Post on 13-May-2021
1
FACULTADE DE HUMANIDADES
DEPARTAMENTO DE LINGUA E LITERATURA
ESPAÑOLAS, TEORÍA DA LITERATURA E
LINGÜÍSTICA XERAL
PUBLICIDADE E CULTURA
Modalidade presencial
María Ángeles Rodríguez Fontela
GUÍA DOCENTE E MATERIAL DIDÁCTICO
2020/2021
2
FACULTADE DE HUMANIDADES
ÁREA DE TEORÍA DA LITERATURA E LITERATURA COMPARADA
DEPARTAMENTO DE LINGUA E LITERATURA ESPAÑOLAS, TEORÍA DA LITERATURA E
LINGÜÍSTICA XERAL
UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA
Autora: M.ª Ángeles Rodríguez Fontela.
ADVERTENCIA LEGAL: Reservados todos os dereitos. Queda prohibida a duplicación total ou
parcial desta obra, en calquera forma ou por calquera medio (electrónico, mecánico,
gravación, fotocopia ou outros) sen consentimento expreso por escrito da autora.
3
Índice
1. DATOS DESCRITIVOS DA MATERIA -------------------------------------------------------------- 4
2. SENTIDO DA MATERIA NO PERFIL DA TITULACIÓN ------------------------------------------ 5
3. OBXECTIVOS E COMPETENCIAS ------------------------------------------------------------------ 7
4. CONTIDOS ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 8
5. BIBLIOGRAFÍA XERAL ------------------------------------------------------------------------------- 13
6. METODOLOXÍA ----------------------------------------------------------------------------------------------- 16
7. AVALIACIÓN ----------------------------------------------------------------------------------------- 17
8. DISTRIBUCIÓN E CALENDARIO ------------------------------------------------------------------- 19
4
1. DATOS DESCRITIVOS DA MATERIA
NOME:
PUBLICIDADE E CULTURA (Plan de estudos publicado en BOE, 22 de febreiro de 2011).
CÓDIGO:
Grao en Ciencias da Cultura e Difusión Cultural: G5101449A.
TIPO DE MATERIA
Optativa.
CURSO E CUADRIMESTRE
Cuarto curso e segundo cuadrimestre.
NÚMERO DE CRÉDITOS
4’5 créditos ECTS.
REQUISITOS PREVIOS
É recomendábel ter aprobada a materia Crítica literaria, de primeiro curso de Grao “Ciencias
da Cultura e Difusión Cultural”.
LINGUAS QUE SE UTILIZARÁN
As clases impartiranse en castelán, pero empregarase castelán ou galego nas actividades
interactivas, segundo o demande a situación. Nos textos publicitarios de análise e na
bibliografía crítica utilizaranse outras linguas románicas e inglés.
PROFESORADO E TITORÍAS
M. ª Ángeles Rodríguez Fontela (sesións expositivas, interactivas e titorías). Facultade de Humanidades Campus Universitario 27002 LUGO
Gabinete 221
Teléfono: 982824771
Correo electrónico: rodriguez.fontela@usc.es
Titorías:
1º cuadrimestre: luns, 16:00-18:00, 19:00-20:00; xoves, 16:00-19:00
2º cuadrimestre: luns, 10:30-13:30; xoves, 11:00-14:00
Fin de curso: martes, 11:00-14:00; mércores 11:00-14:00
5
2. SENTIDO DA MATERIA NO PERFIL DA TITULACIÓN
A relevancia da materia na formación do alumnado do Grao Ciencias da Cultura e Difusión
cultural despréndese da relación que mantén con outras materias da titulación, coas materias
de outras titulacións e mesmo dos vínculos que presentan os seus obxectivos e competencias
cos da titulación.
Publicidade e cultura constitúe unha fonte inexorábel de conceptos e ferramentas na análise
da cultura e na xestión e difusión cultural se temos en conta o poder omnímodo que a
publicidade representa como espello de valores culturais e como canle de creatividade,
arraigamento e propagación deses valores culturais. O carácter instrumental da materia e o
coñecemento retórico que propicia para a produción e análise da publicidade supón o
acrecentamento do espírito crítico do alumnado (o exame da cultura e o pensamento da
cultura que queremos) e o dominio dos procedementos compositivos dos textos publicitarios
de cara á súa análise e á súa produción.
Na súa base lingüística os textos publicitarios están especialmente conectadas coas materias
de perfil lingüístico da titulación, moi particularmente con aquelas que teñen unha orientación
pragmática e retórica. No compoñente audiovisual da publicidade son visíbeis os lazos coas
materias de contido artístico e literario e, neste eido, non só co xénero teatral senón tamén
con aqueles aspectos que evidencian por unha ou outra vía o carácter poético das mensaxes
publicitarias. En fin, as materias de historia, de filosofía, de antropoloxía, etcétera,
arrequentan a bagaxe humanística necesaria tanto para a análise como para a produción dos
textos publicitarios.
Polo que se refire á relación con outras titulacións, ha de sinalarse que a materia fornece aos
estudantes de equipaxe conceptual e instrumental moi útil en titulacións de Comunicación
Audiovisual, Historia da Arte, Estética, etcétera, é dicir, naquelas titulacións que teñen a
Publicidade como obxecto de estudo sexa dun xeito central ou tanxencial.
O estudo específico dos códigos que interveñen na publicidade (lingüísticos, audiovisuais e
teatrais) e da súa interacción nese medio compre nesta materia co obxectivo xeral da
titulación de familiarizar ao estudante coas canles, soportes e mecanismos de difusión cultural
(desde os documentos escritos aos medios audiovisuais) e coas linguas naturais (na súa
6
expresión oral e escrita), preparándoo para o desempeño de actividades profesionais
relacionadas co mundo da cultura.
O espírito crítico necesario para a análise dos discursos publicitarios examinados na clase
promoverá a reflexión e fará comprender mellor ao alumnado os valores que imperan na nosa
cultura, neste momento, e tamén os presentes noutras épocas e noutras culturas, e fomentará
actitudes e valores éticos –outros dos obxectivos xerais da titulación– de respecto e tolerancia,
de igualdade de dereitos entre homes e mulleres e de non discriminación para con seres
humanos en situación dalgún tipo de desvantaxe (étnica, lingüística, cultural, e mesmo de
discapacidade física ou intelectual).
Obxectivo da materia, coincidente tamén cun dos da titulación, é o de estimular a creatividade
do alumnado na confección de discursos publicitarios propios que saiban dar resposta as
demandas de xestión e difusión cultural no eido particular no que os estudantes se atopen nas
súas saídas laborais.
Na dobre dirección á que apunta o aparato retórico empregado na análise e na creación de
textos publicitarios, Publicidade e cultura compre tamén coas competencias xerais da
titulación, especialmente co a 2G (aplicación de coñecementos ao seu labor ou vocación
profesional na resolución dos problemas que se presenten), 3G (interpretación de datos para a
emisión de xuízos que inclúan reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou
ética), e 5G (desenvolvemento de habilidades de aprendizaxe necesarias para estudos
posteriores, particularmente, nesta materia, no eido creativo lingüístico e audiovisual).
No que atinxe ás competencias transversais da titulación, Publicidade e cultura prepara para a
adecuada redacción de textos, coa correspondente presentación formal axustada aos
parámetros que hoxe imperan nos procesadores informáticos (T2) e nesta mesma dirección
actualiza a habilidade no uso de novas tecnoloxías (T3).
O amplo espectro formativo de Publicidade e cultura afonda nas competencias específicas da
titulación, especialmente, na E2 (desenvolver un punto de vista reflexivo e crítico en relación
coa influencia da ciencia no mundo actual) e na E3 (comprender razoadamente o interese do
diálogo intercultural e a necesidade de respecto ás diferenzas culturais) do módulo de
formación básica; na E5 (capacidade de elaboración de comentarios razoados e críticos de
obras e textos relacionados con calquera área humanística) e na E6 (habilidade na elaboración,
redacción e presentación de traballos que inicien aos estudantes na investigación) do módulo
de formación humanística; na E7 (coñecer o funcionamento das novas formas de acceder,
apropiarse e transmitir información), na E8 (habilidade na xestión de comunicación cultural e
difusión por todas as canles de distribución –literario, musical e audiovisual) e na E9 (adquirir a
capacidade e o espírito emprendedor que propicie a creación e impulso de proxectos culturais,
comunicativos e educativos) do módulo de Formación específica en Produción, Xestión e
Difusión Cultural. O papel que desempeña a publicidade na produción e difusión da cultura nos
nosos días é tan relevante que unha materia como Publicidade e cultura é de presenza
obrigada nunha titulación que prepara ao alumnado no eido humanístico para a difusión da
cultura.
7
3. OBXECTIVOS E COMPETENCIAS
OBXECTIVOS
1. Facer consciente ao alumnado dos procedementos construtivos da publicidade.
2. Facer visíbel aos estudantes a finalidade persuasiva da mensaxe publicitaria.
3. Fomentar a recepción crítica da publicidade.
4. Facilitar a comprensión do texto publicitario como produto no que interveñen códigos e
artes diversos.
5. Facer visíbeis os valores culturais e os mitos que potencia ou crea a publicidade.
6. Establecer vínculos entre a publicidade e os procesos de identidade cultural, de relación
intercultural e de globalización.
7. Desenvolver as habilidades creativas do alumnado.
8. Afondar nas estratexias de creación, composición e redacción dos discursos.
9. Promover a reflexión e debate sobre os valores culturais da publicidade.
10. Facer operativa as ferramentas retóricas no eido publicitario.
COMPETENCIAS
1. Tomar conciencia da repercusión que a publicidade ten na configuración do esquema de
valores que rexe a sociedade.
2. Desenvolver a capacidade de reflexión crítica e de argumentación sobre o fenómeno
publicitario mediante o manexo de conceptos teóricos e retóricos de especial incidencia na
publicidade.
3. Aquilatar a capacidade de reflexión en todos os ámbitos de xeito que a aprendizaxe obtida
nesta materia poida ser aplicábel a calquera obxecto cultural que teña que ver coa publicidade
desde o eido lingüístico, retórico ou artístico.
4. Afacerse a establecer relacións analóxicas entre a publicidade e outras manifestacións
lingüísticas, artísticas e culturais.
5. Facer uso das novas tecnoloxías para procurar textos publicitarias e para crealos.
6. Activar a imaxinación e a creatividade na composición de carteis e mensaxes publicitarios.
7. Mellorar a expresión lingüística e poética do alumnado.
8. Reforzar o hábito da reflexión na elaboración de traballos e discursos.
8
9. Indagar no potencial que a publicidade ten na cohesión e na identidade dunha sociedade.
10. Adquirir o hábito de establecer conexións interculturais a partir da publicidade.
11. Ser consciente do que a publicidade toma dos medios globalizados e do que aporta á
globalización.
4. CONTIDOS
1. Introdución teórica e histórica á publicidade. Publicidade e cultura.
2. Retórica publicitaria. Valores e lugares comúns. Soportes, códigos e medios
publicitarios. Composición e linguaxe dos anuncios publicitarios.
3. Remitoloxización e creación de mitos publicitarios.
4. Publicidade e identidade cultural. Interculturalidade e globalización.
Nas páxinas seguintes preséntase cada un destes temas mediante unha breve descrición, os
obxectivos específicos, a organización interna dos seus epígrafes e unha mínima selección
bibliográfica.
1. Introdución teórica e histórica á publicidade. Publicidade e cultura
Como aproximación á materia ofrécese un exame conceptual dos termos ‘publicidade’ e ‘cultura’,
particularmente desde a base teórica que ofrecen os estudios culturais. Revísase tamén a
xénese do fenómeno publicitario, desde a súa máis remota antigüidade pasando pola economía
de mercado da primeira revolución industrial ata a sociedade tecnolóxica e globalizada dos nosos
días. Nestas últimas etapas, sinálanse as fases principais da súa evolución. En fin, trátase de
promover unha reflexión inicial sobre o fenómeno publicitario e a súa finalidade retórica en
vinculación coa cultura e coa historia.
Apartados
o 1.1. O concepto de publicidade. Causas da súa aparición e factores que
contribúen ao seu dominio na sociedade actual.
o 1. 2. O concepto de cultura. Cultura popular e cultura de masas. Os estudos
culturais.
o Xénese e evolución histórica da publicidade.
Bibliografía fundamental recomendada
9
Checa Godoy, Antonio (2007). Historia de la publicidad. A Coruña: Netbiblo. Eguizábal, Raúl (2007). Teoría de la publicidad. Madrid: Cátedra.
Eguizábal Maza, Raúl (2011). Historia de la publicidad. Madrid: Fragua.
Huici Módenes, Adrián (2017). Teoría e historia de la propaganda. Madrid: Síntesis.
Jameson, Fredric, e Slavoj Zizek (1998). Estudios culturales: reflexiones sobre el
multiculturalismo. Barcelona: Paidós. Mattelart, Armand, e Érik Neveu (2004). Introducción a los estudios culturales.
Barcelona: Paidós.
Solana, Daniel (2010). Postpublicidad. Reflexiones sobre una nueva cultura publicitaria en la era digital. Barcelona: Double You.
Storey, John (ed.) (1997). What is Cultural Studies? A Reader. Londres: Arnold.
Zubileta, Ana M., et alii (2000). Cultura popular y cultura de masas. Conceptos, recorridos y polémicas. Buenos Aires: Paidós.
2. Retórica publicitaria. Valores e lugares comúns. Soportes, códigos e medios.
publicitarios. Composición e linguaxe dos anuncios publicitarios.
Este tema proporciona os conceptos e instrumentos básicos da análise e produción de textos
publicitarios. Faise un resumo histórico da arte retórica e estúdanse as partes da arte que
constitúen o paradigma de análise e produción dos anuncios. Defínense os valores e lugares
comúns e considéranse os códigos e canles empregados na publicidade. Desde esta
perspectiva retórica estúdase a composición e linguaxe publicitaria na interacción de códigos
presentes nos anuncios. O obxectivo básico do tema é coñecer e afianzar o emprego das
estratexias retóricas na análise dos anuncios publicitarios.
Apartados
o Fitos fundamentais da historia da retórica e partes da arte.
o A neorretórica de Perelman. Valores e lugares comúns. Outros recursos
retóricos.
o Soportes, códigos e medios publicitarios.
o Composición e linguaxe da publicidade.
Bibliografía fundamental recomendada
Adam, J.-M., y M. Bonhome (1997). L'argumentation publicitaire. Rhétorique de l'éloge et de la
10
persuasión. París: Nathan. [Trad. en Cátedra, 2000].
Barthes, R. (1963). “Le message publicitaire”. En Roland Barthes, Oeuvres complètes, I. París: Du
Seuil, 1993, 1143-1146.
Barthes, R. (1964). “Rhétorique de l'image”. En Roland Barthes, Oeuvres complètes, I. París: Du
Seuil, 1993, 1417-1429.
Bassat, Luis (2001). El libro rojo de la publicidad. Ideas que mueven montañas. Barcelona: Plaza y
Janés.
Eco, Umberto (1968). La estructura ausente. Barcelona: Lumen, 1974.
Fernández, Eduardo (2006). Retórica clásica y publicidad. Logroño : Instituto de Estudios
Riojanos.
Joannis, Henri (1990). El proceso de creación publicitaria: planteamiento, concepción y
realización de los mensajes. Bilbao: Deusto.
López Eire, A. (1998). La retórica en la publicidad. Madrid: Arco Libros.
López Vázquez, Belén (2007). Publicidad emocional. Estrategias creativas. Madrid: ESIC
Editorial.
Perelman, Ch., y L. Olbrechts-Tyteca (1989). Tratado de la argumentación. La nueva retórica.
Madrid: Gredos.
Rodríguez Fontela, M.ª de los Ángeles (2004). “Publicidad y discurso autobiográfico”, comunicación presentada ao Congreso Internacional “Autobiografía en España: un balance”, celebrado en Córdoba do 25 ao 27 de outubro de 2001. Publicado en Celia Fernández y M.ª Ángeles Hermosilla (eds.) (2004). Autobiografía en España: un balance. Madrid: Visor, 589-598. Versión en inglés; “Advertising and Autobiografphical Discourse”, en CLCWeb: Comparative Literature and Culture, 11.5 (2011), Vol 13. Special issue New Trends in Iberian Galician Comparative Literature. Ed. M. T. Vilariño Picos and A. Abuín González, 2-6.
Spang, Kart (1979). Fundamentos de retórica literaria y publicitaria. Pamplona: EUNSA.
3. Remitoloxización e creación de mitos publicitarios.
Neste tema ofrécese unha síntese teórica do estado actual da investigación sobre o mito e a
mitoloxía. A continuación, repásanse os mitos primitivos, principalmente de orixe grecolatina e
bíblica, que teñen unha nova faciana na publicidade e que se relacionan con manifestacións
culturais deses mitos noutras artes. Finalmente, o tema céntrase na canle privilexiada que a
publicidade ofrece para a creación, consolidación e difusión de novos mitos. Os obxectivos son
coñecer o potencial persuasivo dos mitos na publicidade e ponderar o seu valor como factor
construtivo de identidade.
11
Apartados
o O concepto de mito. Mito, arte e cultura.
o A presenza de mitos etno-religiosos, literarios e artísticos na
publicidade. Narratividade, monomito e publicidade.
o Mitos publicitarios.
Bibliografía fundamental recomendada
Barthes, Roland (1957). Mitologías. Madrid: Siglo XXI, 1999.
Baudrillard, Jean (1970). La sociedad de consumo. Sus mitos, sus estructuras. Barcelona: Plaza & Janés, 1974.
Campbell, Joseph (1949). El héroe de las mil caras. Psicoanálisis del mito. México. FCE, 1959. Durand, Gilbert (1994). Las estructuras antropológicas de lo imaginario. México: FCE, 2006. Eliade, Mircea (1955). Imágenes y símbolos. Madrid: Taurus, 1983. Eliade, Mircea (1957). Lo sagrado y lo profano. Barcelona: Labor, 1992.
Ibáñez, Jesús (1994). Para una sociología de la vida cotidiana. Madrid: Siglo XXI.
León, José Luis (2001). Mitoanálisis de la publicidad. Barcelona: Ariel. Péninou, Georges (1972). Semiótica de la publicidad. Barcelona: Gustavo Gili, 1976. Rodríguez Fontela, M.ª de los Ángeles (2004). “Cómo descubrimos quiénes somos y
quiénes queremos ser. De la literatura a la publicidad”, en Tropelías. Revista de Teoría de la Literatura y Literatura Comparada, 15-17, 493-515. Versión electrónica: file:///C:/Users/Adriana/Downloads/30-Texto%20del1%20art%C3%ADculo-60-2-10-20110703.pdf
Rodríguez Fontela, M.ª de los Ángeles (2004). (2017). “La remitologización turística
publicitaria de Don Quijote en la promoción de Castilla-La Mancha”, ponencia presentada ao XI Curso de Primavera celebrado en Lugo do 21 ao 23 de abril de 2015. Publicada en Ana Goy y Cristina Patiño (eds.) (2017). El tapiz humanista II. Actas del XI Curso de Primavera IV Centenario de la Segunda Parte del Quijote. Santiago de Compostela: Universidad de Santiago de Compostela, 387-408.
Sauvageot, Anne (1987). Figures de la publicité, figures du monde. París: PUF. Victoroff, David (1978). La publicidad y la imagen. Barcelona: Gustavo Gili, 1980.
12
4. Publicidade e identidade cultural. Interculturalidade e globalización
Cerrando o temario, vólvese á vinculación da publicidade coa cultura, desde o punto de vista da
creación de identidade, da relación dunha cultura con outra(s) e do papel que exerce a
publicidade como factor de homoxeneización nun mundo cada vez máis globalizado. Preténdese que
os estudantes coñezan a función construtiva e vertebradora da publicidade na cultura dunha
comunidade e na sociedade actual, e valore con sentido crítico e mesmo creativo esta
funcionalidade.
Apartados
o Publicidade e identidade cultural. Dous casos paradigmáticos: a
imaxe cultural da publicidade galega e a patrimonialización de Don
Quixote na promoción turística de Castilla-La Mancha.
o Variantes culturais da publicidade. A representación e a lectura de
anuncios desde diferentes culturas.
o Cultura e globalización
Bibliografía fundamental recomendada
Barker, Chris (2003). Televisión, globalización e identidades culturales. Barcelona: Paidós.
Caro, Antonio, y Carlos A. Scolari (2011). Estrategias globales. Publicidad, marcas y semiocapitalismo. Buenos Aires: La Crujía Ediciones.
Corm, Georges (2004). La fractura imaginaria. Las falsas raíces del enfrentamiento entre Oriente y Occidente. Barcelona: Tusquets.
Danesi, Marcel, y Paul Perron (1999). Analyzing Cultures. An Introduction & Handbook. Bloomington e Indianapolis: Indiana University Press.
Espinosa Vera, Pablo (comp.) (2005). Semiótica de los mass-media. Imperio del discurso de la
comunciación global. México : Océano.
Mattelart, Armand (1989). La internacional publicitaria. Madrid: Fundesco. Mattelart, Armand (2005). Diversidad cultural y mundialización. Barcelona: Paidós.
Rodríguez Fontela, M.ª de los Ángeles (2014). “Retórica publicitaria e identidad cultural. Estudio comparativo de los spots de Gadis y Campofrío”, en Tropelías. Revista de Teoría de la Literatura y Literatura Comparada, 22, 129-145. Versión electrónica: file:///C:/Users/Adriana/Downloads/936Texto%20del1%20art%C3%Adculo-2052-1-10-20141124.pdf
Rodrigo Alsina, Miquel (1999). Comunicación intercultural. Barcelona: Anthropos.
Said, Edward W. (2001). Cultura e imperialismo. Barcelona: Anagrama.
Valderrama Santomé, Mónica (2008). A publicidade televisiva en Galicia. Análise dos emisores, soportes e tendencias creativas (1960-2000. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
13
5. BIBLIOGRAFÍA XERAL
AAVV (2010). Publicidad on line. Las claves del éxito en Internet, Madrid: ESIC Editorial, 2014, 3ª edición.
Adam, J.-M., y M. Bonhome (1997). L'argumentation publicitaire. Rhétorique de l'éloge et de la persuasión. París: Nathan. [Trad. en Cátedra, 2000]
Barthes, R. (1957). Mythologies. En Roland Barthes, Oeuvres complètes, I. París: Du Seuil, 1993, 561-680.
Barthes, R. (1963). “Le message publicitaire”. En Roland Barthes, Oeuvres complètes, I. París: Du Seuil, 1993, 1143-1146.
Barthes, R. (1964). “Rhétorique de l'image”. En Roland Barthes, Oeuvres complètes, I. París: Du Seuil, 1993, 1417-1429.
Bassat, Luis (1999). El libro rojo de la publicidad. Ideas que mueven montañas. Madrid: Espasa Calpe.
Bassat, Luis (1999). El libro rojo de las marcas: (cómo construir marcas de éxito). Madrid: Espasa Calpe.
Baudrillard, Jean (1970). La sociedad de consumo. Sus mitos, sus estructuras. Barcelona: Plaza& Janés, 1974.
Bürki, Yvette (2005). La publicidad en escena. Análisis pragmático textual del discurso publicitario de revistas en español. Lausanne: Hispánica Helvética.
Burtenshaw, Ken, Nik Mahon y Caroline Barfoot (2007). Principios de publicidad. El proceso creativo: agencias, campañas, medios, ideas y dirección de arte. Barcelona: Gustavo Gili.
Campbell, Joseph (1949). El héroe de las mil caras. Psicoanálisis del mito. México: FCE, 1959. Caro, Antonio (1994). La publicidad que vivimos. Madrid: Ediciones Celeste. Caro, Antonio (2010). Comprender la publicidad. Madrid: Trípodos
Caro, Antonio, y Carlos A. Scolari (2011). Estrategias globales. Publicidad, marcas y semiocapitalismo. Buenos Aires: La Crujía Ediciones.
Checa Godoy, Antonio (2007). Historia de la publicidad. A Coruña: Netbiblo.
Corm, Georges (2004). La fractura imaginaria. Las falsas raíces del enfrentamiento entre Oriente y Occidente. Barcelona: Tusquets.
Danesi, Marcel, y Paul Perron (1999). Analyzing Cultures. An Introduction & Handbook.
Bloomington e Indianapolis: Indiana University Press.
De Bono, Edward (1991). El pensamiento lateral: manual de creatividad. Barcelona: Paidós. Durand, Gilbert (1994). Las estructuras antropológicas de lo imaginario. México: FCE, 2006.
14
Eco, Umberto (1968). La estructura ausente. Barcelona: Lumen. Eguizábal, Raúl (2007). Teoría de la publicidad. Madrid: Cátedra. Eguizábal Maza, Raúl (2011). Historia de la publicidad. Madrid: Fragua. Eliade, Mircea (1955). Imágenes y símbolos. Madrid: Taurus, 1983. Eliade, Mircea (1957). Lo sagrado y lo profano. Barcelona: Labor, 1992.
Espinosa Vera, Pablo (comp.) (2005). Semiótica de los mass-media. Imperio del discurso de la comunciación global. México : Océano.
Everaert- Desmedt, Nicole (2007). “La carte postale publicitaire: une invitation au voyage intermédiatique”, Visible, 3.
Fallon, Pat, y Fred Senn (2007). Exprime la idea. Madrid: LID Editorial Empresarial, D.L.
Fernández, Eduardo (2006). Retórica clásica y publicidad. Logroño : Instituto de Estudios
Riojanos.
Groupe µ (1992). Tratado del signo visual. Para una retórica de la imagen. Madrid: Cátedra, 1993.
Healy, Mattew (2009). Qué es el branding? Barcelona: Gustavo Gili.
Heath, Chip, y Dan Heath (2011). Ideas que se pegan. Madrid: LID. Hernández Martínez, Caridad (1999). Manual de creatividad publicitaria. Madrid: Síntesis. Himpe, Tom (2008). La publicidad de vanguardia. Barcelona: Blume. Huici Módenes, Adrián (2017). Teoría e historia de la propaganda. Madrid: Síntesis Ibáñez, Jesús (1994). Para una sociología de la vida cotidiana. Madrid: Siglo XXI.
Jameson, Fredric, e Slavoj Zizek (1998). Estudios culturales: reflexiones sobre el multiculturalismo. Barcelona: Paidós.
Joannis, Henri (1990). El proceso de creación publicitaria: planteamiento, concepción y realización de los mensajes. Bilbao: Deusto.
Klein, Naomi (2007). No logo: el poder de las marcas. Barcelona: Paidós. Kotler, Philip (2009). Los 10 pecados capitales del marketing: signos y soluciones. Barcelona:
Gestión 2000 D.L.
León, José Luis (2001). Mitoanálisis de la publicidad. Barcelona: Ariel.
Lindstrom, Martin (2010). Buyology: verdades y mentiras de porqué compramos. Barcelona: Gestión 2000.
López Eire, A. (1998). La retórica en la publicidad. Madrid: Arco Libros.
15
López Vázquez, Belén (2007). Publicidad emocional. Estrategias creativas. Madrid: ESIC Editorial.
Mahon, Nik (2010). Dirección de arte. Publicidad. Barcelona: Gustavo Gili.
Mattelart, Armand (1989). La internacional publicitaria. Madrid: Fundesco. Mattelart, Armand (2005). Diversidad cultural y mundialización. Barcelona: Paidós.
Mattelart, Armand, e Érik Neveu (2004). Introducción a los estudios culturales. Barcelona: Paidós.
Medina, Agustín (2015). Introducción a la publicidad. Madrid: Pirámide.
Meyers, William (1991). Los creadores de la imagen: poder y persuasión en Madison Avenue.
Barcelona: Ariel.
Minguet Cámara, Eva (2008). Publicidad de impacto. Barcelona: Monsa.
Moliné, M. (1999). La fuerza de la publicidad. Saber hacer buena publicidad. Saber administrar su fuerza, [s.l.], Cinco Días.
Péninou, Georges (1972). Semiótica de la publicidad. Barcelona: Gustavo Gili, 1976.
Perelman, Ch., y L. Olbrechts-Tyteca (1989). Tratado de la argumentación. La nueva retórica.
Madrid: Gredos.
Pérez, Chechu, et al. (2007). Creatividade galega. Santiago: Xunta de Galicia. Consellería de Innovación e Industria.
Pricken, Mario (2004). Publicidad creativa. Ideas y técnicas de las mejores campañas internacionales. Barcelona: Gustavo Gili.
Ricarte Bescós, José María (1998). Creatividad y comunicación persuasiva. Bellaterra (Barcelona): Universitat Autónoma de Barcelona.
Roberts, Kevin (2005). Lovemarks: el futuro más allá de las marcas. Barcelona: Ediciones Urano, D.L.
Rodrigo Alsina, Miquel (1999). Comunicación intercultural. Barcelona: Anthropos. Saborit, José (1994). La imagen publicitaria en televisión. Madrid: Cátedra. Said, Edward W. (2001). Cultura e imperialismo. Barcelona: Anagrama.
Sánchez Corral, L. (1997). Semiótica de la publicidad. Narración y discurso, Madrid: Síntesis.
Sánchez Revilla, Miguel Ángel (1998). ¿Dónde está mi competencia? ¿Cómo utilizar y realizar de la forma más positiva el análisis de competencia en publicidad. Madrid: Infoadex.
Sartori, Giovanni (2002). Homo videns: la sociedad teledirigida. Madrid: Taurus.
Sauvageot, Anne (1987). Figures de la publicité, figures du monde. París: PUF.
Sierra Sánchez, Javier, y Sheila Liberal Ormaechea (coord.) (2011). Reflexiones científicas sobre
16
cine, publicidad y género desde la óptica audiovisual. Madrid: Fragua.
Solana, Daniel (2010). Postpublicidad. Barcelona: Double You.
Spang, Kart (1979). Fundamentos de retórica literaria y publicitaria. Pamplona: EUNSA. Storey, John (ed.) (1997). What is Cultural Studies? A Reader. Londres: Arnold.
Trout, Jack (2010). Reposicionamiento: la estrategia competitiva en una era de hipercompetencia, cambio y crisis. Madrid: Pirámide.
Tungate, Mark (2008). El universo publicitario: una historia global de la publicidad. Barcelona:
Gustavo Gili.
Valderrama Santomé, Mónica (2008). A publicidade televisiva en Galicia. Análise dos emisores, soportes e tendencias creativas (1960-2000. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
Vázquez Gestal, Montserrat (2005). Manual de creatividad publicitaria. Vigo: Universidad de Vigo.
Victoroff, David (1978). La publicidad y la imagen. Barcelona: Gustavo Gili, 1980.
Williams, Eliza (2010). La nueva publicidad. Las mejores campañas. Barcelona: Gustavo Gili.
6. METODOLOXÍA
Tendo en conta a metodoloxía retórica coa que se pretende fornecer ao alumnado para o
cumprimento dos obxectivos e competencias propostas neste programa –metodoloxía que se
adquirirá e practicará fundamentalmente no segundo tema–, as clases orientaranse nunha dobre
vertente retórica: a análise e interpretación de textos publicitarios, por unha banda, e a produción de
textos publicitarios, por outra. As ferramentas para unha e outra operación serán adquiridas a partir
do coñecemento dos recursos construtivos fornecidos fundamentalmente na práctica da análise e
interpretación de anuncios procedentes de diversos medios.
Neste sentido a división de sesións expositivas e interactivas non é ríxida senón orientadora.
Procurarase sempre que os coñecementos teóricos proveñan da interpretación dos textos
publicitarios.
No que atinxe ao cronograma da materia, haberá unha maior dose de exposición teórica no
primeiro tema, que non ocupara máis que unhas poucas sesións (primeira quincena de febreiro). O
segundo tema (o central da materia) ocupará a segunda quincena de febreiro e o mes de marzo. O
mes de abril e o mes de maio destinaranse aos dous seguintes temas.
Para o maior aproveitamento da materia e a consecución de obxectivos e competencias, o
alumnado terá de cooperar en todas as clases cunha escoita activa (a empatía coa materia e co
persoal da clase é fundamental neste sentido) e así mesmo cunha actitude crítica que o faga partícipe
17
(en preguntas, respostas e opinións) do desenvolvemento da clase. O espírito da clase deberá ser a
dun latente e continuo debate.
Desde o punto de vista dos medios empregados para a docencia da materia, a metodoloxía do
ensino seguirá as pautas propias do EEES, que atende a todo o traballo do alumnado, así como as do
sistema blended learning, brindando especial protagonismo ao e-learning a través da plataforma
Moodle da USC (na aula virtual do curso). Os contidos teóricos e metodolóxicos de cada un dos temas
facilitaranse nas sesións expositivas e a través da documentación complementaria, arquivos en
Power-point e outras lecturas e visionamentos suxeridos. A maioría destes contidos estará a
disposición do alumnado en formato electrónico. Cando se inclúan materiais novos ou tarefas na
plataforma virtual, as persoas matriculadas recibirán unha notificación a través do correo electrónico
que facilitaron ao se matricularen. As actividades propostas para a súa realización na aula virtual
complementan dun xeito más reflexivo e autónomo a aprendizaxe dirixida nas sesións interactivas.
As devanditas indicacións metodolóxicas seguiranse sempre que a situación da pandemia da
COVID-19 así o permita, é dicir, no escenario 1. De non ser así, de ter que activarse o plan de
continxencia para o escenario 2 (diversas medidas de distanciamento que impidan asistir ás aulas) ou
o escenario 3 (confinamento), as actividades docentes serán telemáticas en ampla porcentaxe ou na
súa totalidade, respectivamente. As sesións expositivas e interactivas, e tamén as titorías, serán
auxiliadas con diversas ferramentas de vídeo e audio, prioritariamente a través de Microsoft Teams.
Nestes escenarios realizaranse co calendario previsto, na medida do posible, as tarefas e actividades
programadas.
7. AVALIACIÓN
O Sistema de Transferencia do Crédito Europeo fomenta o estudo continuado da materia a
medida que esta se desenvolve. Por este motivo, a avaliación pretende reforzar o seguimento
proveitoso deste estudo continuado mediante a participación activa e a realización de pequenos
traballos conectados entre si (sistema de aprendizaxe por proxectos). No programa da materia
sinálase o procedemento de avaliación que está a disposición do alumnado; porén e para unha
maior claridade e comodidade, reprodúcese deseguido, incluíndo as indicacións previstas perante
calquera dos escenarios deseñados pola USC.
Seguindo as “Bases para o desenvolvemento dunha docencia presencial segura no curso
académico 2020-2021, aprobado polo Consello de Goberno do 19 de xuño de 2020”, e tendo en
conta a recomendación de aplicar o sistema de avaliación continua nos tres escenarios que
contemplan esas bases, adoptarase na materia este sistema, especialmente no que atinxe ao
progreso nas habilidades analíticas e interpretativas e ao crecemento do espírito crítico no
18
comentario dos anuncios publicitarios. A cualificación final dependerá da realización das seguintes
actividades que se especifican coa súa porcentaxe:
Primeira oportunidade:
- Participación nas clases (de poder asistir a elas), en foros, en cuestionarios e noutras
actividades puntuais na aula virtual: 5%
- Primeira tarefa: Comentario dun anuncio realizado cos coñecementos teóricos do primeiro
tema e coa praxe das sesións interactivas: 10%. Data de entrega aproximada: 15 de marzo.
- Segunda tarefa: Comentario dun anuncio publicitario coa aprendizaxe adquirida no segundo
tema: 10%. Data de entrega aproximada: 13 abril.
- Traballo final: Comentario dun anuncio elixido polo estudante, con exposición escrita e oral
(telemáticas nos escenarios 2 e 3): 25%. Data aproximada de entrega do texto escrito e da
exposición oral: 31 de maio.
- Tarefa final: Comentario dun anuncio elixido pola profesora e breve cuestionario sobre outras
cuestións tratadas na clase: 50%. Realización asíncrona cun prazo de 36 horas para todo o
alumnado. Data de entrega: 27 de maio.
Segunda oportunidade:
Requírese a realización de todas as tarefas e actividades e, de ser o caso, a reelaboración daquelas
non superadas.
Alumnos repetidores:
Estes mesmo criterios de avaliación rexen para alumnos repetidores.
Excepcionalmente, estimaranse circunstancias individuais que condicionen o seguimento estrito
destas tarefas programadas para o desenvolvemento cotián da materia.
Plaxio
Para os caso de realización fraudulenta de calquera actividade avaliable, será de aplicación o
recollido na “Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de
cualificacións”.
A Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións,
aprobada no Consello de Goberno do 15 de xuño de 2011 (DOGA 21/07/2011) establece, no seu artigo
16, as consecuencias da realización de exercicios plaxiados:
“Artigo 16. Realización fraudulenta de exercicios e probas. A realización fraudulenta dalgún exercicio
ou proba esixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria
correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra a alumna ou
alumno infractora/or. Considerarase fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou
obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos
autores/as e das fontes”.
19
Outros requisitos
Serán obxecto de estimación positiva (e en caso contrario, negativa) a corrección ortográfica e
gramatical e a propiedade léxica na expresión oral e escrita, así como a coherencia lóxica do discurso e
a capacidade de síntese (recoméndase, a este respecto, a lectura e aplicación práctica continuada das
normativas da RAE e da RAG.
Valorarase o progreso na aprendizaxe en todas as actividades desenvolvidas.
Plan de continxencia
Nos escenarios 2 e 3, as sesión de aula impartiranse unicamente por videoconferencia, a través da
tecnoloxía Microft Teams, manténdose na medida do posible o calendario fixado para o cumprimento
das tarefas no escenario 1.
9. DISTRIBUCIÓN E CALENDARIO TEMPO DE ESTUDO E DE TRABALLO Ás 36 horas e media presenciais, e ás 2’25 horas de titoría, súmanse 74’25 horas de traballo non
presencial. A distribución destas últimas horas é orientadora (cada alumno seguirá a distribución que
máis se axeite ás súas necesidades e intereses):
1. Actividades non presenciais dirixidas (consulta e estudo de documentos en fontes de diversos
para formarse na materia): 10.
2. Preparación e realización de tarefas: 40 horas.
3. Actividades autónomas de libre disposición para preparar a materia e traballar na aula
virtual: 24’25 horas.
Esta temporalización será sempre orientadora e quedará á discreción do alumnado no plan de
continxencia (distanciamento ou peche das instalacións).
TITORÍAS
As titorías, segundo o cómputo que figura no PDA da Facultade, constitúen un reforzo
das sesións expositivas e interactivas e servirán para profundar nas cuestións que presenten
dificultades ou para ampliar sectores que sexan do específico interese do alumnado. Nese
labor a profesora terá a ocasión de comprobar en qué medida progresan os estudantes na
aprendizaxe, polo que as horas de titoría acaban por exercer unha dimensión didáctica de
axuste de posíbeis disfuncións tanto no plano individual coma no colectivo. Terán lugar nas
datas que se estime conveniente tendo en conta o desenvolvemento do curso e
emprazaranse a xeito de orientación a principios, a mediados e ao remate do período lectivo. O
20
alumnado pode e debe acudir en horario de titoría ao Gabinete 221, previa notificación de
asistencia. Nos escenarios 2 e 3, as titorías realizaranse a través de Microsoft Teams, previa
concertación de cita coa profesora por correo electrónica.
CRONOGRAMA
O período de clases do segundo cuadrimestre abrangue do 1 de febreiro de 2021 14 de maio de 2020, ambos os dous incluídos. Nas táboas seguintes indícase a xeito de orientación a distribución dos temas do programa en sesións expositivas e interactivas segundo o calendario 2020-2021 e segundo o horario da profesora.
FACULTADE DE HUMANIDADES
SESIÓNS EXPOSITIVAS
CENTRO AULA DÍA FECHA HORARIO PROFESORA TEMA
Facultade de Humanidades
Aula 13 Luns 01/02/21 09:30- 10:30
Rodríguez Fontela, M.ªÁngeles
Introdución
Facultade de Humanidades
Aula 13 Luns 08/02/21 09:30- 10:30
Rodríguez Fontela, M.ªÁngeles
Tema 1
Facultade de Humanidades
Aula 13 Luns 22/02/21 09:30- 10:30
Rodríguez Fontela, M.ªÁngeles
Tema 2
Facultade de
Aula 13 Luns 01/03/20 09:30- 10:30
RodríguezFontela, M.ª Ángeles
Tema 2
Facultade de
Aula 13 Luns 08/03/21 09:30- 10:30
RodríguezFontela, M.ªÁngeles
Tema 2
Facultade de
Aula 13 Luns 15/03/21
09:30- 10:30
RodríguezFontela, M.ª Ángeles
Tema 2
Facultade de Humanidades
Aula 13 Luns 22/03/21 09:30- 10:30
Rodríguez Fontela, M.ªÁngeles
Tema 2
Facultade de
Aula 13 Luns 05/04/21 09:30- 10:30
RodríguezFontela, M.ªÁngeles
Tema 3
Facultade de Humanidades
Aula 13 Luns 12/04/21 09:30- 10:30
Rodríguez Fontela, M.ªÁngeles
Tema 3
Facultade de Aula 13 Luns 19/04/21 09:30- Rodríguez Tema 4
20
Humanidades 10:30 Fontela, M.ª Ángeles
Facultade de Humanidades
Aula 13 Luns 03/05/21 09:30- 10:30
Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 4
Facultade de Humanidades
Aula 13 Luns 10/05/21 09:30- 10:30
Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 4
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 02/02/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 1
SESIÓNSINTERACTIVAS
CENTRO AULA DÍA FECHA HORARIO PROFESORA TEMA
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 09/02/20 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 1
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 23/02/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 2
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 02/03/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 2
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 09/03/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 2
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 16/03/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 2
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 23/03/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 2
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 06/04/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 3
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 13/04/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 3
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 20/04/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 3
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 27/04/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 4
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 04/05/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 4
Facultade de Humanidades
Aula 14 Martes 11/05/21 09:30-11:00 Rodríguez Fontela, M.ª Ángeles
Tema 4
20