Post on 12-Jan-2016
description
UGALKETAUGALKETAFUNTZIOAKFUNTZIOAK
KONTZEPTUA: KONTZEPTUA: Espezieek irauten jarraitzeko indibiduo berriak sortzea da ugalketaren helburua. Izaki bizidunek ezaugarri berdinak dituzten indibiduoak sortzen dituzte prozesu honen bidez.
UgalketaUgalketa
GarapenaGarapena
Organismo Organismo helduaheldua
Zelula isolatuak Zelula isolatuak edo zelula taldeakedo zelula taldeak
ZELULAREN UGALKETAZELULAREN UGALKETA Zelularen hazkuntza
eta zatiketako jarduera multzoa.
2 aldi nagusi:
Interfasea: G1: hazkuntza S: ADNren
bikoizketa G2:
Zatiketarako egiturak eraikitzen hasten dira.
Mitosia.
Izaki bizidunak bi eratara ugal daitezke:
ASEXUALA
Ugalketa begetatiboa ere esaten zaio.
Progenitore bakarra. Bi edo zati gehiagotan zatitzen da eta bakoitzetik indibiduo berri bat sortuko da.
Ugalketa mota honen oinaria MITOSIA da; hau da, material genetikoa ez da nahasten eta ondorengoak genetikoki berdinak dira (klonak) baita progenitorearen berdin-berdinak ere.
ORGANISMOEN UGALKETAORGANISMOEN UGALKETA
Sexugabeko ugalketa motak
Erdibiketa Zatiketa Gemazioa Esporulazioa
Motak
Erdibiketa Zelula bakarretan (Monera eta Protoktista). Organismo bat bi zelula kume berdinetan bereizten da.
Adb.bakterioak
Gemazioa
Zelulabakarretan (Adb. legamiak):
Zelula ama, mitosiz, asimetrikoki zatitzen da bitan; zitoplasma gutxien duen zelula kumea (begia) askatuko da eta organismo heldua izateko garatuko da.
Zelulanitzetan (belakiak eta cnidarioetan) gorputz bati koskor txikia (begia) jaiotzen zaio. Hortik, organismo berri bilakatuko da. Adb. Ur gezako hidra
Kromosona
Pareta zelularra Zitoplasma eta ADNaren zatiketa
Zelula berrien eraketa
Legamia Begiaren eraketa
ERNAMUINAK edo ZILAK: ERNAMUINAK edo ZILAK: Organismoaren azalatik Organismoaren azalatik
ateratzen diren zelula-multzoakateratzen diren zelula-multzoak
Eta hazi ahala indibiduo Eta hazi ahala indibiduo berriak sortzen dituztenakberriak sortzen dituztenak
Ind. helduaInd. heldua
Polipoen koloniak osatu ahal diraPolipoen koloniak osatu ahal dira
Mikroorganismoetan ere gerta daiteke, esaterako legamietan
Zatiketa
Esporulazioa
Zelulanitzetan: progenitorea zati batzutan zatitu egiten da; horietako bakoitzetik indibiduo berri bat sortuko da.
Adb. Likenak, itsas-izarrak, landareetako errizomak, erraboilak, tuberkuluak,…
Esporen eraketa.
Adb. Onddoak eta Esporozooak.
EsporangioaEsporak
BEREIZKETA edo ZATIKETABEREIZKETA edo ZATIKETA
Abantailak
Oso sinplea da.
Ez du energia gehiegi eskatzen.
Oso azkarra da.
Ondorengo ugari ekoizten ditu.
Desabantailak
Aldakortasun genetikorik ez.
SEXUALA
Espezializatutako zelulen bidez (gametoakgametoak) egiten da. Ernalketan elkartu, eta zigotozigoto izeneko zelula osatzen dute; zelula hori garatu eta organismo berri batean bilakatuko da.
Normalean bi progenitore daude..
Material genetikoa nahastu egiten da gametoak, meiosi prozesu bidez, sortzean;hau da, aldakortasun genetikoa dago.
KANPO ERNALKETAKANPO ERNALKETA
BARNE ERNALKETABARNE ERNALKETA
Abantailak
Aldakortasun genetikoa dago.
Desabantailak
Gastu energetiko altua.
Prozesu geldoagoa eta ondorengo gutxi izaten dira.
Konbinaketa genetiko askok ez dute balio.
Ugalketa asexuala Ugalketa sexuala
MITOSIAMITOSIA
Helburuak: -Hazkuntza-Zelulen ordezkapena
MEIOSIAMEIOSIAHelburua:
- Gametoak edo esporak sortzea.
Gameto edo esporak (megasporak) sortzeko segindan gertatzen diren bi zatiketa nuklearren sekuentzia.
Kromosomen bikoizketa S aldian gertatzen da.
Zatiketek MEIOSI I eta MEIOSI II deritze.
ZIKLO BIOLOGIKOAK (I)
ZIKLO HAPLONTEA
Zigoto diploidean meiosia (R!) gertatzen da.
Sortzen diren 4 zelula haploide sexugabekoek heldu haploidea sortzen dute..Helduak sortzen ditu gametoak meiosirik gabe.
Ernaldu eta jarraian meiosia ematen da.
Haplonteak dira zenbait alga, onddoak eta protistak..
ZIKLO BIOLOGIKOAK (II)
2. Ziklo diplontea2. Ziklo diplonteaZIKLO DIPLONTEA
Meiosia ernalketa baino lehenagogertatzen da.
Heldua diploidea da (2n) eta gametoak haploideak (n)
Ziklo diplontea animaliek, eta algaeta fungi erreinuko zenbait espezie zelulabakarrek dute..
ZIKLO BIOLOGIKOAK (III)
ZIKLO HAPLODIPLONTEA
Zigototik belaunaldi diploidea sortzen da.
Honetan meiosia gertatzen da, ez gametoak sortzeko espora haploideak baizik.
Esporak garatzen diralandare haploideak sortuz. Hauek diragametoak sortzen dituztenak.
Ziklo hau goroldio, garoa etagoi mailako landareek dute