurraren esperientzia-iturri bakarra.

Metodologia

Oinarrizko beharrizanak asebetetzea funtsezkoa da haurraren garapen emozionalerako. Hauexek dira beharrizan horiek: fisiologikoak, segurtasuna, maitasuna, taldeko kide sentitzea, estimua, norberaren estimua eta autoerrealizazioa.

3 urtera bitartean, haurrak bere nitasunaren kontzientzia hartzen du. 3 urtetik aurrera, inguruko gauzei erreparatzen hasten da. Hortaz, Haur Hezkuntzako ikaslearen interes hori kontuan izan behar da, eskolan landu beharreko gaiak antolatzean.

Lehen esan dugunez, haurrak ingurua aztertzeari ekiten dio era globalean (objektuaren pertzepzio orokorra) eta aktiboan (objektuarekin arituz). Hala, loturak ezartzen ditu aldez aurreko ezagueren eta ikaskuntza berrien artean, eta hori lagungarri da ikaskuntza esanguratsuak lortzeko.

Ikaskuntza horiek banakakoak izango dira, ikasle bakoitzaren heldutasunak eta inguruarekiko elkarreraginak baldintzatzen baitituzte. Garrantzitsua da ikaskuntzak norberaren esperientziatik bideratzea, eta jolasa eta adierazpen sinbolikoa dira bitartekorik egokienak horretarako.

Prozesu horien berri izatea lagungarri izaten da, irakasleek helburuak, edukiak, orientabide metodologikoak, ebaluazio-irizpideak eta abar zehatz ditzaten. Gisa berean, irakasleak, horrenbestez, ohartuko dira konfiantzan eta adiskidetasunean oinarritutako harremana izan behar dutela ikasleekin; hots, eskolan giro lasai eta atsegina izateko premia igarriko dute.

11

Kuku proiektuaren ardatzak eta metodologia

Kuku proiektuko edukiak ardatz hauen inguruan antolatu dira: Norberaren ezaguera; Inguruaren ezaguera; Arte-adierazpena; Zenbakiak, neurriak eta espazio-adierazpena; Hizkuntza: ahozkoa eta idatzia; eta Pertzepzioa eta pentsamen logikoa.

Proiektu osoan lantzen dira ardatz horiek, didaktikarako metodologia egokia erabiliz eta ikasleen garapen orekatua lortzeko.Haurrek beren esperientziaren bidez ikasten dute. Aurkikundeak egiteko bideratzen diren jarduerak lagungarri dira autonomia lortzeko eta nork bere buruari buruzko iritzi ona izateko.

Norberaren ezaguera

Ardatz honi esker, haurrek hobeto ezagutuko dute beren burua, beren sentimenduez jabetuko dira, eta horiek adierazten eta menderatzen ikasiko dute.

Ardatzeko materialak prestatzean, honako hauek hartu dira kontuan:

1. Helduak ikaslearen arian ariko independentzia onartzeko izan behar duen errespetua.

2. Haurren nortasunaren garapena eta norberaren proiektuaren eraketa heziketaren bidez bideratu eta zuzendu behar direla.

3. Haurraren nortasun emozionala eratzean berebiziko garrantzia duela bizi-proiektuaren arabera pentsatzeak, sentitzeak eta jokatzeak.

4. Nork bere gorputza zaintzen ikasteko premia, zentzumenen eta sistema batzuen (digestio-sistema eta arnas sistema) funtzionamenduaren berri izanik.

5. Ikasitakoa: unitate bakoitzaren amaieran, ebaluazio-fitxa bat dago, ikasleen autoebaluaziorako ere balia daitekeena, ikasleak lortutakoaz ohartzen has daitezen. Honelakoa izan behar du ebaluazioak:

Zorrotza, ikasleak kontura daitezen irakaslearen ustez gai direla. Ulerkorra eta malgua ikasleekin, haurrek, gai izan arren, zailtasunak eduki

badauzkatelako. Jokabidea aldarazteko modukoa, aurreko ebaluazioan emaitza txarra izanez gero. 3, 4 eta 5 urteko haurren gaitasunen araberakoa.

6. Haurraren premia bera nor den jakiteko, bere burua aintzat hartzeko, eta bere bururari buruzko iritzi egokia eratzeko. Horretarako, lagundu egin behar zaio honako hauek lantzen:

Norberaren gorputza balioesteko eta zaintzeko ohiturak hartzen. Sentimenduak adierazten.

12

Inguruaren ezaguera

Kuku proiektua osatzen duten materialek bizikidetza eta gizarte-trebetasunak ere jorratzen dituzte, eta ingurua ezagutzea dute xede.

1. Gaur egungo gizarteko familia eredu guztiak kontuan dituzte, ikastaldean izan daitezkeen familia moten aniztasunari erreparatzeko. Familiako, ikasgelako eta haurren lehenbiziko taldeetako bizikidetzaren hainbat alderdi biltzen dituzte.

2. Komunikazio-trebetasunak lantzen dituzte, mintzamena jorratuz eta besteekin harreman onak izanez. Emozioak eta afektibitatea ere kontuan dituzte, ipuinak direla medio, edo batzarren tapizaren erabilera bultzatuz, gatazkez, sentimenduez eta itunez mintzatzeko aukera emateko...

3. Taldean egiteko jarduerak proiektuko material guztietan ageri dira, neska-mutilak lan egiteko beste molde batzuetara ohi daitezen, gizarte-taldeen berri izan dezaten, eta hainbat egoera aztertu eta baliozta ditzaten, halaxe sustatuko baita beren gaitasun kritikoa.

Ingurua ezagutzeko, ingurumena eta gizarte-antolakuntza aztertu behar dira. Haurrei ingurumena aurkeztean, inguru fisikoa eta izaki bizidunak aztertzen dira. Proiektuan ageri diren animalien eta landareen artean, hurbilekoez gain, badira urrutikoak ere, ikasleek hedabideen bidez horien berri izaten baitute. Animaliak eta landareak ingurumen-hezkuntzaren parte dira.

Bestalde, hurbileko giza taldeen gizarte-antolakuntza ez ezik, beste gizarte-talde batzuena ere aztertzen da, beste kultura batzuen berri izateko eta horiek errespetatzeko, tolerantzia sustatzeko eta aniztasuna balioesteko, bizikidetza baketsuaren oinarri gisa.Haurrek, ingurumenera hurbiltzeko, ahalik eta egoerarik errealenetan lan egiten dute, datuak aztertzen dituzte, emaitzak balioztatzen dituzte, eta jardueretan gogoz eta errespetuz esku hartzen dute. Gizarte-egiturak ere ekartzen dira ikasgelara, eta elkartasunez eta demokraziaz parte hartzeko joera lantzen da.

Hiruhileko bakoitzaren amaierako Gidaliburuetan, hainbat saiakuntza proposatzen dira, ikasleen pentsamen zientifikoa garatzeko. Lehenik, aldez aurreko ezaguerak aurkezten dira; gero, hipotesiak proposatzen edo formulatzen; eta ondoren, saiakuntza bideratzen da, ondorio batzuetara iristeko.

Kuku proiektuko jarduerek inguruari buruzko alderdi guztiak lantzen dituzte, eta hainbat eratara aurkezten dira:

Taldeka, haurra beste haurrekin harremanetan aritzeko. Arauak giza harremanen oinarritzat hartuta. Berdinen arteko konpromisoa, arauak betetzeko. Lanen eta ardura partekatuen banaketa, kideen beharrizanei arreta egiteko.

Arte-adierazpena

Ardatz honetako jarduerak bi multzotan antolatzen dira: plastika eta musika. Ardatzaren xedea haurren adierazpideak garatzea da, marrazteko, pintatzeko, modelatzeko... gai izan daitezen, premien arabera.

13

Horretarako, lerroak, koloreak, formak... lantzeko hainbat teknikarekin esperimentatuko dute, eta artelanak aztertu eta iruzkinduko dituzte, ingurua adierazteko adibideak direnez gero.

Ardatz honetan, ikasleak musika aztertzen eta ezagutzen hasiko dira, beren adinerako egokiak diren edukiak landuz: inguruko soinuak, soinu luzeak eta soinu laburrak, soinu gogorrak eta soinu ahulak...

Edukiekin zerikusia duten abestiak ere ageri dira. Play-backak ere erabil daitezke, ikasleek abestu, jolas egin eta abestiak ere asma ditzaten.Musika klasikoaren bidez, haurrek musikagileen, doinuen eta obren esanahiaren berri izango dute.

Musika, plastika-lanak eta motrizitatea uztartu egiten dira jarduera jakin batzuetan, dantza, antzezpena eta marrazketa aldi berean landuz, ikas-prozesua atseginagoa gerta dadin.

Zenbakiak, neurriak eta espazio-adierazpena

Ardatzaren helburua hauxe da: ikasleek pentsatzen ikastea, ulertzeko eta sortzeko teknikak baliatuz. Pentsamena garatzeak errealitatea antolatzeko, sailkatzeko, kuantifikatzeko eta adierazteko balio behar die, aurretik eragiketa egokiak ulertu eta eginda.

Jarduera guztiak eguneroko egoera-problemak dira, errazak eta arruntak ikaslearentzat.Honako hauek dira jardueren ezaugarri nagusiak:

Adierazgarriak, pizgarriak, atseginak eta askotarikoak dira. Kontzeptuak eta prozedurak orekatuta daude. Problemak ebazteko estrategiak lantzen dituzte.

Hizkuntza: ahozkoa eta idatzia

Kuku proiektuan, sormena, tresnen erabilera eta logika lantzen dira, hizkuntza eta komunikazio-trebetasunak garatzeko. Horrenbestez, neska-mutilek, adierazteko, sinbolizatzeko eta komunikatzeko gaitasunak garatuko dituzte.

Ezaguera jakin bat adieraztea, sinbolizatzea eta komunikatzea da hizkuntzaren funtzioa. Emozio-gaitasuna, afektibitatearen oreka eta autoestimua ere hizkuntzaren parte dira, eta harremanetan jartzeko eta parte hartzeko modua ematen dute.Hizkuntzak eragina dauka beste ikaskuntzetan, eta pentsamena garatzeko bidea ematen du.

Ahozko hizkuntzaMintzamenaren eragina nabaria da pentsamena garatzean, informazioa antolatzean, eta eskema eta egitura kognitiboak finkatzean. Hori dela-eta, korroak, batzarren tapiza eta beste baliatzen dira ardatz honetako jardueretan.

14

Solasaldia funtsezko trukea da: nahien, gertaera garrantzitsuen, ezagueren eta jardueren antolaeraren berri ematea da, eta haurrek eta irakasleek gogotsu parte hartu behar dute. Hortaz, solasaldia ezinbesteko tresna da, hizkuntza esperimentatzeko, hizkuntzaren jabekuntza sistematizatzeko, eta haurren gabeziak osatzeko, ahalik eta ingururik jorienean.

Haurren solasaldietan, nahastean ageri dira hizkuntzaren funtzioak. Elkarrizketak eta trukeak sustatzeko, ipuinak aurkezten ditugu, irakasleak ipuinak irakurtzea eta irudiak erakustea lagungarria izango baita entzumena eta parte-hartzea lantzeko, jarrerei buruz mintzatzeko, iritziak erkatzeko...

Horiez gain, badira beste baliabide batzuk ardatz honetan: igarkizunak, aho-korapiloak, olerkiak, bertsoak, esaera zaharrak, hitz-parrastak...

Halaxe, ikasleek enpatia garatuko dute, norberaren nortasuna bereiziko dute, solasaldietan eta jarreretan besteak errespetatzen ikasiko dute...

Hizkuntza idatziaKoadernoetako eta ikasgelako beste material batzuetako testuak sistematikoki aztertzearen helburua hizkuntza idatzia garatzea da.

Hasieran, haurrek irakasleak idatzitako hitz soilei erreparatuko diete, eta batzuetan, helduren batek lagunduta idazteko proposatuko zaie.

Proiektuan, hitzen, izenburuen eta besteren bidez sartzen da hizkuntza idatzia. Hona hemen helburuak:

1. Entzumena eta ikus-arreta garatzea.2. Borondatezko ikus-arreta sustatzea.3. Idazkeraren osagaien espazio-kokapena lantzen hastea.4. Norberaren izena idazten hastea.5. Gramatikaz hausnartzen hastea, hizkuntzaren erabileratik abiatuta.6. Hitzen banaketa silabikoa lantzea, banaketa fonologikoa garatzeko.7. Hasieratik testu idatziak ikustea eta irakurtzea, ikaslea letretara ohi dadin,

langaiarekin lotura zuzena duten izenburu argi eta adierazgarrien bidez.8. Hainbat letra mota aurkeztea.

Lateralitateak zerikusi zuzena dauka idazten ikasteko prozesuarekin. Normalean, haurrak hiru-sei urte dituela agertzen da lateralitatea. Dena den, haurra behartu behar ez den arren, komeni da bost urte dituenerako lateralitatea definiturik egotea. Haurrak bi eskuak, bata nahiz bestea, berdin-berdin erabiliz gero, hobe da eskuinaren alde egitea, gure kultura horren arabera antolatzen da eta.

Lateralitate garbirik izan ezean, haurra ezkerra edo eskuina den igartzeko, aztertu egin behar da zer esku erabiltzen duen oinarrizko egintzetan (orraztean, hortzak garbitzean, gauzak hartzean...).

Argi eta garbi ezker agertzen den haurra ez da behartu behar eskuin eskuarekin idaztera; aitzitik, ezkerra erabiltzen irakatsi behar zaio. Horretarako, aski da lerroak

15

aiseago egiteko teknika batzuk irakastea. Esaterako, orria ezkerraldean eskuinetarantz apur bat okertuta nola ipini behar den. Horrela, orria ezker besoarekin paraleloan geratzen da, azpian, eta eskua idazteko lerroaren azpian. Hala eginez gero, ikusi egin daiteke zer idazten ari den, begi-eskuen koordinazioa errazten, eta nekea arintzen da.

Pertzepzioa eta pentsamen logikoa

Hona hemen pertzepzioa eta pentsamen logikoa garatzeko proposatzen diren jardueren helburua: pentsamena egituratzea, halako moldez non, edozein egoeratan, ikasleak gai izango baitira behatzeko, kokatzeko, zer ikusten ari diren ulertzeko, eta ikasitako edukiak baliatzeko. Hauxe proposatzen dugu:

Ikus-arreta garatzeko: marrazkiak alderatzea, desberdintasunei antzemateko, xehetasunak hautematea, formak eta koloreak buruz ikastea...

Arrazoimen logikoa garatzeko: segida logikoak (tamaina, kolorea, forma...) eta zenbakien segidak osatzea.

16

Egokitzapen kurrikularrak eta hezkuntza-premia bereziak

3 urtetik 6 urtera bitarteko haurrek banakako egokitzapen kurrikularrak behar dituzte. Espazioa edo metodologia egokitzeaz gain, izan liteke liburuko fitxaren bat moldatu behar izatea. Irakasleak haurren ezaugarriak aztertuko ditu, lan-proiektua haien garapenaren arabera moldatzeko, ahalik eta autonomiarik handiena eskainiz.

Egokitzapen kurrikularra

Egokitzapena eraz egiteko, honako galdera hauei erantzun behar diegu:

• Zer egin ezin dezake ikasleak?• Zer laguntza dugu?• Zein da helburua lortzeko ikas-sekuentzian egin beharreko lehen urratsa?• Zer metodo da egokiena ikaslearentzat?• Balio izan al du gaur arte jasotako laguntzak ezertarako?

Ordura arte jasotako laguntza nahikoa izan ez bada helburuak betetzeko, aurreko erabaki guztiak berrikusi beharko ditu irakasleak. Helbururen bat bete bada, dagozkion erabaki metodologikoak berriz aztertu beharko dira.

Eskolan urtean-urtean hezkuntza-integrazioko ikasle asko izanez gero, komeni da Hezkuntza Bereziko espezialista baten laguntza izatea. Bestela, haurraren tutorea haren kasuaz arduratzen diren beste profesionalekin egongo da harremanetan, ikasleak koherentziaz eta behar bezala tratatzeko.

Hezitzailearen ezaugarriak

Metodologia eta jarrerak:— Espazioa eta material didaktikoak egokituko ditu haurraren ezaugarrietara.— Ikaslearen erritmoa errespetatuko du, eta behar beste denbora emango dio

jarduera bakoitzerako.— Ohiturak eskuratzeko prozesuan, malgu jokatuko du haurrarekin, baina neurriz

gaindi babestu gabe. Irakasleak badaki ikasleak zer egin dezakeen eta zer ezin dezakeen egin.

— Errukia baztertuko du. Koherentea eta positiboa izango da; haurraren aurrerapenean sinetsi egingo du, aurrerabidea txikia izanagatik.

— Atsegina izango da haurrarekin, eta lotura afektiboa estutzen ahaleginduko da.

Arazo jakin batzuk dituzten haurrentzat, aurrera egitea egonkortzea da, haurrak ezin baitu harago egin.

Egokitzapen kurrikularrak egiteko orientabide orokorrak

Hona hemen banakako egokitzapen kurrikularrak lantzeko orientabide orokorrak. Kontuan izan behar dira haurren arazoen nolakotasunak eta sintomak. Jakina, egokitzapena lantzean, kasu bakoitzaren berezitasunei erreparatu behar zaie.

17

Entzumen-urritasuna

Hezitzaileak haurraren begi-bistan egon behar du beti, bakarrik edo utzita ez sentitzeko. Harekin hitz egitean, ondo-ondo ahoskatu behar ditu hitzak, tonua gehiegi altxatu gabe. Horrez gain, keinuak eta mimika erabiltzea komeni da, baita zeinu-hizkuntza pixkanaka sartzea ere.

Ikusmen-urritasuna

Jarduerek entzumenaren estimulazioan oinarritu behar dute. Ikasgelako hotsak eta zaratak kontrolatu behar dira, haurrak oso entzumen sentikorra duelako; ikasgelako soinuak eta kanpokoak nahasten dituenean, urduri jar daiteke.

Mugimendu-urritasuna

Espazioaren antolakuntza haurraren mugikortasunera egokituko da. Psikomotrizitate-materialak arretaz erabiliko dira, eroriko- eta desoreka-erreflexuak esperimentatzeko; esperimentazio horrek mesede egingo dio haurrari, baldin eta ondoan helduren batek eskutik edo gerritik heltzen badio.

Komeni da jakitea zer ariketa agindu dizkion fisioterapeutak haurrari errehabilitaziorako; eskolan ariketa horiek osatu eta indartu egin daitezke, beste ikasleek psikomotrizitate dinamiko espontaneoa lantzen duten bitartean.

Adimen-urritasuna

Gustura eta eroso egoteko moduko materialak edo jolasak eskainiko zaizkio haurrari. Hezitzaileak astiro hitz egingo dio, esaldi laburrekin, eta proposatu edo esplikatu behar duen guztiaz ohartaraziko dio aldez aurretik.

Nortasun-nahasteak (autismoa, psikosia...)

Nekez antzematen zaie adin hauetan (edo ezin daiteke diagnostiko zehatzik egin); haurren gorputz-eskema, mintzamena eta motrizitatea guztiz eratuta egon arte itxaron behar da. Eskolan honako hauei erreparatu behar zaie bereziki: beren burua gehiegi bakartzen duten haurrei, komunikatzeko inolako gaitasunik agertzen ez dutenei, edo mintzamenaren edo koordinazio dinamikoaren garapenean atzerapen handia dutenei.

Haur supergaituak

6 urtetik aurrera antzematen zaie, oro har. Motibazio-estimulu falta dela eta, adimen-urritasunarekin nahas daiteke. Haurrak ez du aurkitzen ikasketetan berak benetan behar duena; aspertu egiten da; bere burua bakartzen du mundu errealetik; eta eskolan porrot egiten dute. Arreta berezia jarri behar zaie haurrei, irudimenezko jolasetarako eta jolas espontaneoetarako material asko eskatzen dutenean.

18

Helburuen eta edukien banaketa

KUKU 3 URTE: LEHEN HIRUHILEKOA

Helburuak

Nor

bera

ren

ezag

uera • Norberaren identitatea sendotzea eta norberaren sentipenak eta interesak adieraztea.

• Manipulazio-trebetasunak kontrolatzea eta segurtasuna hartzea.• Autonomia-ohiturak hartzen hastea, eta urtarorako egokiak diren arropak identifikatzea eta janztea. • Irakaslearekin eta ikaskideekin harremanak izatea, desberdintasunak errespetatuz eta bizikidetzarako ohiturak sustatuz.• Mugimenduen koordinazioa hobetzen ahalegintzea eta segurtasuna lortzea.

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Irakaslearen, ikaskideen eta eskolako beste kideen izenak ikastea eta esatea, eta pertsona horiek errespetatzea. • Ikasgelako eta norberaren etxeko hainbat gune eta gauza bereiztea. • Norberaren senideak edota etxekoak ezagutzea eta estimatzea, eta familiartean egin daitezkeen jarduerak identifikatzea. • Udazkenaren eta Gabonen ezaugarriak, eta garai horietako ohituren eta elementuen berri izatea.• Jolasak ikastea, jolas-arauak beharrezkoak direla ohartzea, eta jolasekin gozatzea. • Ordena-ohiturak hartzea eta materiala ondo zaintzearen garrantzia balioestea. • Eskolako materiala batzen laguntzearen garrantzia balioestea.

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Abestiak eta Gabon-kantak entzutea eta ikastea.• Kolore gorria eta urdina identifikatzea.• Hainbat teknika plastiko esperimentatzea, praktikatzea eta egokiro erabiltzea: koloreztatzea, argizariekin marraztea, eranskailuak itsastea…• Soinua eta isiltasuna bereiztea.• Soinuaren intentsitatea bereiztea eta adieraztea.• Antzezpenarekin atsegin hartzea.• Sormena garatzea, eta jardueretan interesez eta atseginez parte hartzea. • Hatz-pinturaren eta estanpazioaren bidez, plastikoki adieraztea.

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Neurri-nozioak (handia/txikia), espazio-nozioak (barruan/kanpoan) eta kantitate-nozioak (asko/gutxi) bereiztea.• Gauzak multzokatzea eta sailkatzea, neurriaren arabera.• Inguruko gauzen artean, zirkuluak eta forma zirkularrak bereiztea. • 1 zenbakiari dagokion kantitatea identifikatzea. • 1 zenbakiaren grafia identifikatzea, eta dagokion kantitatearekin erlazionatzea.

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta

idat

zia

• Ahozko testuak ulertzea, eta ipuinekiko interesa eta begirunea adieraztea.• Ipuineko pertsonaia nagusiak identifikatzea.• Ikasgelako gauzei eta guneei buruzko hiztegia, etxeko gelei buruzko hiztegia, udazkenari buruzko hiztegia, eta Gabonei buruzko hiztegia ulertzea eta erabiltzea.• Motrizitate xehea garatzea, lerro libreak egitea, eta lerro bertikalak norabide egokian egitea. • Udazkenari buruzko hiztegia aberastea, eta bertso bat eta olerki bat ulertzea eta buruz ikastea.

19

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Segida bat arautzen duen legea identifikatzea eta segida osatzea.• Ikus-arreta eta espazioaren pertzepzioa garatzea.

Edukiak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Norberaren identitatea. K• Udazkeneko arropak. K• Koordinazioa eta kontrola motrizitate xeheko manipulazio-trebetasunetan. P• Inguruko gauzak bereiztea. P• Urtarorako egokiak diren arropak janztea. P• Mugimenduen koordinazioa lantzeko eta segurtasuna lortzeko ariketak egitea. P• Bizikidetza-ohiturak hartzea: harremanak irakaslearekin eta ikaskideekin (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). B• Autonomia-ohiturak: laguntzarik gabe janztea eta eranztea. B• Jaietan parte hartzeko poza eta atsegina. B

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Irakaslea, etxea eta familia. K• Ikasgelako guneak eta gauzak. Etxeko geletako elementu nagusiak: bainugela eta logelak. K• Familiarteko jarduerak. K• Udazkeneko paisaia. Jaiotzako irudiak. Gabonetako zuhaitza. Jolasak: Estatuak eta Ala txintxirrinera. K• Inguruko gauzak, eskolako tresnak eta Gabonetako elementu adierazgarrienak aztertzea. P• Gauzak eta materialak esku artean erabiltzea eta aztertzea. P• Ahaidetasun-harremanak identifikatzea. P• Eskolan parte hartzen duten guztiekiko estimua eta begirunea, norberaren garapenean senideek eta etxekoek duten garrantzia balioestea, eta eskolako materiala txukun edukitzen laguntzeko jarrera (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). B• Ordena-ohiturak hartzea: ilaran jartzea eta toki batetik bestera ilaran joatea. B

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Abestia: Jon eta Pantxi. Gabon-kanta: Kanta dezagun denok. K• Soinua eta isiltasuna. K• Kolore gorria. K• Teknika plastikoak: hatz-pintura eta estanpazioa belakiarekin. K• Kolore gorria eta urdina identifikatzea. P• Eguneroko egoerak antzeztea, Gabon-kantak abestea eta Udazkeneko hostoak entzutea (Ingalaterrako doinua). P• Teknika plastikoak erabiltzea: koloreztatzea, itsastea, lerroak marratzea, pintatzea, birpasatzea eta marraztea. P• Soinuaren intentsitatea bereiztea, eta soinu gogorrak eta soinu ahulak kodeen bidez adieraztea. P• Norberaren lanetan gustu ona eta sormena, eta teknika berriak aztertzeko, erabiltzeko eta ikasteko atsegina. B• Jardueretan parte hartzeko interesa eta atsegina. B

20

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Neurri-nozioak: handia/txikia. K• Espazio-nozioak: barruan/kanpoan. K• Kantitate-nozioak: asko/gutxi. K• Zirkulua. K• 1 zenbakia: grafia eta kantitatea. K• Gauzen sailkapena, neurriaren arabera. P• Inguruko gauzen artean, forma zirkularrak identifikatzea. P• 1 zenbakiaren grafia bereiztea. P• 1 zenbakiaren grafia eta kantitatea erlazionatzea. P

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a • Motrizitate xehea. Lerro libreak. Lerro bertikalak. K• Jonen familia. K• Udazkeneko arropak. K• Olerkia: Jesus Haurtxoa. K• Udazkeneko arropei buruzko hiztegia, eta etxeari eta eskolari buruzko hiztegia. K• Ipuina ulertzea eta pertsonaiak ezagutzea. P• Ahozko hizkuntza erabiltzea norberaren bizipenak eta ideiak adierazteko, eta ikasitako hiztegia erabiltzea. P• Begi-eskuen koordinazioa lerro libreak egitean, eta lerro libreak hainbat tresnarekin egitea. Motrizitate xehearen garapena. P• Bertsoa buruz ikastea: Barraskilo txikia. P• Ipuinekiko interesa eta atsegina. B

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Segida logikoak: forma. K• Segida logikoak: tamaina. K• Ikus-pertzepzioa: desberdintasunak aurkitzea. P• Ikus-arreta eta espazioaren pertzepzioa: labirintoa. P

21

KUKU 3 URTE: BIGARREN HIRUHILEKOA

Helburuak

Nor

bera

ren

ezag

uera • Nesken eta mutilen sexu-ezaugarriak bereiztea, eta bi sexuetako batekin identifikatzea.

• Aurpegiaren osagaiak eta gorputz atal mugikorrak identifikatzea eta kokatzea.• Gustuak eta zaletasunak adieraztea, eta jarrera egokiak eta ezegokiak bereiztea.• Gorputzaren oinarrizko beharrak ulertzea: elikadura. Elikagairik gustukoenak zein diren adieraztea eta gosariak osasunerako duen garrantzia balioestea.• Osasun- eta higiene-ohiturak hartzea.• Norberaren gorputzak zer aukera eta muga dituen aztertzea eta onartzea.• Jaien ospakizunean pozik parte hartzea.

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Neguko arropak identifikatzea eta zertarako erabiltzen diren jakitea.• Lanbideek gizartean duten eginkizuna balioestea. Zenbait lanbide eta lanabes identifikatzea.• Jolasak ikastea eta jolasekin gozatzea.• Jolas-arauak onartzea.• Inauterien berri izatea eta inauteriekin lotutako gertaerak, elementuak eta objektuak identifikatzea.• Gosari orekatuak zer elikagai behar dituen jakitea eta askotariko elikagaiak hartzearen garrantziaz jabetzea.• Elikagaien jatorria identifikatzea: landareak eta animaliak.• Ogitartekoa prestatzeko prozeduraren berri izatea.

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Abesti bat entzutea eta ikastea.• Kolore gorria, urdina, horia eta berdea identifikatzea.• Musika-sentiberatasuna sustatzea.• Soinuaren ezaugarriak identifikatzea eta bereiztea: luzea eta laburra.• Zenbait musika-tresnaren tinbreak bereiztea.• Argizari bigunen, papera urratzearen, papera itsastearen eta papera tolestearen bidez plastikoki adieraztea.• Materiala zaintzearen garrantziaz ohartzea.

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

arte

-adi

eraz

pena • Espazio-nozioak (irekita/itxita eta gainean/azpian) eta neurri-nozioak (luzea/laburra)

bereiztea.• Karratua eta triangelua bereiztea.• Inguruko gauzen artean, zirkuluak, karratuak eta triangeluak identifikatzea.• 2 eta 3 zenbakiei dagozkien kantitateak identifikatzea.• 1, 2 eta 3 zenbakien grafiak eta dagozkien kantitateak erlazionatzea.

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a

• Ipuinen argumentuak ulertzea eta ipuinekiko interesa agertzea.• Ipuineko lanbideak identifikatzea.• Ahozko testuak ulertzea eta buruz ikastea.• Neguko arropei buruzko hiztegia, lanbideei buruzko hiztegia eta elikagaiei buruzko hiztegia ikastea.• Gertaerak ahoz adieraztea eta ahozko adierazpena lantzeko jardueretan era aktiboan parte hartzea.• Motrizitate xehea garatzea. Lerro horizontalak bi aldeetarantz marratzen trebatzea. Lerro horizontalak eta lerro bertikalak norabide egokian marratzen trebatzea.• Hitz-parrasta ulertzea eta buruz ikastea. Esaera zaharra buruz ikastea eta esanahia ulertzea.

22

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Segida bat arautzen duen legea identifikatzea eta segida osatzea.• Ikus-arreta eta pentsamen logikoa garatzea.• Simetriak identifikatzen hastea.

Edukiak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Aurpegiaren osagaiak (begiak, bekainak, sudurra, ahoa eta belarriak) eta gorputz atal mugikorrak (besoak eta hankak). K• Elikagairik gustukoenak. K• Sexu-ezaugarriak: zakila eta alua. Neska ala mutila: identifikazioa. P• Norberaren gorputzak zer aukera eta muga dituen aztertzea. Norberaren zaletasunak: adierazpena. P• Inauterietako jarduerak eta adierazpenak hautematea eta bereiztea. P• Elikadura, gorputzaren oinarrizko beharra. Gosariak elikaduran duen garrantzia (Osasun-hezkuntza). B• Osasun- eta higiene-ohiturak: gorputza zaintzea, istripurik ez gertatzeko, eta jan baino lehen eskuak garbitzea. B• Ohiturak: gelako arduretan parte hartzeko interesa. B• Jaiak ospatzean, poza sentitzea eta gozatzea. B

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Neguko arropak. K• Lanbideak: fruta-saltzailea, medikua eta kale-garbitzailea. Igeltseroen, mekanikarien eta jostunen lanabesak. K• Inauteriak: mozorro-jantziak. K• Gosaria. Elikagaien jatorria: animaliak eta landareak. K• Jolasak: Panpinak, Memory eta Esku-harrapaka. K• Neguko arropak zein diren eta zertarako erabiltzen diren jakitea. P• Inauteriekin lotutako objektuak identifikatzea: mozorroak eta maskarak. P• Ogitartekoa prestatzeko prozedura. Landare- eta animalia-jatorriko elikagaiak bereiztea. Askotariko elikaduraren garrantzia. P• Denbora-sekuentzien hurrenkera identifikatzea. P• Jolasekin gozatzea eta jolas-arauak onartzeko lehen urratsak. B• Gizonezkoen eta emakumezkoen gaitasuna lan bera egiteko (Sexu-berdintasunerako hezkuntza). B

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Kolore gorria, urdina, horia eta berdea. K• Abestiak: Zer izan nahi dut nik? eta Sardina freskoa. K• Soinu luzeak eta soinu laburrak. K• Soinuaren ezaugarriak: zenbait musika-tresnaren tinbrea. K• Teknika plastikoa: papera tolestea. K• Kolore gorria, urdina, horia eta berdea bereiztea. P• Entzunaldia: Jostailuen sinfonia (L. Mozart). P• Teknika plastikoak erabiltzea: koloreztatzea, itsastea, lerroak marratzea, margotzea, birpasatzea, marraztea, urratzea. P• Musika-tresnen tinbrea bereiztea. P• Musika-jardueretan parte hartzeko interesa adieraztea. B• Norberaren eta besteen materiala zaintzea (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). B

23

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena • Espazio-nozioak: irekita/itxita. K

• Neurri-nozioak: luzea/laburra. K• Espazio-nozioak: gainean/azpian. K• Karratua eta triangelua. K• 1, 2 eta 3 zenbakiak: grafiak eta kantitateak. K• Zirkulua, karratua eta triangelua: bereizketa. P• 1 eta 2 zenbakien grafiak ikusmenaren bidez bereiztea. P• 1, 2 eta 3 zenbakien grafiak eta dagozkien kantitateak: erlazioa. P

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a

• Lanbideak. K• Lerro perpendikularrak. K• Neguko arropei buruzko hiztegia, lanbideei eta lanabesei buruzko hiztegia, eta elikagaiei buruzko hiztegia. K• Ipuina: ulermena. P• Lerro horizontalak eta lerro bertikalak egiten trebatzea. P• Psikomotrizitate xehea garatzea. P• Testuak buruz ikastea eta ulertzea: igarkizunak, hitz-parrastak eta esaera zaharrak. P• Gertaerak ahoz adieraztea. P• Ipuinekiko interesa eta estimua. B• Ahozko adierazpena lantzeko jardueretan parte hartzea. B

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Segida logikoak: kolorea. Segida logikoak: forma. Segida logikoak: tamaina. K• Simetria. K• Ikus-arreta eta pentsamen logikoa: akatsak aurkitzea. P• Ikus-arreta: garapena. P

24

KUKU 3 URTE: HIRUGARREN HIRUHILEKOA

Helburuak

Nor

bera

ren

ezag

uera • Norberaren gustuen arabera aukeratzeko gaitasuna garatzea.

• Gustuak eta zaletasunak adieraztea. • Animalien eta pertsonen artean zer-nolako harremana dagoen jakitea. • Animalien munduarekin lotutako egoerei eta sekuentziei behatzea, eta sekuentzia horiek azaltzea. • Ikasturtearen bukaerako jaian parte hartzea eta gozatzea.• Sentimenduak eta bizipenak adieraztea. • Irudimena eta sormena garatzea.

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Hainbat lore identifikatzea, eta landareen atalen eta beharren berri izatea.• Hainbat etxe-abereren berri izatea, eta haien beharrak eta haiek zaintzeko moduak identifikatzea.• Baserriko abereak eta basabereak bereiztea, eta zenbait animaliaren bizi-zikloaren berri izatea: behia eta oiloa.• Zenbait garraiobide identifikatzea, eta aireko, itsasoko eta lehorreko garraiobideak bereiztea.• Segurtasun-uhalaren berri izatea.• Udaberriko eta udako arropak bereiztea.• Jolasak ikastea eta jolasekin gozatzea. • Ardurak hartzea.• Animaliak errespetatzeko eta zaintzeko jokabideak identifikatzea.

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Kolore gorria, urdina, horia, berdea eta laranja identifikatzea eta bereiztea.• Abestia entzutea eta ikastea.• Soinuaren intentsitatea eta altuera identifikatzea.• Soinu gogorrak eta soinu ahulak grafikoki adieraztea, eta soinu altuak eta soinu baxuak bereiztea.• Musika-jardueretan sormena garatzea, eta entzunaldietan adi eta lasai egoteko jarrera sustatzea.• Teknika plastikoak erabiltzea: puntzoiarekin zulatzea, plastilinaz margotzea eta collagea.• Plastika-jardueretan sormena eta irudimena izatea.

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Kantitate-nozioak (guztiak / bat ere ez), neurri-nozioak (altua/baxua) eta espazio-nozioak (aurrean/atzean) bereiztea.• Zirkuluak, karratuak eta triangeluak bereiztea eta identifikatzea.• 4 zenbakiari dagokion kantitatea identifikatzea. • 1, 2, 3 eta 4 zenbakien grafiak identifikatzea eta dagozkien kantitateekin erlazionatzea.• 1, 2, 3 eta 4 zenbakien grafiak egiten hastea.

25

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a• Ipuinaren argumentua ulertzea.• Loreei buruzko hiztegia, etxe-abereei buruzko hiztegia, garraiobideei buruzko hiztegia eta udari buruzko hiztegia ikastea eta erabiltzea.• Ipuinean aipatzen diren garraiobideak bereiztea. • Irudi-sekuentziak irakurtzen trebatzea.• Lerro inklinatuak norabide egokian marratzen trebatzea.• Lerro zirkularrak norabide egokian marratzen hastea eta trebatzea.• Motrizitate xehea garatzea.• Biko errimatua, olerkia eta ahozko beste testu batzuk buruz ikastea eta ulertzea.• Animaliei buruzko hiztegia aberastea.

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Zenbakien segida bat arautzen duen legea identifikatzea eta segida osatzea.• Denbora-orientazioa garatzea.• Ikus-arreta garatzea. • Pentsamen logikoa garatzea.

Edukiak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Gustuak adieraztea. P • Etxe-abererik gustukoena. P• Garraiobiderik gustukoena. P• Animalien eta pertsonen artean zer harreman dagoen jakitea. P• Animalien munduarekin lotutako eguneroko bizitzako sekuentzia batzuei behatzea eta sekuentzia horiek azaltzea. P• Ikasturtearen bukaerako jaian parte hartzea. P• Sentimenduen eta bizipenen identifikazioa eta adierazpena. P• Irudimena eta sormena. P

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Loreak. Landareen atalak (zurtoina, hostoa, lorea, petaloa). Landareen beharrak. K• Udaberriko arropak. Udako arropak. K• Etxe-abereak. Baserriko abereak eta basabereak. Zenbait animaliaren bizi-zikloa: behia eta txahala; oiloa eta txita. K• Garraiobideak. Aireko, itsasoko eta lehorreko garraiobideak. K• Jolasak: Korapiloak eta Animaliak martxan. P• Landareak errespetatzea eta zaintzea (Ingurumen-hezkuntza). B• Etxe-abereen beharrak eta zainketak (Ingurumen-hezkuntza). B• Ardurak: ingurumena errespetatzea, animaliak zaintzea eta oinezkoen arauak betetzea. B• Segurtasun-uhalaren erabilera (Bide-hezkuntza). B

26

Art

e-ad

iera

zpen

a• Kolore gorria, urdina, horia, berdea eta laranja. K• Abestiak: Loreak dantzan eta Gure ahatetxoak. K• Soinuaren ezaugarriak: intentsitatea (gogorra/ahula) eta altuera (baxua/altua). K• Soinu gogorren eta soinu ahulen adierazpen grafikoa. P• Kolore gorria, urdina, horia, berdea eta laranja: bereizketa. P• Teknika plastikoak: puntzoiarekin zulatzea eta gardenkiak; plastilinaz margotzea eta collagea. P• Sormena eta irudimena musikan. Arreta eta lasaitasuna entzunaldietan. P• Plastika-jarduerak: sormena eta irudimena. B

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Kantitate-nozioak: guztiak / bat ere ez. K• Neurri-nozioak: altua/baxua. K• Espazio-nozioak: aurrean/atzean. K• 4 zenbakia: grafia eta kantitatea. K• Zirkulua, karratua eta triangelua: identifikazioa eta bereizketa. P• 1, 2, 3 eta 4 zenbakiak: ikusmenaren bidezko identifikazioa. P• 1, 2, 3 eta 4 zenbakiak: grafiak eta kantitateak. P

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta

idat

zia

• Loreei buruzko hiztegia, udaberriko eta udako arropei buruzko hiztegia, animaliei buruzko hiztegia eta garraiobideei buruzko hiztegia. K• Lerro zirkularrak. K• Lerro zirkularrak marratzea. P• Ipuinaren argumentua: ulermena. P• Irudi-sekuentziak: behaketa eta irakurketa. P• Lerro inklinatuak. P• Motrizitate xehea: garapena. P• Biko errimatua, olerkia (Kukurruku) eta igarkizuna: memorizazioa eta ulermena. P

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Segida logikoak: kolorea eta forma. K • Segida logikoak: zenbakiak. K• Ikus-pertzepzioa: animaliak habitataren arabera sailkatzea. K• Denbora-sekuentziak. P• Logika: puzzlea. P

27

KUKU 4 URTE: LEHEN HIRUHILEKOA

Helburuak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Ikastaldearen parte sentitzea. • Trebetasunak ikasteko interesa agertzea.• Eskolako jarduerak identifikatzea eta adieraztea.• Motrizitate xehea lantzea, lerroak egitean.• Esku-trebetasunak pixkanaka koordinatzea eta kontrolatzea, eta tresnak modu egokian erabiltzea.• Espazioan kokatzea eta orientatzea.• Familiarekin eguneroko jardueretan parte hartzea.• Autonomia-ohiturak hartzea.• Jostailuak aukeratzerakoan, zentzuzko irizpideak erabiltzen hastea.• Zirkulazio-arauak betetzea garrantzitsua dela onartzea.

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Ikaskide guztiak onartzea, eta norberaren familiaren egitura eta senidetasun-harremanak identifikatzea.• Familiarekin egin ohi diren jarduerak eta eskolako jarduerak bereiztea eta balioestea.• Ikasgelako eta etxeko gelak eta gauzak bereiztea.• Kaleko elementuak identifikatzea.• Udazkenaren eta Gabonen ezaugarriak, ohiturak eta gauza tipikoak. • Ikaskideen opariak estimatzea.• Jolasak ikastea, jolas-arauak beharrezkoak direla ulertzea, eta jolasekin gozatzea.• Ordena-ohiturak hartzea eta materiala zaintzeaz arduratzea.• Lan-ohiturak hartzea, ardurak hartzeko eta eskola garbi edukitzeko interesa azaltzea, eta portaera ezegokiak bereiztea.

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Abestiak, Gabon-kantak eta jolas-dantzak ikastea eta kantatzea. • Kolore gorria, urdina, horia eta berdea identifikatzea.• Soinua eta isiltasuna bereiztea; soinuaren intentsitateak bereiztea, eta soinu gogorrak eta soinu ahulak grafikoki adieraztea.• Musikarako sena sustatzea eta musika-tresnak bereiztea.• Teknika plastikoak zuzen erabiltzea: argizari bigunak hainbat euskarriren gainean, papera urratzea, eta puntzoiaz baliatzea gardenkiak egiteko.• Materiala zaintzeko ardura agertzea.

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Espazio-nozioak bereiztea: irekita/itxita; barruan/kanpoan; gainean/azpian.• 1, 2 eta 3 zenbakiek adierazten dituzten kantitateak identifikatzea.• 1, 2 eta 3 zenbakiak taxutzen ikastea.• 1, 2 eta 3 zenbakien grafiak bereiztea.• 1, 2 eta 3 zenbakien grafiak eta dagozkien kantitateak lotzea.• Lerro irekiak eta lerro itxiak bereiztea; zirkulua eta karratua identifikatzea, eta zirkulua bereiztea beste forma geometriko batzuen artean. • Neurri-nozioak (handia, ertaina, txikia, eta altua/baxua) eta kantitate-nozioak bereiztea (asko/gutxi).

28

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a• Ahozko testuen argumentua ulertzea, eta pertsonaiak eta ekintzak identifikatzea. • Ipuineko protagonisten senideak identifikatzea.• Irudiak irakurtzen trebatzea, eta gertaera-segidak hurrenez hurren osatzea. • Ipuinak eta norberaren bizipenak koherentziaz eta ordenaz kontatzea.• Eskolari buruzko hiztegia, familiarekin egin ohi diren jarduerekin zerikusia duen hiztegia, etxeari eta bertako gauzei buruzko hiztegia eta udazkeneko fruituei buruzko hiztegia ulertzea eta aberastea.• Motrizitate xehea garatzea, eta lerro bertikalak, horizontalak, inklinatuak eta gurutzeak finkatzea. • Begi-eskuen koordinazioa garatzea.• Biko errimatua eta olerkia ulertzea, buruz ikastea eta esatea.• Diosal eta agur egiteko, eta zorionak opatzeko esamoldeak erabiltzea.• Gabonetako zorion-postala egitea.

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Segiden araua identifikatzea eta segidak osatzea.• Oharmena eta ikus-arreta garatzea.

Edukiak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Norbera ikastaldearen parte sentitzeko kontzientzia izatea eta eskolako bizitzako egoerak onartzea. P• Familiarekin egin ohi diren jardueretan parte hartzea eta bizikidetza zaintzea. P• Espazio-orientazioari buruzko jarduerak egitea: irekita/itxita, eta espazioan kokatzea. P• Esku-trebetasunak koordinatzea eta kontrolatzea, eta tresnak modu egokian erabiltzea. P• Beste trebetasun batzuk ikasteko borondatea. B• Ikasgela txukun edukitzeko borondatea. B• Autonomia-ohiturak: laguntzarik gabe janztea eta eranztea. B• Zentzuzko irizpideak izatea jostailuak eskatzerakoan (Kontsumo-hezkuntza). B• Gabonetako sentimenduak eta emozioak balioestea, eta postalak hartzeko poza (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). B

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Ikasgelako guneak eta gauzak. Eskolako eremuak eta gauzak. Eskolako jarduerak. K• Jolasak: Astoari buztana jarri baietz!; 1, 2, 3, lau txepetx eta bost miru! K• Gabonetako gauzak. Hiru Erregeak. K• Senideak eta senidetasun-harremanak identifikatzea. P• Inguruaren ezaugarriak eta udazkeneko berezko jaki batzuk bereiztea. P• Etxeko gelak eta elementuak, eskolako eremuak eta gauzak, eta kaleko elementuak identifikatzea. P• Gabonetako jaietan parte hartzea. P• Jolasak eta jolas-arauak barneratzea, betetzea, eta jolasekin gozatzea. P• Ohitura egokiak eta ezegokiak bereiztea (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). P• Ikaskideak onartzea (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). B• Ordena-ohiturak: ilaran ibiltzea, eta etxea nahiz eskola txukun batzea. Lan-ohiturak: helduei eguneroko zereginetan laguntzea. B• Familiarekin egin ohi diren jarduerak estimatzea. B

29

Art

e-ad

iera

zpen

a• Abestiak: Puki txita eta Azeritxoen dantza. K• Soinuaren ezaugarriak: intentsitatea (gogorra/ahula). K• Teknika plastikoak: argizari bigunak, eta papera urratzea eta itsastea. K• Kolore gorria, urdina, horia eta berdea: bereizketa. P• Soinua eta isiltasuna bereiztea, eta soinu gogorrak eta soinu ahulak kodeen bidez adieraztea. P• Tilin-talan Gabon-kanta abestea, Ibilaldia leraz (Mozart) entzutea, eta Izotzetan abestia buruz ikastea. P• Musika-tresnak: bereizketa. P• Teknika plastikoak erabiltzea: itsastea, marraztea, koloreztatzea, hatz-pinturaz margotzea, puntzoia eta gardenkiak... P• Materiala zaintzeko ardura (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza ). B

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena • Neurri-nozioak: handia, ertaina eta txikia, eta altua/baxua. K

• Espazio-nozioak: irekita/itxita; barruan/kanpoan; eta gainean/azpian. K• Kantitate-nozioak: asko/gutxi. K• Lerro irekiak eta lerro itxiak. K• Zirkulua. Karratua. K• 1, 2 eta 3 zenbakiak: kantitateak eta grafiak. K• 1, 2 eta 3 zenbakien grafiak bereiztea eta taxutzea.• 1, 2 eta 3 zenbakien grafiak eta dagozkien kantitateak erlazionatzea. P

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a

• Oinarrizko komunikazio-egoerak: diosala eta agurra. K• Eskolari buruzko hiztegia, familiarekin egin ohi diren jarduerei buruzko hiztegia, udazkeneko fruituei buruzko hiztegia, eta etxeko gelei eta gauzei buruzko hiztegia. K• Ipuina ulertzea eta protagonistak identifikatzea. P• Ipuineko protagonisten senideak identifikatzea. P• Ipuina kontatzea. P• Begi-eskuen koordinazioa, eta lerro bertikalak, horizontalak, inklinatuak eta perpendikularrak egitea. Motrizitate xehea garatzea. P• Diosal eta agur egiteko esamoldeak erabiltzea, gertaera-segidak ulertzea, eta norberaren bizipenak kontatzea, hurrenez hurren. P• Biko errimatuak eta olerkiak ulertzea, buruz ikastea eta esatea: Hostoak eta Hiru Errege datoz. P• Zorion-postalak egitea eta zorion-postalak trukatzea. P

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Segida logikoak: kolorea, tamaina eta forma. K• Labirintotik irteteko ibilbidea: identifikazioa. P• Bi marrazkiren arteko desberdintasunak: identifikazioa. P• Falta diren elementuak: identifikazioa. P

30

KUKU 4 URTE: BIGARREN HIRUHILEKOA

Helburuak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Aurpegiaren osagaiak eta gorputz atalak identifikatzea eta kokatzea, eta bi sexuetako batekin identifikatzea. • Norberaren buruaren ezagutza barneratzea eta adieraztea, eta norberaren eta besteen ezaugarri fisikoak balioestea. • Ikusmena eta ukimena identifikatzea, eta zentzumenen organoak zaintzea garrantzitsua dela ohartzea.• Jolasak ikastea eta jolasekin gozatzea.• Gustuen arabera hautatzeko gaitasuna garatzea.• Zenbait elikagairen zaporea eta usaina bereiztea. • Autonomia-, osasun- eta higiene-ohiturak hartzea.• Norberaren lana balioestea

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Neguaren ezaugarriak identifikatzea.• Inguruko lanbideen berri izatea.• Zenbait lanbideren eta lanbide horietako jardueren berri izatea, eta lanbide guztiak balioestea.• Inauterietako ohituren berri izatea.• Ardura-ohiturak hartzea.• Jolasak ikastea, jolasekin gozatzea eta jolas-arauak errespetatzea.• Eguneko hiru otordu nagusiak identifikatzea eta askotariko elikagaiak jatearen garrantziaz ohartzea.• Zenbait elikagairen jatorriaren berri izatea: landareak eta animaliak.• Elikaduran animaliek eta landareek duten garrantziaz jabetzea.• Errezeta bat prestatzea, eta plateraren prestaketa-prozesua ahoz azaltzea.

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Kolore gorria, urdina, horia, berdea, laranja eta morea bereiztea.• Kolore laranja kolore gorriaren eta horiaren nahastea dela ohartzea.• Abestia entzutea eta ikastea.• Soinu luzeak eta soinu laburrak bereiztea, eta kodeen bidez adieraztea. • Perkusio-tresnen tinbrea bereiztea.• Musika-jardueretan sormena garatzea eta entzunaldietan adi eta lasai egotea.• Teknika plastikoak erabiltzea: papera zimurtzea eta tolestea, estanpazioa, argizari bigunak eta hatz-pinturak.

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Espazio-nozioak (goian/behean; hurbil/urrun, aurrean/atzean, gainean/azpian) eta kantitate-nozioak (guztiak / bat ere ez) bereiztea.• Forma geometrikoak identifikatzea: karratua, triangelua, zirkulua eta errektangelua.• 4, 5 eta 6 zenbakiei dagozkien kantitateak identifikatzea.• 4, 5 eta 6 zenbakiak taxutzen trebatzea.• 1etik 6ra bitarteko zenbakien grafiak eta kantitateak lotzea.• 1etik 6ra bitarteko zenbakiei dagozkien kantitateak bereiztea.• Kantitate-nozioak bereiztea: gehiago eta gutxiago. Konparazio-nozioak bereiztea: berdina/desberdina.• Kode grafikoak interpretatzea.

31

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta

idat

zia

• Ipuinaren argumentua ulertzea, ipuineko pertsonaien ekintzak identifikatzea eta ipuinean aipaturiko lanbideak ezagutzea.• Gertaerak ordenatzea eta azaltzea, hurrenkera kronologikoaren arabera.• Gorputz atalei, lanbideei eta elikagaiei buruzko hiztegia ikastea eta erabiltzea.• Motrizitate xehea garatzea, eta lerro zirkularrak, erdizirkularrak, izurrak eta poligonalak finkatzea.• Igarkizuna buruz ikastea eta erantzuna igartzea. Esaera zaharrak eta hitz-parrasta ikastea eta esanahia ulertzea.• Diosal egiteko, agurtzeko, eskatzeko edo eskerrak emateko esamoldeen berri izatea.

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Segiden araua identifikatzea eta segidak osatzea.• Oharmena eta espazio-orientazioa garatzea.• Ardatz batekiko simetria zer den ulertzea.• Ikus-arreta eta arrazoimen logikoa garatzea.

Edukiak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Norberaren erretratua. K• Ikusmena, ukimena, dastamena eta usaimena. K• Jolas sinbolikoa: Aita-amak. K• Identifikazio sexuala, eta aurpegiko eta gorputzeko zenbait atal ezagutzea eta kokatzea. P• Ikusmena eta ukimena: identifikazioa. P• Lanbideei buruzko gustuak eta zaletasunak: adierazpena. P• Elikagaiei buruzko gustuak: adierazpena. P• Ezaugarri fisikoak era askotakoak direla onartzea eta balioestea (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). Zentzumenen organoak zaintzea garrantzitsua dela ohartzea (Osasun-hezkuntza). Lan bera egiteko gaitasuna (Sexu-berdintasunerako hezkuntza). B• Osasun- eta higiene-ohiturak: egoera arriskutsuak saihestea eta elikagaiak ondo mastekatzea. B• Autonomia-ohiturak: mahai-tresnak eta ezpainzapia erabiltzea. B

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Negua. K• Lanbideak eta lanabesak. K• Inauteriak. K• Gosaria, bazkaria eta afaria. Animalia-jatorriko eta landare-jatorriko elikagaiak. K• Jolasak: Dominoa eta Eraztunarena. K• Neguaren ezaugarri batzuez jabetzea. P• Errezeta: osagaiak, prestaketa eta emaitza. P• Abestiak ikasteko interesa. B• Lanbide guztien balioespena. B• Egunean zehar askotariko elikagaiak jatearen garrantzia. B• Ardura-ohiturak: norberaren lanak zaintzea eta arduratsua izatea. B

32

Art

e-ad

iera

zpen

a• Kolore gorria, urdina, horia, berdea, laranja eta morea. K• Abestiak: Igurtzirik bi eskuak eta Tolosan inauterietan. K• Soinu luzeak eta soinu laburrak. K• Soinuaren ezaugarriak: metalezko, mintzezko eta zurezko zenbait tresnaren tinbrea. K• Teknika plastikoak: gauzak estanpatzea, eta argizari bigunez eta hatz-pinturaz margotzea. K• Kolore gorria, urdina, horia, berdea, laranja eta morea: bereizketa. P• Soinuaren ezaugarriak: iraupena (luzea/laburra) eta perkusio-tresnen tinbrea. P• Soinu luzeen eta soinu laburren, eta horien kodeen arteko erlazioa. P• Sormena eta irudimena musikan. P• Besteen plastika-lanak errespetatzea. B• Musika-jarduerekiko interesa eta gozamena, eta arreta eta lasaitasuna entzunaldietan. B

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

orie

ntaz

ioa

• Espazio-nozioak: goian/behean; hurbil/urrun; aurrean/atzean. K• Kantitate-nozioak: guztiak / bat ere ez. K• 4, 5 eta 6 zenbakiak: kantitateak eta grafiak. K• 1etik 6ra bitarteko zenbakiak: kantitateak eta grafiak. K• Errektangelua. K• Zirkulua, karratua, triangelua eta errektangelua: bereizketa. P• 1etik 6ra bitarteko zenbakien grafiak ikusmenaren bidez bereiztea. P• 1etik 6ra bitarteko zenbakien grafiak eta dagozkien kantitateak lotzea. P• 1etik 6ra bitarteko zenbakien grafiak: marraketa. P• Kantitate-nozioak: gehiago/gutxiago. P• Gauzen konparazioa: berdina eta desberdina. P• Kode grafikoak: interpretazioa. P• Jardueretan gogoz parte hartzea eta irakaslearen azalpenak arretaz entzutea. P

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a

• Lanbideak. K• Aurpegiaren osagaiei eta gorputz atalei buruzko hiztegia, lanbideei buruzko hiztegia eta elikagaiei buruzko hiztegia. K• Ipuina eta lanbideak: ulermena. P• Lerro zirkularrak, erdizirkularrak, izurrak eta poligonalak. P• Psikomotrizitate xehea: garapena. P• Irudi-segiden hurrenkera logikoa: ulermena. P• Denbora-sekuentziak: ordenazioa eta azalpena. P• Adeitasunezko esamoldeak: identifikazioa eta praktika. P• Igarkizunak, hitz-parrastak eta esaera zaharrak: memorizazioa eta ulermena. P• Adeitasunezko esapideak erabiltzea. B• Irakaslearen kontakizunak arretaz entzutea. B• Hitz-parrasta buruz ikasteko interesa. B

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Segida logikoak: tamaina. Zenbakien segidak. K• Ezkutuko irudia zenbakien segida baten bidez. K• Oharmena, ikus-arreta eta espazio-orientazioa. P• Ardatz batekiko marrazki simetrikoak. P

33

KUKU 4 URTE: HIRUGARREN HIRUHILEKOA

Helburuak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Norberaren gustuen arabera aukeratzeko gaitasuna garatzea. • Naturako elementuek eragindako sentimenduak eta emozioak hitzez adieraztea.• Ingurua zaindu egin behar dela ohartzea.• Zenbait arau onartzea, landareen zainketan gure parte-hartzea arautzeko (Ingurumen-hezkuntza). • Jolasean mugimenduak koordinatzea eta kontrolatzea.• Animaliekin zerikusia duten pasadizoak eta bizipenak hitzez adieraztea.• Osasun- eta higiene-ohiturak hartzea.• Sentimenduak eta bizipenak gogoratzea eta adieraztea

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Loreak, zuhaitzen atalak eta landareen beharrak identifikatzea, eta natura errespetatu egin behar dela ohartzea.• Landare-zainketarekin lotutako objektuak bereiztea eta aipatzea.• Udaberriaren eta udaren ezaugarriak identifikatzea.• Etxe-animalien, baserriko animalien eta basabereen berri izatea.• Animaliek mugitzeko erabiltzen dituzten gorputz atalak, haien bizi-zikloa eta mugitzeko moduak identifikatzea, eta animaliak zaindu beharra ulertzea.• Lehorreko, itsasoko eta aireko garraiobideak identifikatzea, garraiobide publikoen eta pribatuen berri izatea, eta garraiobideetan jokaera egokia izan beharraz ohartzea.• Jolasak ikastea, jolasekin gozatzea eta jolas-arauak errespetatu beharraz ohartzea.• Ardurak hartzea.• Ikasturte bukaerako jaian parte hartzea eta gozatzea.

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Kolore gorria, urdina, horia, berdea, laranja, morea, zuria, beltza eta marroia identifikatzea eta bereiztea.• Abestia entzutea eta ikastea. • Abestiak erritmo eta intonazio egokiz interpretatzea.• Soinuak bereizteko gaitasuna garatzea, soinu altuak eta soinu baxuak bereiztea, eta soinuen adierazpen grafikoa ezagutzea.• Goranzko soinuak eta beheranzko soinuak bereiztea.• Musika-jardueretan entzumenaren sentikortasuna eta sormena garatzea.• Entzunaldietan adi eta lasai egotea.• Teknika plastikoak erabiltzea: artaziekin ebakitzea, papera itsastea, collagea, argizari bigunak eta zotzez karrakatzea.

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Espazio-nozioak bereiztea: alde batean / beste aldean; artean; aurrean/atzean; hurbil/urrun.• Neurri-nozioak bereiztea: beterik/hutsik; zabala/estua; arina/astuna.• Zirkulua, karratua, triangelua eta errektangelua bereiztea.• 1etik 6ra bitarteko zenbakiei dagozkien kantitateak identifikatzea.• 1etik 6ra bitarteko zenbakien grafiak egiten trebatzea.• Zenbakiak deskonposatzen hastea.• Batuketa grafikoak eskatzen dituzten problemak ebazten hastea.• Batuketa grafikoak eta zenbakien batuketak adieraztea.• + eta = zeinuak identifikatzea.• Batuketak ebaztea.

34

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a• Ipuinaren argumentua ulertzea eta ipuineko animaliak eta garraiobideak identifikatzea.• Loreei, landareei, lorezaintzari, zuhaitzei, animaliei eta garraiobideei buruzko hiztegia aberastea.• Lerro kiribilak, horizontalak, bertikalak eta poligonalak finkatzea.• Motrizitate xehea eta begi-eskuen koordinazioa garatzea.• Ahozko deskribapenak egiten trebatzea.• Ikus-arreta garatzea eta piktogramak ulertzea.• Olerkia, esaera zaharra eta aho-korapiloa buruz ikastea eta ulertzea.• Postalaren berri izatea.• Oporretako jarduerei buruzko zaletasunak adieraztea.

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Zenbakien segida baten araua identifikatzea eta segida osatzea.• Denbora-sekuentziak eratzen trebatzea.• Ikus-arreta eta logika garatzea.• Pentsamen logikoa garatzea.

Edukiak

Nor

bera

ren

ezag

uera • Norberaren zaletasunak, animaliei buruzko gustuak, eta sentimenduak eta bizipenak:

adierazpena. P • Naturako elementuek eragindako sentimenduak eta emozioak adieraztea. P• Jolasean mugimenduak koordinatzea. P• Animaliekin zerikusia duten pasadizoak eta bizipenak adieraztea. P• Zenbait arau onartzea, landareen zainketan gure parte-hartzea arautzeko (Ingurumen-hezkuntza). B• Osasun- eta higiene-ohiturak: istripuak saihesteko neurriak. B

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Loreak. Zuhaitzaren atalak. Landareen beharrak. K• Landare-zainketarekin lotutako objektuak. K• Udaberria. K• Animalien bizilekuak. Animalien gorputz atalak. Animaliak mugitzeko moduak eta animalien bizi-zikloa. K• Lehorreko, itsasoko eta aireko garraiobideak. K• Uda. K• Jolasak: Tipulak eta Tximinoarena. P• Jolas-arauak barneratzeko ahalegina, eta gozamena jolasean. P• Etxe-abereak, baserriko abereak eta basabereak. P• Garraioari buruzko lehentasunak adieraztea. P• Parte-hartzea ikasturte bukaerako jaian. P• Ardurak: landareak eta animaliak errespetatzea. B• Landareekiko eta animaliekiko begirunea (Ingurumen-hezkuntza). B• Jokaera egokia garraiobideetan (Bide-hezkuntza). B

35

Art

e-ad

iera

zpen

a• Kolore gorria, urdina, horia, berdea, laranja, morea, zuria, beltza eta marroia. K• Abestiak: Bunburrun burrunka eta Han zeuden. K• Teknika plastikoak: artaziekin ebakitzea eta papera itsastea; collagea. K• Abestiak interpretatzea. P• Kolore zuria, beltza eta marroia: identifikazioa. P• Teknika plastikoak: argizari bigunak zotzez karrakatzea. P• Soinu baxuak eta altuak eta haien kode grafikoak: identifikazioa. Goranzko soinuak eta beheranzko soinuak: bereizketa. P• Sormena eta irudimena musikan. P• Arreta eta lasaitasuna entzunaldietan. P

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Espazio-nozioak: alde batean / beste aldean, artean; aurrean/atzean; hurbil/urrun. K• Neurri-nozioak: beterik/hutsik; zabala/estua; arina/astuna. K• Zirkulua, karratua, triangelua eta errektangelua. K• + eta = zeinuak. K• 1etik 6ra bitarteko zenbakiak: kantitateak eta grafiak. P• Zirkulua, karratua, triangelua eta errektangelua: bereizketa. P• Irudi geometrikoak sailkatzea. P• 3, 5 eta 6 zenbakien deskonposizioa. P• Batuketa grafikoak eskatzen dituzten problemak: lehen urratsak. P• Batuketa grafikoak eta zenbakizko batuketak: adierazpena. P• Batuketa grafikoak eta zenbakizko batuketak: ebazpena. P

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a • Loreei eta lorezaintzari buruzko hiztegia, animaliei eta haien gorputz atalei buruzko hiztegia, eta garraiobideei buruzko hiztegia. K• Postala. K• Lerro kiribilak, poligonalak, bertikalak eta horizontalak. P• Motrizitate xehea: garapena. P• Ipuinaren argumentua ulertzea eta ipuineko garraiobideak bereiztea. P• Gauzak deskribatzea. P• Ikus-arreta eta begi-eskuen koordinazioa. P• Piktogramak: interpretazioa. P• Olerkia, esaera zaharra eta aho-korapiloa buruz ikastea eta ulertzea. P• Oporretako jarduerei buruzko zaletasunak adieraztea. P

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

logi

koa • Segida logikoak: zenbakiak. K

• Logika: sarrera biko taula. K• Denbora-sekuentziak: lau egoera. P• Ikus-arreta: talde batekoak ez diren elementuak identifikatzea. P• Pentsamen logikoa eta ikus-arreta: egoera batean akatsak aurkitzea. P

36

KUKU 5 URTE: LEHEN HIRUHILEKOA

Helburuak

Nor

bera

ren

ezag

uera • Norberaren gela identifikatzea eta ikastetxeko kide sentitzea.

• Norberaren etxebizitza identifikatzeko balio duen informazioa jakitea.• Norberaren burua, ikaskideak eta familia balioestea.• Norberari buruzko irudi positiboa edukitzea.• Eskolako jardueretan parte hartzeko jarrera izatea.• Familiaren laguntza eta harekin eginiko jarduerak balioestea.• Autonomia-ohiturak hartzen hastea.• Besteen beharrizanak kontuan hartzea eta besteengan pentsatzea

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Irakaslea ezagutzea, haren zereginak identifikatzea eta haurraren heziketan duen garrantziaz jabetzea.• Ikasgelako hainbat gune eta gauza identifikatzea, eta eskolako guneen eta bakoitzean egiten diren jardueren berri izatea.• Eskolarekin zerikusia duten lanbideak eta lanbide horien egitekoak identifikatzea.• Norberaren familia-egitura ezagutzea, familiako beste senide batzuk identifikatzea, familiarekin egin ohi diren jarduerak bereiztea eta Gabonetako ohituren berri izatea.• Udazkenean naturan gertatzen diren aldaketak identifikatzea.• Beste garai batzuetako etxebizitzak identifikatzea.• Jolasak ikastea, jolas-arauak bete egin behar direla ulertzea eta jolasekin gozatzea.• Ordena-, ardura- eta harreman-ohiturak hartzea.• Jardueretan portaera erregulatzea.

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Abestiak eta Gabon-kantak entzutea eta ikastea.• Kolore gorria, urdina, horia, laranja eta morea identifikatzea.• Kolore sekundarioak lortzeko erak esperimentatzea.• Entzumen-arreta garatzea. • Soinuaren ezaugarriak identifikatzea, eta erritmo geldia, normala eta bizkorra bereiztea.• Musika-jardueretan sormena garatzea eta entzunaldietan lasai eta arretaz egotea.• Teknika plastikoak zuzen erabiltzea: argizari bigunekin igurztea eta puntzoia erabiltzen trebatzea. • Pintatzeko tresnak erabiltzen trebatzea.• Plastika-jardueretan interesa agertzea eta arte-sorkuntzak balioestea.

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Espazio-orientazioa garatzea eta espazio-nozioak bereiztea: barnealdea/kanpoaldea; goian/behean; hurbil/urrun.• Neurri-nozioak identifikatzea: handia/ertaina/txikia.• Kantitate-nozioak identifikatzea: guztiak / bat ere ez, gehiago/gu-txiago.• 1etik 6ra bitarteko zenbakiei dagozkien kantitateak identifikatzea.• 1etik 6ra bitarteko zenbakien grafiak egiten trebatzea.• 1etik 6ra bitarteko zenbakien grafiak eta kantitateak erlazionatzea.• Zenbakiak deskonposatzen hastea.• Lerro zuzenak, kurbatuak, irekiak eta itxiak identifikatzea eta sailkatzea.• Espazio-nozioak adieraztea, hitzez nahiz keinuz: goian/behean.• Zirkulua eta karratua bereiztea.• Batuketa grafikoak egiten hastea.

37

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a• Ahozko testuak eta ipuinaren argumentua ulertzea, eta ipuineko pertsonaiak eta ekintzak identifikatzea. Ipuinekiko interesa agertzea.• Irudiak irakurtzeko eta sekuentziak ordenatzeko gaitasuna sendotzea.• Ikasgelako guneei eta gauzei buruzko hiztegia, eskolako lanbideei eta udazkenari buruzko hiztegia aberastea.• Hitzak luzeraren arabera identifikatzea eta sailkatzea, hitz laburrak eta hitz luzeak bereiztea, eta hitz horiek dagozkien kodeekin erlazionatzea. Hitzak silaba kopuruaren arabera bereiztea.• Ikusmen- eta mugimen-koordinazioa lantzea, eta lerro bertikalak, horizontalak, inklinatuak eta erdizirkularrak egiten trebatzea.• Gaur egungo ahozko testuekiko interesa erakustea.• Ahozko aginduak adieraztea eta ulertzea.• Olerkia ulertzea eta buruz ikastea, eta igarkizuna ebaztea.• Diosalen, agurren eta adeitasunezko esapideen erabilera sendotzea.

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Pentsamen logikoa eta ikus-arreta garatzeko lehen urratsak.• Segidak ulertzea eta eratzea.• Irizpide baten arabera gauzak sailkatzea.

Edukiak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Etxebizitza: kalea, zenbakia eta herria. P• Norberaren gela: identifikazioa. Norberaren identitatea ikastetxeko kide gisa. P• Jarrera parte-hartzailea banakako eta taldekako jardueretan. B• Norberaren eta ikaskideen lanen estimua, eta norberari buruzko irudi positiboa (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). B• Norberaren buruaren eta familiaren estimua (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). B• Autonomia-, osasun- eta higiene-ohiturak: zapatak lotzea eta aulkian eraz esertzea. B• Familiaren laguntza eta harekin eginiko jarduerak balioestea. B• Maite ditugun pertsonei maite ditugula adierazteko borondatea (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). B

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Irakaslea. K• Ikasgelako gauzak. K• Senidetasun-harremanak eta familiarekin egin ohi diren jarduerak. K• Udazkena. K• Herrien eta hirien osagaiei buruzko hiztegia. K• Gabonetako ohiturak: apaingarriak eta giroa. K• Eskolako guneak, gune bakoitzean egiten diren jarduerak eta eskolarekin zerikusia duten lanbideak. P• Beste garai batzuetako etxebizitzak: gaztelua. P• Herria eta hiria. P• Jolas-arauak betetzea eta jolasteko gogoa: Itsumandoka, Berde-gorri eta Bat, bi, hiru, lau. P• Ordena-ohiturak: materiala batzea. Harreman-ohiturak: hitz egiteko txanda errespetatzea. Ardura-ohiturak: helduei laguntzea etxeko eta eskolako zereginetan. B• Irakaslea balioestea. B

38

Art

e-ad

iera

zpen

a• Abestiak eta Gabon-kantak kantatzea: Sara, Ernesto eta Kleta maleta eta Dilin-don! P• Kolore sekundarioak lortzeko prozedura: kolore primarioen nahasketa. P• Kolore gorria, urdina, horia, berdea, laranja eta morea: identifikazioa. P• Entzumen-arreta, eta abestiak erritmo eta intonazio egokiarekin abestea. P• Soinu gogorrak eta soinu ahulak: kode grafikoen arteko erlazioa. P• Musikarako sormena eta irudimena, eta erritmo geldia, normala eta bizkorra bereiztea. P• Teknika plastikoak: argizari bigunekin igurztea, estanpazioa eta konposizioa eguneroko gauzen bidez. P• Norberaren eta gainerako ikaskideen lan plastikoekin gozatzea. B• Arreta eta lasaitasuna entzunaldietan. B

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• 1etik 6ra bitarteko zenbakiak: deskonposizioak, kantitateak eta grafiak. P• 1etik 6ra bitarteko zenbakien grafiak: bereizketa eta marraketa. P• 1etik 6ra bitarteko zenbakien grafiak eta kantitateak erlazionatzea. P• Espazio-nozioak bereiztea eta espazio-orientazioa garatzea: barnealdea/kanpoaldea; goian/behean; hurbil/urrun. P• Neurri-nozioak: handia/ertaina/txikia. P• Kantitate-nozioak: guztiak / bat ere ez; gehiago/gutxiago. P• Lerro zuzenak, kurbatuak, irekiak eta itxiak: bereizketa. P• Forma geometrikoak: zirkulua eta karratua. P• Batuketa grafikoak, + zeinua eta = zeinua. P

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a

• Silaben banaketa: 2 eta 3 silabako hitzak. K• Eskolari, eskolako jarduerei eta eskolako lanbideei buruzko hiztegia. Udazkenari buruzko hiztegia. K• Ipuinaren argumentua ulertzea, eta ipuineko pertsonaiak eta ekintzak identifikatzea. P• Ipuina: kontaketa. P• Begi-eskuen koordinazioa eta lerro bertikalak, horizontalak, inklinatuak eta erdizirkularrak. P• Ahozko aginduak eta denbora-sekuentziak: ulermena. P• Hitz laburrak eta hitz luzeak: identifikazioa eta sailkapena. P• Diosalak, agurrak eta adeitasunezko esapideak. P• Landutako hiztegia ulertzea eta erabiltzea. P• Gauzak deskribatzea, igarkizunak ebaztea eta olerkia buruz ikastea. P• Ipuinekiko eta igarkizunekiko gustua eta begirunea. B

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Pentsamen logikoa eta ikus-arreta garatzeko lehen urratsak. P• Segidak, arau baten arabera. P• Gauzak kolorearen arabera sailkatzea. P• Egoera jakinetan akatsak identifikatzea. P

39

KUKU 5 URTE: BIGARREN HIRUHILEKOA

Helburuak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Gorputz-eskema barneratzea, gorputz atalak identifikatzea eta kokatzea, eta eskeletoa eta gorputz-eskema erlazionatzea. • Bost zentzumenen organoak eta bakoitzaren funtzioa identifikatzea. • Gorputza zaintzearen garrantziaz ohartzea.• Norberaren gustuak eta zaletasunak adieraztea, bereziki elikagaiei buruzkoak.• Ondo elikatzearen garrantziaz jabetzea.• Higiene- eta osasun-ohiturak hartzea.• Ordena-ohiturak eta lan-ohiturak hartzea.• Autonomia-, osasun- eta higiene-ohiturak hartzen hastea.• Gelako jarduerekiko interesa erakustea.• Jardueretan parte hartzeko jarrera izatea.

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Neguaren ezaugarriak identifikatzea (zuhaitz motak eta hibernatzen duten animaliak).• Lanbideen beharraz ohartzea, eta lanbideak eta lanabesak erlazionatzea. Zenbait lanbideren berri izatea, lanbide horiei buruzko hiztegia aberastea, eta lanbide guztien garrantzia balioestea. Jostunaren lanbidea identifikatzea.• Edozein egitekotan edo arduratan sexu-berdintasuna onartzea.• Inauterietako ohiturak identifikatzea. • Egunkaria albisteak eskaintzen dituen komunikabidea dela ohartzea.• Eguneko oinarrizko lau otorduak identifikatzea eta elikagaien jatorriaren berri izatea. Zenbait plater nola prestatzen diren ikastea eta zaporeak bereiztea.• Jolasak ikastea eta jolasekin gozatzea. Jolas-arauak betetzea.• Jostailuak eta materiala ondo zaintzea eta denen artean banatzea.

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Kolore marroia, zuria, beltza eta grisa identifikatzea eta bereiztea.• Kolore marroia gorria eta berdea nahastean sortzen dela, eta kolore grisa zuria eta beltza nahastean sortzen dela ohartzea.• Soinu luzeen eta soinu laburren iraupena eta kode grafikoak bereiztea, eta perkusio-tresnen tinbrea identifikatzea.• Abestiak ikastea eta kantatzea, eta entzunaldietan lasai eta arretaz egotea. Musika-jardueretan sormena garatzea.• Teknika plastikoak erabiltzea: papera tolestea, collagea eta argizari bigunak karrakatzea.• Musika-jarduerekiko atsegina.• Artelanak balioestea.

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Espazio-nozioak (aurrean/atzean, artean; alde batean / beste aldean) eta neurri-nozioak (berdina/ezberdina; beterik/hutsik; zabala/estua) bereiztea. Espazio-orientazioa garatzea.• Triangelua, errektangelua eta erronboa identifikatzea.• 1etik 9ra bitarteko zenbakiei dagozkien kantitateak identifikatzea.• 1etik 9ra bitarteko zenbakien grafiak eta dagozkien kantitateak erlazionatzea.• 1etik 9ra bitarteko zenbakien grafiak egiten trebatzea.• Zeinu matematikoak ezagutzen hastea.• Batuketa grafikoak zuzen ebaztea.• Batuketa bertikalak egiten hastea, + zeinua adierazita.• Kenketen bidez ebatzi beharreko problemak egiten hastea.

40

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a• Ipuinaren argumentua ulertzea, eta pertsonaiak eta pertsonaien ekintzak identifikatzea.• Ahozko testuak entzutean entzumen-arreta lantzea.• Zentzumenei, organoei, gorputz atalei, lanbideei eta elikagaiei buruzko hiztegia ikastea eta erabiltzea.• Lerro izurrak eta lerro zuzenak marratzen trebatzea.• Denbora-sekuenziak ordenatzea, irudi-sekuentzien ordena ulertzea eta irudi horiek adierazten duten istorioa ulertzea.• Ahots-kolpeak eta kode grafikoak erlazionatzea; bi, hiru eta lau silabako hitzak bereiztea, eta eremu semantiko jakin bateko hitzak identifikatzea.• Hitz-parrasta, aho-korapiloa eta olerkia ulertzea eta buruz ikastea, eta errezetaren egitura ulertzea.• Ahozko testuekin gozatzea eta ulermena finkatzea.• Gertaerak azaltzen trebatzea.

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Pentsamen logikoa garatzea.• Segidak ulertzea eta sortzea.• Segida bat arautzen duen legea identifikatzea eta zenbakien segidak osatzea.• Ikus-arreta eta logika garatzea.• Zenbakien segidak eratzen atsegin hartzea.

Edukiak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Gorputz atalak eta giltzadurak. K• Bost zentzumenak: organoak eta horien funtzioa. K• Eskeletoa eta gorputz-eskema. K• Norberaren zaletasunak: Zer izan nahi dut nik? eta Elikagairik gustukoenak. P• Gorputza zaintzea eta elikadura osasungarriaren eta askotarikoaren garrantzia (Osasun-hezkuntza). B• Higiene- eta osasun-ohiturak: garbitzea eta hortzetako eskuila erabiltzea. B• Osasun-ohiturak: arropa nahikoa janztea. B• Lan-ohiturak: norberaren zereginak betetzeko ardura. B• Autonomia-ohiturak: mahai-tresnak eta ahozapia erabiltzea. B• Gelako jardueretan parte hartzeko interesa. B

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Landare-jatorriko eta animalia-jatorriko elikagaiak. K• Negua: animaliak eta landareak. P• Jolasak: Medikutan, Lau karta berdin eta Xingolen jolasa. P• Lanbideak eta lanabesak. Lehen eta bigarren sektoreetako lanbideak: nekazaria, okina. Ogia egiteko prozedura. Lanbideak: jostuna. P• Inauteriak. P• Menu orekatua: gosaria, bazkaria, askaria eta afaria. Elikagaien zaporeak: gozoa, gazia eta garratza. Platerak prestatzeko prozedura. P• Animaliek eta landareek elikaduran duten garrantzia (Ingurumen-hezkuntza). P• Gauzak zaintzeko eta denen artean banatzeko borondatea (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). B• Lanerako aukera-berdintasuna (Sexu-berdintasunerako hezkuntza). B• Elikagaien garrantzia, osasuntsu egoteko. B

41

Art

e-ad

iera

zpen

a• Kolore tertziarioen identifikazioa: marroia. Kolore tertziarioak: eraketa kolore primarioen eta kolore sekundarioen nahastetik. P• Kolore zuria eta beltza: bereizketa. Kolore grisa: zuriaren eta beltzaren nahasketa. P• Soinu luzeak eta soinu laburrak: bereizketa. Soinu luzeen eta soinu laburren kode grafikoak: erlazioa. P• Soinuaren ezaugarriak: zenbait musika-tresnaren tinbrea. P• Abestiak: Otsotan eta Tripero. P• Sormena eta irudimena musikan. Lasaitasuna eta arreta entzunaldietan. P• Teknika plastikoak: artaziekin ebakitzea, papera tolestea, collagea, argizariak zotzez karrakatzea. Artaziak erabiltzeko trebezia. P• Parte-hartzea plastika-jardueretan eta musika-jarduerekiko atsegina. B• Norberaren eta ikaskideen artelanen balioespena. B

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Espazio-nozioak: aurrean/atzean; artean; alde batean / beste aldean. K• Gauzen kokapena: ahozko adierazpena. P• Neurri-nozioak: beterik/hutsik; zabala/estua. P• 1etik 9ra bitarteko zenbakiak: kantitateak eta grafiak. P• 1etik 9ra bitarteko zenbakien grafiak: marraketa. P• Forma geometrikoak: zirkulua, karratua, triangelua, errektangelua eta erronboa. P• Forma geometrikoen identifikazioa inguruko elementuetan. P• Zeinu matematikoak: + eta =. P• Batuketa grafikoak. Batuketa bertikalak, euskarri grafikoa lagun. P• Kenketen bidez ebatzi beharreko problemak. P

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a

• Gorputz atalei buruzko hiztegia, zentzumenei buruzko hiztegia, lanbideei eta lanabesei buruzko hiztegia, elikagaiei eta otordu nagusiei buruzko hiztegia. K• Zatiketa silabikoa eta kodearekiko harremana. K• Errezeta. K• Ipuinaren argumentua: ulermena. Pertsonaiak eta pertsonaien ekintzak: identifikazioa irudietan. P• Lerro inklinatuak, izurrak, zuzenak eta begiztak. Arkatza altxatu gabe marrazteko trebezia. Psikomotrizitate xehea: garapena. P• Irudi-sekuentzien ordena: ulermena. Irudi-sekuentziak: azterketa eta irakurketa. P• Eremu semantiko jakin bateko hitzak: bereizketa. P• Hitz-parrasta, aho-korapiloa eta olerkia: memorizazioa eta ulermena. P• Adierazpena ahoz, idatziz eta irudien bidez. P• Egunkariko albisteak. P• Ipuinekiko eta ahozko testuekiko interesa eta begirunea. B

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

logi

koa

• Pentsamen logikoa: garapena. Segida logikoak: forma eta kokapena. P• Segida bat arautzen duen legea identifikatzea. K• Erlazio logikoak. P• Ikus-arreta finkatzea. P• Goranzko eta beheranzko zenbakien segidak. P• Segidekiko atsegina. B

42

KUKU 5 URTE: HIRUGARREN HIRUHILEKOA

Helburuak

Nor

bera

ren

ezag

uera

• Norberaren gustuak adieraztea, bereziki landareei buruzkoak. • Jardueretan jarrera egokia izatea.• Norberaren gorputza zaintzeko interesa agertzea.• Lateralitatea sendotzea.• Irudimena eta sormena garatzea.• Eskolako jarduerekin gozatzea.• Ikasturte bukaerako jaian parte hartzea.• Ikas-prozesua balioestea.• Kanpoan egin beharreko jarduerekin atsegin hartzea.

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Landareen beharren berri izatea eta landareak errespetatzea. Landareen atalak bereiztea eta landareen bizi-zikloa ulertzea. Landare batzuen erabileraren berri izatea: landare jangarriak eta usain-belarrak.• Zenbait animaliaren ezaugarrien berri izatea. Animaliak zaintzeko ardura garatzea. Animaliak bizilekuaren arabera bereiztea. Animaliak eta bizilekuak erlazionatzea. Zenbait animaliaren anatomiaren berri izatea eta lekualdatzeko moduak bereiztea. Animalia obiparoak eta bibiparoak bereiztea.• Naturaren aldaketez ohartzea eta udaren ezaugarriak identifikatzea.• Zenbait garraiobideren ezaugarrien berri izatea eta garraiobideak sailkatzea, lehorrekoak, itsasokoak edo airekoak diren kontuan hartuta. Garraiobide publikoetan egin ohi diren ekintzak identifikatzea.• Jolasak ikastea eta jolasekin gozatzea.• Ardura-ohiturak hartzea.• Zenbait jokabideren emaitzak identifikatzea, ikaskideen lana estimatzea eta ikaskideen arteko adiskidetasuna sendotzea.

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Kolore baten tonuak lortzeko erak esperimentatzea eta tonu horiek bereiztea.• Soinuaren altuera identifikatzea. Soinuaren norabidea eta norabide horri dagokion kodea identifikatzea.• Musikarako sena garatzea, musika-jardueretan sormena garatzea eta musika-entzunaldiekiko zaletasuna indartzea.• Abestiak ikastea eta kantatzea.• Teknika plastikoen erabilera finkatzea. Uretan bustitako klarionen bidez eta pinturak nahastearen bidez plastikoki adieraztea.• Ikaskideen lana errespetatzea eta estimatzea.

43

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Espazio-nozioak bereiztea: ezkerra/eskuina. Lateralitatea sendotzea.• Irudi geometrikoak identifikatzea eta bereiztea. Esfera eta kuboa bereiztea.• 0tik 9ra bitarteko zenbakiei dagozkien kantitateak identifikatzea.• 0tik 9ra bitarteko zenbakien grafiak eta dagozkien kantitateak erlazionatzea.• 0tik 9ra bitarteko zenbakien grafiak egiten trebatzea.• Neurri-nozioak identifikatzea: astuna/arina.• Zeinu matematikoetara ohitzea.• Materialen gogortasunaz ohartzea.• Abiadura-nozioak bereiztea: motela/bizkorra.• Batuketak eta kenketak egiteko prozedura ulertzea.• Kenketa grafikoak ulertzea. Kalkulu matematikoak (kenketa bertikalak) egiten trebatzea. Batuketak eta kenketak eskatzen dituzten problemak ebazten hastea.• Buruz kalkulatzen trebatzea.

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a • Ipuinaren argumentua ulertzea, eta ipuinean aipatzen diren animaliak eta garraiobideak identifikatzea.• Landareei, garraiobideei eta udari buruzko hiztegia aberastea.• Lerroak egiten trebatzea.• Motrizitate xehea eta zehaztasuna garatzea.• Hitzen silaba kopurua eta dagokion kodea bereiztea.• Eremu semantikoak identifikatzea.• Ahozko testuak buruz ikastea eta ulertzea.• Ahozko adierazpena garatzea eta landutako hiztegia erabiltzea.• Narrazioekiko interesa agertzea.• Ahozko testuen interpretazioa lantzea.

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

lo

giko

a

• Denbora-sekuentziak ordenatzea.• Ikus-arreta garatzea.• Arrazoimen logikoa garatzea.• Segidak ulertzea eta eratzea.

Edukiak

Nor

bera

ren

ezag

uera • Gustuko landareak. P

• Garraiobideei buruzko zaletasunak: aukeraketa eta adierazpena. P• Sormena: garraiobide bat asmatzea. P• Lateralitatea aztertzea eta sendotzea. P• Natura zaintzearen garrantzia. B• Parte-hartzea ikasturte bukaerako jaian. B• Gozamena eskolako jardueretan. B• Norberaren ikas-prozesuaren balioespena. B

44

Ingu

ruar

en e

zagu

era

• Landareak. Landareen atalak. Landareen bizi-zikloa. K• Zenbait animaliaren ezaugarriak. Etxe-abereak, baserriko abereak eta basabereak. K• Zenbait garraiobideren ezaugarriak. Lehorreko, itsasoko eta aireko garraiobideak. K• Animalien lekualdatzeko moduak. P• Usoaren, sardinaren eta elefantearen anatomia, eta animalien bizi-zikloa. P• Landareak errrespetatzea eta zaintzea. Landare jangarriak eta usain-belarrak. P• Udaberria eta uda, eta izaki bizidunengan duten eragina. P• Animalien bizilekuak. Animalien gorputz-adarrak. Animalien lekualdatzeko moduak eta bizi-zikloa. K• Jolasak: Sagu txiki, sagu maite eta Sardina-latak. P• Ardura-ohiturak: landareak eta animaliak errespetatzea, eta garraiobide publiko nahiz pribatuetan portaera egokia izatea. P• Animaliak zaintzea eta errespetatzea (Ingurumen-hezkuntza). B• Jokabide egokien eta ezegokien arteko bereizketa eta ikaskideen arteko adiskidetasuna. B

Art

e-ad

iera

zpen

a

• Gorriaren, urdinaren eta berdearen tonuak. P• Soinuaren altuera: baxua/altua. Soinuaren adierazpen grafikoa. Soinuaren norabidea eta dagokion kodea. P• Abestiak: Loretxin loretxo eta Leihotik begira. P• Teknika plastikoak: klarion bustiak, pinturen nahasteak, ebakitzea, itsastea, pintatzea... P• Ikaskideen lanarekiko errespetua eta estimua (Giza eskubide- eta bake-hezkuntza). B• Sormena eta irudimena musikan eta teknika plastikoak erabiltzean. B• Entzunaldien esanahiarekin gozatzeko interesa. B• Plastika-lanekiko gozamena. B

Zen

baki

ak, n

eurr

iak

eta

espa

zio-

adie

razp

ena

• Espazio-nozioak: ezkerra/eskuina. K• Neurri-nozioak: astuna/arina. K• Kantitate-nozioa: bat ere ez. K• Abiadura-nozioak: motela/bizkorra. K• - eta = zeinuak. K• Kuboa. K• 0tik 9ra bitarteko zenbakiak: kantitateak eta grafiak. P• Irudi geometrikoak: kuboa eta esfera. P• 0 zenbakia eta bat ere ez kontzeptua erlazionatzea. P• 0tik 9ra bitarteko zenbakiei dagozkien kantitateak: identifikazioa eta bereizketa. P• Kenketa grafikoak. Kenketa bertikalak egiteko lehen urratsak. P• Batuketak eta kenketak: ebazpena. Batuketen eta kenketen bidez ebatzi beharreko problemak. Batuketak eta kenketak buruz kalkulatzea. P• Eguneroko bizimoduan zenbakiek eta eragiketek duten erabileraren berri izatea. B

Hiz

kunt

za: a

hozk

oa e

ta id

atzi

a

• Landareei buruzko hiztegia, etxe-abereei, baserriko abereei eta basabereei buruzko hiztegia, eta garraiobideei buruzko hiztegia. K• Ipuina: ulermena. P• Lerro kurbatu lotuak, lerro lotuak eta lerro libreak: marraketa. P• Motrizitate xehea: garapena. P• Hitzen silaba kopuruak eta kopuru horiei dagozkien kode grafikoak: identifikazioa. P• Hiztegia ulertzea eta erabiltzea. Baserriko abereen eremu semantikoa. P• Igarkizuna eta olerkia: ulermena eta memorizazioa. P• Ahozko adierazpena garatzea: deskribapena. Ahozko testuen interpretazioa: abestia, olerkia. P• Piktogramak: ulermena. P• Denbora-sekuentzien ordena. P• Ipuinekiko eta ahozko testuekiko interesa. P

45

Per

tzep

zioa

eta

pe

ntsa

men

logi

koa • Denbora-sekuentziak. P

• Ikus-arreta: puzzleak. P• Segida logikoak: kokapena. P• Sarrera biko taulak osatzea. P• Segidak osatzen gozatzea. B

46