12 lurra eta lurraren dinamika
-
Upload
biogeougle -
Category
Science
-
view
626 -
download
5
Transcript of 12 lurra eta lurraren dinamika
![Page 1: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/1.jpg)
1
12 - LURRA ETA LURRAREN DINAMIKA
![Page 2: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/2.jpg)
2
1-2 UNIBERTSOAREN ETA EGUZKI SISTEMAREN SORRERA ETA BILAKAERA
BIG BANG-aren TEORIA
EGUZKI SISTEMAREN SORRERA
ASTROEN TAMAINA
![Page 3: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/3.jpg)
3
3
3 LURRAREN AZTERKETA Lurraren egitura eta osaketa
aztertzeko bi metodo daude:
Zuzeneko metodoak: in situ edo laborategian
Zeharkako metodoak: lur barneari buruzko hipotesiak egiten dira, baina zuzenean lurra aztertu gabe
![Page 4: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/4.jpg)
4
4
3.1. Zuzeneko metodoak LURRAZALEKO HARRIAK BEHATZEA
Harriak lur barnean sortzen dira eta azaleratu egiten dira ondoren
Laba moduan edo mendikateak eratzean azaleratu
MEHATZEAK ETA ZUNDAKETAK Lortu den sakonera handiena: 12 km Tenperatura bertan: 180ºC
LABORATEGIKO ESPERIENTZIAK
![Page 5: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/5.jpg)
5
5
3.2. Zeharkako metodoak METODO GRABIMETRIKOAK
Garbitateak eragindako azelerazioa (g) neurtzen da
Grabimetroa erabiltzen da horretarako Lur barruko harrien dentsitatean aldaketak
adierazi ditzake
![Page 6: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/6.jpg)
6
6
METODO MAGNETIKOAK Eremu magnetikoaren intentsitatea neurtzen
da lurreko puntu desberdinetan Kanpoko nukleo urtuak barruko nukleo
solidoaren inguruan birak ematearen ondorioz sortzen da
Harrien mineralen orientazioan du eragina
![Page 7: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/7.jpg)
7
7
METEORITOEN IKERKETA
Lurraren osaketaren antzekoa dute, lurra meteoritoen talketatik osatu zela uste baita
Hiru mota:
Sideritoak
Siderolitoak
Litometeorikoak
DENTSITATEA
![Page 8: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/8.jpg)
8
8
METODO GEOTERMIKOAK Lurraren barneko tenperatura lurrazalean
nola banatzen den aztertzen du Lurra sortu zeneko beroa askatzen doa
pixkanaka eta gainera material erradiaktiboek ere beroa igortzen dute
Lurrazal meheako guneetan
edo bulkanismoa dutenetan
Ozeano hobietan eta
lurrazal lodiko guneetan
T altuak
T baxuak
![Page 9: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/9.jpg)
9
9
METODO ELEKTRIKOA
Harriek elektrizitatea garraia dezaketen aztertzen da
Harriak zenbat eta porotsuago ur gehiago
Harriek zenbat eta ur gehiagoelektrizitatea hobeto
garraiatu
![Page 10: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/10.jpg)
10
10
METODO SISMIKOA Lurrikarek sorturiko uhinek dituzten aldaketak
(norabidea eta abiadura) aztertzen dira
Uhin motako P uhinak: hedapena
eta bibrazioa norabide berekoa
o S uhinak: bibrazioa perpendikularra da hedatze norabidearekiko
o Azalekoak: P eta S uhinak lurrazalera iristean
o Rayleigh (R): olatu mugimenduao Love (L): suge mugimendua
![Page 11: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/11.jpg)
11
11
LURRIKAREN BANAKETA LUR PLANETAN
Plaka litosferikoen mugetan gertatzen dira gehienbat
![Page 12: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/12.jpg)
12
UHIN SISMIKOEN JOKABIDEA Uhinek zeharkatzen dituzten harrien
gogortasuna handitzean, uhien abiadura handitu egiten da
Zenbat eta sakonago, abiadura handiagoa, materialak gero eta dentsoagoak direlako
P uhinak dira azkarrena Material solidoak zeharkatzeko gai dira P eta S
uhinak Material likidoak zeharkatzeko gai P uhinak
bakarrik dira Uhinek, material batetik bestera igarotzean bi
gauza egin ditzakete: islatu edo errefraktatu Uhinen norabide eta abiadura aldaketak neurtuz, lur barneko eten sismikoak non dauden jakin dezakegu.
![Page 13: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/13.jpg)
13
13
Mantua solidoa da P eta S uhinak igarotzen baitira Kanpo nukleoa aldiz likidoa izan behar da, P uhinak
soilik pasatzen baitira Barruko nukleoa ezin da jakin irudi horren arabera,
baina solidoa da
![Page 14: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/14.jpg)
14
4.1. Lurraren barrualdeari buruzko ereduak
Lur barnea geruzatan banatua dagoela esaten da. Geruza horiek sailkatzeko bi eredu erabiltzen dira: Eredu dinamikoa: lur barneko materialen
mugimendu, dentsitate eta egoera fisikoaren arabera definitzen dira geruza desberdinak
Eredu geokimikoa: lur barneko materialen konposizio kimikoa aztertuz bereizten dira geruzak
4 LURRAREN EGITURA
![Page 15: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/15.jpg)
15
EREDU DINAMIKOA EREDU GEOKIMIKOA
![Page 16: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/16.jpg)
16
4.2. Gaur egungo eredua Aurreko bi ereduen konbinazioa da
Aztertuko diren geruzak:
AZALA: - Ozeanikoa (0 – 3/15 km)
- Kontinentala (0 – 30/70 km) MANTUA: - Goikoa (3/70 – 670 km)
- Behekoa (670 – 2900 km) NUKLEOA: - Kanpokoa (2900 – 5100 km)
- Barrukoa (5100 – 6371 km)
![Page 17: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/17.jpg)
17
AZALA Mohorovicic-en etengunean amaitzen da Ozeanikoa eta kontinentala daude Egitura nola aztertuko den:
EGITURA BERTIKALA
EGITURA HORIZONTALA
![Page 18: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/18.jpg)
18
Azal ozeanikoa Egitura horizontala:
Hiru atal ditu: lautada abisala, dortsala eta ertz kontinentala
Beheko irudian ikusten dira hiru atal horiek.
Gaztea da (180 milioi urte), batez ere dorsaletik gertu, bertatik ari baita sortzen
![Page 19: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/19.jpg)
19
Azal ozeanikoen adina: gorria gazteena, urdina zaharrena
![Page 20: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/20.jpg)
20
Egitura bertikala: Lodiera: 3-15 km Geruzak: sedimentuak, basaltoak eta gabroak,
kanpotik barrura
Ibaiek ekarririko materiala
pilatuz osatzen da sedimentu
geruza
Dortsalek kanporatutako
materialak hoztean osatzen da
basaltozko geruza
Antzinatasuna: 180 milioi urte
![Page 21: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/21.jpg)
21
Azal kontinentala Egitura horizontala:
Kontinenteek eta plataforma kontinentalek (ur azpian) osatzen dute
Kratoiak (lautadak) eta mendikateak bereizten dira kontinenteen barruan
![Page 22: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/22.jpg)
22
Egitura bertikala: Lodiera: 30 – 70 km
Osaketa oso aldakorra
Gainazalean gehienbat
sedimentu geruzak
Antzinatasuna: zaharra. 500 milioi urtetik gora
![Page 23: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/23.jpg)
23
MANTUA Mohorovicic-en etengunean hasten da Gutenberg-en etengunean amaitzen da Zein bi zatitan banatzen da:
Goiko mantua Nondik nora: 3/70 - 670 km
Beheko mantua Nondik nora: 670 – 2900 km
![Page 24: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/24.jpg)
24
Goiko mantua Goiko parteak, eredu dinamikoan ikusi zen
bezala, azalarekin batera litosfera osatzen du Goiko geruza hori plaka litosferiko izeneko
zatietan dago zatikatua Litosferaren azpian mantua ez da guztiz solidoa
neurri batean urtuta dauden harriek osatzen dute Uhin sismikoen abiadura moteltzeak adierazten
digu hori Litosferaren azpiko geruza horri astenosfera
deitu zitzaion Halere, geruza hori ez dela benetako geruza bat
esaten da orain, uhin sismikoen jarrera hori bulkanismoa handiko lekuetan soilik gertatzen delako
![Page 25: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/25.jpg)
25
Beheko mantua Uhin sismikoen abiadura igoera erakusten du
bertan dauden materialak goiko mantuan baino dentsoagoak direla
Halere, nolabaiteko malgutasuna dute bertako materialek
![Page 26: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/26.jpg)
26
Mantuaren eta nukleoaren arteko muga: Mantuaren azken 200 kilometroak hartzen ditu
20 km gora-behera Uhin sismikoak moteldu egiten dira bertan Horrek adierazten du bertan dauden harriak
neurri batean urtuta daudela Material horiek gora joan daitezke mantutik
litosferara
![Page 27: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/27.jpg)
27
NUKLEOA Gutenberg-en etengunetik lur erdiguneraino (2900- 6371
km) Gehienbat burdinez osatua, baina baita Ni, S eta O ere Zatiak:
Kanpoko nukleoa: Distantziak: 2900 – 5100 km Egoera fisikoa: likidoa Korronteak ditu tenperatura aldaketen eraginez Horrek eremu magnetikoa sortzen du
Barruko nukleoa: Distantziak: 5100 -6371 km Egoera fisikoa: solidoa
![Page 28: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/28.jpg)
28
5 LURRAREN DINAMIKA AZALTZEKO HIPOTESIAK
Mendien eraketari buruzko hipotesiak Finkotasunean oinarrituriko hipotesiak Mugimenduan oinarrituriko hipotesiak
Kontinenteen jitoa Ozeano-hondoa hedatzeari buruzko teoria Plaketan teoria tektonikoa
![Page 29: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/29.jpg)
29
Finkotasunean oinarrituriko hipotesiak: Kontinenteak ez direla mugitzen dio eta ez direla inoiz
mugitu Mendiak indar bertikalen eraginez eratu zirela dio
Mugimenduan oinarrituriko hipotesiak: Kontinenteak historian zehar mugitu egin direla dio
Kontinenteen jitoa Alfred Wegener-ek proposatu zuen
Ozeano hondoa hedatzea Itsas hondoen egitura hobeto ezagutu zenean, hauek
mugitu egiten direla konturatu ziren, dortsal ozeanikoen bi aldetara hain zuzen
Plaken teoria tektonikoa Plaka litosferikoen mugimenduen eraginez mugitzen
dira kontinenteak
![Page 30: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/30.jpg)
30
Zerk forgatzen du kontinenteak mugitu egin direla?
FROGA GEOLOGIKOAKo Urrun dauden kontinenteek puzle baten gisan bat
egiten dutela ikusi zuteno Kontinenete bateko eta besteko mendikateen eta
harrien artean antzekotasunak ikusi ziren
![Page 31: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/31.jpg)
31
FROGA PALEOKLIMATIKOAKo Orain dela 300 milio urte izan zen glaziazioak
ildaska (marka) batzuk utzi zituen harrien gaineano Orain marka horiek kontinente desberdinetan
ikusi daitezke, adibidez:o Horrek adierazten du kontinente horiek glaziazioa
gertatu zen garaian batuta zeudela
![Page 32: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/32.jpg)
32
FROGA PALEONTOLOGIKOAKo Fosil antzekoak aurkitu dituzte elkarrengandik
urrun dauden kontinenteetan
![Page 33: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/33.jpg)
33
FROGA PALEOMAGNETIKOAKo Harrien barruan dauden mineralen posizioa
aztertzen dao Hauek eremu magnetikoaren arabera orientazio
jakin bat hartzen dute eta sortu zirenean non zegoen zehaztu daiteke
o Ipar poloa desplazatuz joan da milioika urtetan zehar, baina eurasiako datuak aztertuz eta ipar amerikako datuak aztertuz, desplazamendu hori ez dator bat
o Horrek adierazten du kontinente horiek ez zirela beti leku berean egon
![Page 34: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/34.jpg)
34
6 PLAKEN TEKTONIKARI BURUZKO TEORIA
o Hiru ideia nagusi: Litosfera plaka izeneko zatietan banatua dago Plaka horiek mugitu egiten dira Plaken ertzetan jarduera geologiko handia dago
o Plaken osaketa: Plakek duten litosfera motaren arabera bi motakoak
izan daitezke:• Plaka ozeanikoak• Plaka mistoak
![Page 35: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/35.jpg)
35
o Irudian ageri diran Lurrean dauden plaka litosferiko nagusienak
![Page 36: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/36.jpg)
36
PLAKEN ERTZAKo Plakek ertzak hiru motakoak izan daitezke:
Bloke dibergenteak: Plakak elkarrengandik urrundu Litosferia berria sortu Dortsalak osatu.
Bloke konbergenteak: Plakak elkarrengana hurbildu Litosfera suntsitu Bat bestearen azpian sartu (ez beti)
Alboko mugimendua dutenak: Faila eraldatzaile deitzen zaie
![Page 37: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/37.jpg)
37
6.2. Ertz dibergenteen dinamikao Bi egitura mota osatzen dira inguru hauetan:
__________________ __________________
DORTSALAK RIFT-AK
![Page 38: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/38.jpg)
38
DORTSAL OZEANIKOAKo Ezaugarri nagusiak:
Luzera: 60 000 km batzuetan Altuera: 2000 m Mendilerro kopurua: 2 Erdian: rift-a Sumendi jarduera: oso bizia Zerrenda paleomagnetiko simetrikoak
![Page 39: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/39.jpg)
39
KONTINENTE BARRUKO RIFT-Ao Ertz dibergenteak kontineteen barruan
azaltzean osatzen dirao Haran forma duteo Denborarekin itsaso barruan sartu eta
aurrerago dortsal ozeaniko bat osatuko da bertan
![Page 40: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/40.jpg)
40
o Ertz dibergenteen eboluzioa.
![Page 41: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/41.jpg)
41
6.3. Ertz konbergenteen dinamikao Bi plakek elkar talka egitean subdukzioa gertatzen
dao Dentsitate handiena duena, dentsitate txikiena
duenaren azpian sartzen da. Horrela osatzen da Benioff-en planoa
o Sismizitate eta bulkanismo handiko guneak izaten dira
o Plaka subduzitua angelu handiarekin sartzen da zaharra eta dentsoa bada eta angelu txikiarekin gaztea eta arina bada
o Angelua zenbat eta txikiagoa izan, marruskadura handiagoa da eta ondorioz lurrikarak indartsuagoak dira
![Page 42: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/42.jpg)
42
o Ertz konbergente motak:OZEANO-OZEANO KONBERGENTZIAo Plaka subduzitua zaharra eta dentsoa dao Lurrikarak: ugariako Jarduera magmatikoa: ugaria
![Page 43: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/43.jpg)
43
o Sortzen diren egitura tipikoak:
Hobi ozeanikoa Uharte-arkua
ALEUTIARRAKJAPONIA
![Page 44: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/44.jpg)
44
OZEANO-KONTINENTE KONBERGENTZIA
o Plaka ozeanikoa plaka kontinentalaren azpian sartzen da
o Angelu txikiarekin sartzen dao Horregatik, sismizitatea handia dao Gainera bulkanismoa ere handia dao Ertzari paraleloa den mendikatea osatzen dao Adibide tipikoa: Andeak
![Page 45: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/45.jpg)
45
KONTINENTE-KONTINENTE KONBERGENTZIA
o Plaka bat ere ez da bestearen azpian sartzen (subduzitzen)
o Horren ordez elkarren aurka talka egin eta mendikate bat sortzen da
o Adibide tipikoak: Himalaia
![Page 46: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/46.jpg)
46
6.4. Faila eraldatzaileen dinamika
o Bi plakek alboko mugimendua duteo Dortsaletan agertzen dira gehienetan, 100 km-rik
behino Marruskadura handia sortzen da failen artean eta
horren ondorioz jarduera sismiko handia egoten da inguru horietan
o Abibide tipikoa: Kaliforniako San Andres faila
![Page 47: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/47.jpg)
47
o Faila eraldatzaileak dortsal ozeanikoetan:
![Page 48: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/48.jpg)
48
6.5. Plaken barrualdeko dinamika
o Katean kokaturiko uharteen formazioa:
![Page 49: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/49.jpg)
49
o Prozesu geologiko batzuk plaken ertzetatik urrun gertatzen dira
o Mantu sakonetik harriak igo daitezke eta litosferan gune bero bat osatu, harriak likido egoeran pilatuz
o Magma hori pixkanaka irten daiteke azal ozeanikoko puntu batean uharte bolkanikoak osatuz
o Uharte horiek lerroan kokatzen dira, azal ozeanikoa desplazatu egiten baita gune beroaren gainean
o Horrela, mutur batean daude uharte zaharrenak, aktibitate bolkaniko txikia dutenak eta beste muturrean uharte gazteenak aktibitate bolkaniko handiena dutenak
o Adibide tipikoa: Hawaii uharteak
![Page 50: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/50.jpg)
50
7 PLAKEN ERAGILEAo Hiru eredu proposatu dira historian zehar.
Hirugarrena da gaur egun onartzen dena:
Konbekzioaren eredua
Astenosferaren eredua
Sakoneko subdukzioaren eredua
o Hiru ereduek gauza bat dute komunean. Mugimenduaren eragilea beroak lur barnean duen banaketa desorekatua da.
![Page 51: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/51.jpg)
51
7.1. Konbekzioaren ereduao Konbekzioa-korronteak mantuan gertatzen dirao Plaka litosferikoak flotatzen bezala daude
korronte horien gaineano Zergatik baztertu zen: mantua hain jariakorra ez
zela jakin zelako
![Page 52: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/52.jpg)
52
7.2. Astenosferaren ereduao Astenosferan gertatzen dira konbekzio-korronteak
o Zergatik baztertu zen: astenosferarik ez zegoela jakin zelako
![Page 53: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/53.jpg)
53
7.3. Sakoneko subdukzioaren eredua
o Konbekzio barreiatua mantu osoan gertatzen dao Plakak mugitzea, subdukzio zonetan sartzen den
litosfera ozeaniko hotzak eragiten du. Hori behera doa inguruan dituen materialak baino dentsoagoa delako.
o Lurperatzen den plaka horrek tira egiten dio gainerako plakari eta dortsaletan azaleratu egiten dira harriak
![Page 54: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/54.jpg)
54
8.1. Litosferaren deformazioao Esfortzu motak.
Dibergenteetan Konbergenteetan Alboko mugimenduetakoetan
Zein plaka ertz motetan?
Distentsio esfortzuak
Konpresio esfortzuak
Zizaila esfortzuak
![Page 55: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/55.jpg)
55
Deformazio plastikoa eta tolesturao Deformazio plastikoetan, deformazioa gertatu eta
mantendu egiten dao Tolesturak dira adibide ohikoenak
![Page 56: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/56.jpg)
56
Failak eta diaklasako Esfortzu handiegia bada, harriak apurtu egin
daitezkeo Hautsitako harriak tokiz mugitzen badira: failako Tokiz mugitzen ez badira: diaklasak
FAILA
DIAKLASA
![Page 57: 12 lurra eta lurraren dinamika](https://reader033.fdocuments.mx/reader033/viewer/2022061519/586fa6521a28abcc238b844f/html5/thumbnails/57.jpg)
57
Deformazio elastikoao Deformazioa aldi baterakoa dao Lurrikara handiak sortu daitezke gune hauetan