Post on 08-Jul-2020
PISA 2015 EUSKADI
EMAITZEN TXOSTENA
Irakurketari, Matematikari eta Zientziei dagokien 15
urteko ikasleen Nazioarteko Ebaluaziorako
Proiektua.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 2
2017ko urtarrila.
ISEI-IVEI
Irakas-sistema Ebaluatu eta Ikertzeko Erakundea
Egileak: Francisco Luna, Mª Dolores Damborenea eta Joserra Ugarriza.
Laguntza teknikoa: Eduardo Ubieta.
Asturias, 9, 3 - 48015 BILBO
info@isei-ivei.net - http://www.isei-ivei.hezkuntza.net
PISA 2015 Euskadiko Txostena 3
AURKIBIDEA
1. PISA 2015eko APLIKAZIOA ........................................................................................................................ 5
1.1. PISA EBALUAZIO PROGRAMA ................................................................................................................ 7
1.2. APLIKAZIOAREN EZAUGARRIAK 2015EAN ...................................................................................... 11
1.3. APLIKAZIO PROZESUA ETA GERTAKARIAK ...................................................................................... 13
2. PISA 2015eko LAGINAREN ANALISIA ................................................................................................ 15
2.1. 2015EAN EBALUATURIKO LAGINA ETA ALDERAKETA AURREKO EDIZIOEKIN ..................... 17
2.2. 15 URTEKO EUSKADIKO BIZTANLERIAREN ANALISIA: 2012-2015 ALDERAKETA ................ 18
2.3. LAGINAREN BESTE ANALISI BATZUK (lagin haztatua). ................................................................ 20
2.3.1. ISEKAREN ARABERA ....................................................................................................................... 20
2.3.2. IKASMAILAREKIKO ADIN-EGOKITASUNAREN ARABERA .......................................................... 23
2.3.3. IKASLEEN SEXUAREN ARABERA ......................................................................................... 24
2.3.4. PROBRAKO HIZKUNTZAREN ARABERA ............................................................................... 25
2.3.5. FAMILIA-HIZKUNTZAREN ARABERA ................................................................................... 25
2.3.6. IKASLEEN JATORRIAREN ARABERA: BERTAKOAK ETA ETORKINAK. ................................... 27
2.4. PISA 2015EAN HAUTATUTAKO IKASTETXEEN ADIERAZGARRITASUNA. ............................ 28
3. PISA 2015eko EMAITZEN ANALISIA ETA BILAKAERA ................................................................ 31
3.1. ZIENTZIETARAKO KONPETENTZIA ..................................................................................................... 35
3.1.1. EMAITZA OROKORRAK ETA BILAKAERA ............................................................................. 35
3.1.2. BATEZ BESTEKO PUNTUAZIOEN ARTEKO ERLAZIOA ETA ALDAKORTASUNA. .................... 42
3.1.3. EMAITZAK ERRENDIMENDU MAILEN ARABERA ................................................................ 43
3.1.4. EMAITZAK AZPIKONPETENTZIEN ARABERA ....................................................................... 47
3.1.4.1. Zientzietako azpikonpetentziak ............................................................................................................. 48
3.1.4.2. Zientzien ezagutza ..................................................................................................................................... 49
3.1.4.3. Zientzietako edukien arloak ................................................................................................................... 49
3.1.5. EMAITZAK LAGINAREN ALDAGAIEN ARABERA: HEZKUNTZA SAREA ETA HIZKUNTZA
EREDUAK ............................................................................................................................ 50
3.1.6. EMAITZAK GERUZEN ARABERA .......................................................................................... 52
3.1.7. ITEMEN AZTERKETA. .......................................................................................................... 55
3.1.8. ERRENDIMENDUARI LOTUTAKO FAKTOREAK .................................................................... 57
3.1.8.1. Emaitzak ISEKen arabera ......................................................................................................................... 58
3.1.8.2. Emaitzak ikasleen sexuaren arabera ..................................................................................................... 62
3.1.8.3. Emaitzak ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeraren arabera ...................................................... 65
3.1.8.4. Emaitzak probako hizkuntzaren eta familia-hizkuntzaren arabera ............................................... 69
3.1.9. ALDAGAIEN BESTE AZTERKETA BATZUK. ........................................................................... 77
3.1.9.2. Ikasleek zientzietara begira duten jarrera, motibazioa eta interesa ............................................. 78
3.1.9.3. Arlo metodologikoak eta didaktikoak .................................................................................................. 83
PISA 2015 Euskadiko Txostena 4
3.2. IRAKURTZEKO KONPETENTZIA ........................................................................................................... 89
3.2.1. EMAITZA OROKORRAK ETA BILAKAERA ..................................................................................... 89
3.2.2. BATEZ BESTEKO PUNTUAZIOEN ARTEKO ERLAZIOA ETA ALDAKORTASUNA (95-5
PERTZENTILEN ARTEKO ALDEA) ......................................................................................... 92
3.2.3. EMAITZAK ERRENDIMENDU MAILEN ARABERA ................................................................ 93
3.2.4. EMAITZAK LAGINAREN ALDAGAIEN ARABERA: HEZKUNTZA SAREA ETA HIZKUNTZA EREDUAK ............................................................................................................................. 97
3.2.5. EMAITZAK GERUZEN ARABERA .......................................................................................... 98
3.2.6. ERRENDIMENDUARI LOTUTAKO FAKTOREAK .................................................................. 101
3.2.6.1. Emaitzak ISEKen arabera ...................................................................................................................... 101
3.2.6.2. Emaitzak ikasleen sexuaren arabera .................................................................................................. 104
3.2.6.3. Emaitzak ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeraren arabera ................................................... 106
3.2.6.4. Emaitzak probako hizkuntzaren eta familia-hizkuntzaren arabera ............................................ 109
3.3. MATEMATIKARAKO KONPETENTZIA .............................................................................................. 119
3.3.1. EMAITZA OROKORRAK ETA BILAKAERA ........................................................................... 119 3.3.2. BATEZ BESTEKO PUNTUAZIOEN ETA ALDAKORTASUNAREN ARTEKO LOTURA (95-5
PERTZENTILEN ARTEKO ALDEA) ....................................................................................... 122
3.3.3. EMAITZAK ERRENDIMENDU MAILEN ARABERA .............................................................. 123
3.3.4. EMAITZAK LAGINAREN ALDAGAIEN ARABERA: HEZKUNTZA SAREA ETA HIZKUNTZA
EREDUAK .......................................................................................................................... 127
3.3.5. EMAITZAK GERUZEN ARABERA ........................................................................................ 129
3.3.6. ERRENDIMENDUARI LOTURIKO FAKTOREAK ................................................................... 131
3.3.6.1. Emaitzak ISEKaren arabera ................................................................................................................... 131
3.3.6.2. Emaitzak ikasleen sexuaren arabera .................................................................................................. 134
3.3.6.3. Emaitzak ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeraren arabera ................................................... 137
3.3.6.4. Emaitzak probako hizkuntzaren eta familia-hizkuntzaren arabera ............................................ 139
4. ERANSKINAK ............................................................................................................................................... 149
PISA 2015 Euskadiko Txostena 5
PISA 2015eko APLIKAZIOA 1.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 6
PISA 2015 Euskadiko Txostena 7
1.1. PISA EBALUAZIO PROGRAMA
PISA (Ikasleak Ebaluatzeko Nazioarteko Programa) Ekonomiako Lankidetza eta Garapenerako
Erakundeak (ELGA) sustatu duen ebaluazio proposamen bat da. Industrializatutako herrialde
ezberdinen gobernuarteko erakunde horren xedea da bere Estatu kideen ekonomia eta gizarte
garapena sustatzeko foro izatea.
PISA azterketa ELGAko kidetako gobernuen arteko lankidetzaren emaitza da. Azken horiek
egitura exekutiboak zein aditu-talde teknikoak osatu dituzte, lan-talde ezberdinen baitan,
azterketaren tresneria nazioartean balioztatu ahal izateko kulturen eta hezkuntza sistemen arteko
ezberdintasunak aintzat hartuz. Partekatutako esfortzu bat da, ebaluazioaren ataza berezi guztiak
(marko teorikoa osatzea, ebaluaziorako tresneria garatzea, laginketa, aplikazioa, kodeketa,
zuzenketa eta datuen analisia) mundu osoan ospe handia duten ikerketa-enpresa eta -
erakundeekin azpikontratatu baitira.
Ebaluazio azterketa prospektibo eta konparatibo hau 200. urtean jarri zen martxan
Irakurketaren, Zientzien eta Matematikaren arloetan. Azterketa hiru urtean behin egiten da eta,
aldi bakoitzean, aurreko arloetako bat sakontasunez aztertzen du, beste biak osagarri gisa utziz.
2000. urtean, ondorioz PISAk Irakurketaren azterketan jarri zuen bere arreta, Matematikan 2003n
eta Zientzietan 2006an, zikloa berriro hasiz 2009. urtean. Aztertutako adin-taldea 15 urtekoak
dira, DBHko 4. mailan edo hortik behera daudela ere.
Azterketaren helburuak eta aurrekariak
Ebaluazioaren helburu nagusia da 15 urteko ikasleek bizitzarako zenbateraino dauden prestatua
zehaztea. Gazteek beren ezagutzak aplikatu eta helduaroko erronkei aurre egiteko duten heziketa,
prestaketa eta trebatzea jakitea da xedea.
PISA proiektuaren beste helburuetako bat da datu esanguratsuak eta fidagarriak biltzea
herrialde kidetako erakundeek beren politiken inguruko erabakiak hartu eta irakaskuntza-
ikaskuntza prozesuak bidera ditzaten.
Hezkuntza sistema guztietan komunak diren irakasgaiak diren heinean hiru arlo zehatz
(Irakurketa, Zientziak eta Matematika) aztertzen baditu ere, ebaluazio honen ezaugarrietako bat
da curriculumari eskaintzen dion arreta eskasa. Itemak aurkezteko moduari esker, beren ebazpena
ez dago arlo bakoitzeko curriculum zehatzei zuzenki lotua; askoz ere zeharkakoagoak dira eta,
honela, ikasitakoak egunerokotasunean agertzen diren egiazko egoerei aurre egiteko agertzen
duen funtzionalitatea ebaluatzea ahalbidetzen dute.
PISA azterketa kontrastatutako tresnen erabileran eta balio eta fidagarritasun handiko emaitzen
lorpenean oinarritzen da, ondokoen bidez:
Kalitate handiko mekanismoak probak itzuli, ereduz adierazi eta aplikatzeko.
Materialen kultura- eta hizkuntz-zabaltasun handiena lortzeko neurriak, parte hartzen
duten herrialdeak ebaluazio-unitateen garapen- eta berrikuspen-prozesuetan inplikatuz.
Datuak tratatzeko teknologia eta metodologia berrienak.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 8
PISA azterketaren emaitzei esker, herrialde bakoitzeko hezkuntza arloko politiken gaineko
ardura dutenek hezkuntza sistemaren kalitatea eta ekitatea hobetzeko beharrezkoak diren
jarduketa globalen inguruko erabakiak hartzeko aukera izango dute.
Parte hartu duten herrialde eta autonomia erkidegoak
Jarraian ikus daitekeen mapak PISA ebaluazioaren 2015eko edizioan parte hartu dituzten 72
herrialdeak islatzen ditu, ELGAko kide diren 35ak barne. Kopuru garrantzitsua da kuantitatiboki
zein kualitatiboki; aipatzekoa da ELGAtik kanpoko herrialdeak bere kideak baino gehiago direla.
ELGA herrialdeak: Alemania, Australia, Austria, Belgika, Kanada, Txile, Hego Korea, Danimarka,
Eslovenia, Espainia, Ameriketako Estatu Batuak, Estonia, Finlandia, Frantzia, Grezia, Hungaria, Irlanda,
Islandia, Israel, Italia, Japonia, Letonia, Luxenburgo, Mexiko, Norvegia, Zeelanda Berria, Herbehereak,
Polonia, Portugal, Erresuma Batua, Txekiar Errepublika, Eslovakiar Errepublika, Suedia, Suitza eta Turkia.
Elkartutako herrialde eta ekonomiak: Albania, Aljeria, Argentina, Brasil, Bulgaria, Katar, Txina (Beijing,
Jiangsu, Guangdong eta Shanghai), Zipre, Kolonbia, Costa Rica, Kroazia, Arabiar Emirerri Batuak, Errusiar
Federazioa, Georgia, Hong Kong (Txina), Indonesia, Jordania, Kazakhstan, Kosovo, Libano, Lituania, Macau
(Txina), Malaysia, Malta, Moldavia, Peru, Mazedoniako Errepublika, Montenegroko Errepublika, Dominikar
Errepublika, Errumania, Singapur, Thailandia, Taipei (Txina), Trinidad eta Tobago, Tunisia, Uruguai eta
Vietnam.
PISA 2015 edizio honetan, lehen aldiz, Espainiako autonomia elkargo guztiek parte hartu dute.
Ondokoa izan da partaidetzaren bilakaera:
- PISA 2000: autonomia erkidegorik ez.
- PISA 2003: 3 autonomia erkidego (Euskadi, Katalunia eta Gaztela eta Leon)
- PISA 2006: 10 autonomia erkidego.
- PISA 2009: 14 autonomia erkidego.
- PISA 2012: 14 autonomia erkidego.
- PISA 2015: 17 autonomia erkidego.
2000: 43 herrialde
2003: 45 herrialde
2006: 57 herrialde
2009: 75 herrialde
2012: 65 herrialde
2015: 72 herrialde Granate: ELGAko herrildeak Arrosa iluna: ELGAtik konpoko herrialdeak
PISA 2015 Euskadiko Txostena 9
Une honetan, horrenbestez, PISA ebaluazioa Espainiako hezkuntza sistema derrigorrezko
eskolaratzea bukatzerakoan aztertzen duen ebaluazioa dela esan daiteke.
Konpetentzien definizioa.
PISA bizitzan zeharreko ikaskuntza-eredu dinamiko batean oinarritzen da, non ezagutza eta
abilezia berriak behar diren mundu aldakor batera arrakastaz egokitu ahal izateko.
Ikuspegi horrek curriculumaren eta edukien ikaskuntzaz haraindi doan gaitasunen ebaluazio bat
eskatzen du, erantzuna eman eta planteaturiko egoera-arazoa ebatzi ahal izateko ikasleak
bereganatuta dituen ikaskuntza, abilezia, jarrera eta antzeko osagai guztiak batzea eskatzen duten
ebaluazio-unitateak planteatzen baitira. Ondokoa da gaitasunen definizioa PISAn:
Matematikarako konpetentzia:
Testuinguru ezberdinetan matematikak formulatu, erabili eta interpretatzeko pertsonak duen
gaitasuna da. Fenomenoak deskribatu, azaldu eta aurreikusteko aplikaturiko arrazoiketa matematikoa
eta kontzeptu, prozedura, datu eta erreminta matematikoen erabilera hartzen ditu barne. Matematikek
munduan duten paperaz ohartzen laguntzen dio pertsonari, bai eta hiritar konstruktiboek,
konprometituek eta gogoetatsuek behar dituzten iritziak ematen eta erabakiak hartzen ere.
Irakurtzeko konpetentzia:
Idatzitako testuak ulertu, erabili, arrazoitu eta konprometitzeko pertsonek duten gaitasunari dagokio,
norberaren helburuak lortu, bere ezagutza eta potentziala garatu eta gizartean parte ahal izateko.
Zientzietarako konpetentzia:
Pertsonek zientziari eta zientziaren ideiei loturiko gaietan murgiltzeko duten gaitasunari dagokio.
Zientzien inguruko ezagutzak dituen hiritar gogoetatsu gisa zientziaren eta teknologiaren inguruko
solasaldi arrazoitu batean parte hartzeko prest ageri da eta, horretarako, ondoko gaietarako gaitasunak
behar ditu: (1) Fenomenoak zientifikoki azaltzea: azalpenak aitortzea, eskaintzea eta ebaluatzea
fenomeno natural eta teknologiko ezberdinetarako. (2) Zientzia ikerketa ebaluatzea eta diseinatzea:
zientzia ikerketak deskribatzea eta ebaluatzea eta gaiei zientifikoki aurre egiteko erak proposatzea; eta
(3) zientzia datuak eta probak interpretatzea: datuak aztertzea eta ebaluatzea, argudio eta arrazoiak
irudikapen ezberdinetan eta ondorio zientifiko egokiak ateratzea.
Matematikarako, irakurtzeko eta zientzietarako konpetentziak ebaluatzerakoan ikaslea
ikasitakoa estrapolatu eta egoera berrietan aplikatzeko gai den ala ez aztertuko du PISAk, ez du
ezagutza zehatzen erreprodukzioa eskatzen, edukien inguruko proba ez den heinean. PISAk,
horrenbestez, prozesuen kontrolean, kontzeptuen ulermenean eta ikasleak gaitasun bakoitzaren
egoera ezberdinetan aipatuak aplikatzeko duen gaitasunean jartzen du bere arreta.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 10
Emaitza motak eta PISAn erabili den eskala.
PISA ebaluazioak emaitza mota ezberdinak eskaintzen ditu, ondokoak, besteak beste: (I) 15
urteko ikasleen ezagutza- eta abilezia-profilen oinarrizko adierazleak; (2) testuinguru-adierazleak,
emaitzak ikasleen eta zentroen ezaugarriekin lotzeko demografia-, gizarte-, ekonomia- eta
hezkuntza-aldagaien arabera; eta (3) datuen bilketaren ondoriozko joera-adierazleak, emaitzen
mailan eta banaketan egondako aldaketak adierazten dituztenak.
Ebaluazioaren emaitzak adierazteko, bataz beste 500 puntu eta 100 puntuko desbideratze
tipikoa dituen eskala bat erabiltzen du PISAk, hau da, N (500, 100) eskala bat. Balio horiek erabat
arbitrarioak dira eta beste batzuk izan litezkeen ere, N (250, 50) adibidez, Euskal Herriko
Diagnostiko ebaluazioan bezalaxe.
Era berean, batez besteko 500eko zenbaki hori ez da hezkuntza kalifikazioetan ohikoa den 0tik
10erako eskalako 5 horren baliokidea. Hau da, 500 puntu lortzeak ez du esan nahi, inolaz ere,
nahikoaren eta gutxiegiaren arteko muga gainditu denik. Konbentziozko balio bat baino ez da,
nazioarteko batez besteko bat ezartzeko eta edozein ikasle, zentro edo herrialderen emaitza
eskala komun baten baitan kokatzeko eta, honela, emaitzen azterketari esanahia emateko balio
duena.
Ikasleen emaitzak zenbakizko eskala huts batean adierazteak dakartzan mugak arintzeko eta
gaitasuna nola garatzen den inguruko teoria batean eta geroz eta zailtasun handiagoa duten
galderek neurtzen ari ei diren horren inguruko post hoc interpretazio batean oinarrituta, PISAk
ebakipuntu-metodologiak erabiltzen ditu eskalan, ikasleen emaitzak errendimendu-maila gisa
adierazi ahal izateko.
Hasieran, PISAren errendimendu-mailak sei ziren, I. mailatik (gaitasun-mailarik baxuena) 6.
mailara (altuena) zihoaztenak. PISAk, halere, zazpigarren maila bat sortzen joan da gaitasun
bakoitzean, mailarik baxuena bi mailatan banatuz (Ia eta Ib mailak). Ib mailak ikasleen gaitasun
mailarik baxuena adieraztea du helburu, aurreko PISA zikloetan puntuaziorik baxuena lortu zuten
ikasleen gaitasunak adierazi gabe eta emaitza-eskaletan sartu gabe gelditzen baitziren.
Aipatu mailek ikasleen gaitasunen progresioa adierazten dute eta, ondorioz, hierarkikoak eta
inklusiboak dira. Hau da, gorago dagoen maila batean kokatutako ikasleek azpiko mailetan dauden
horiek baino menderatze handiagoa agertzen dute eta, aldi berean, aurreko mailetako gaitasunak
menderatzen dituzte. Ondo egindako produktu bat da, erantzun bakoitzak eskatzen duen ataza
edo erantzun motaren azterketan oinarritua eta lau faktoreren inguruan antolatua.
Itemak eskatzen dituen ezagutza-osagaien kopurua eta zailtasun maila.
Ikasleek dagokion edukien, prozedura-ezagutzaren eta ezagutza epistemikoaren
inguruan ikasleek izan dezaketen aurretiazko trebantzia maila eta ezagutza.
Galderak eskatzen duen funtzionamendu kognitiboa; adibidez, memoria, analisia,
ebaluazioa.
Erantzun bat ematea zenbateraino dagoen eredu edo ideia zientifiko abstraktuen
mende.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 11
1, II y III eranskinek, hurrenez hurren, Zientziak, Irakurketa eta Matematika gaitasunen
errendimendu mailen azalpena egiten dute.
1.2. APLIKAZIOAREN EZAUGARRIAK 2015EAN
2015eko edizioan, lehen aldiz, aplikazio guztia ordenagailu bidez egin da, familientzako galdetegia
kenduta.
2015eko PISA azterketa Zientzietarako konpetentzian jarri du bere arreta. Irakurketa,
Matematika eta Arazoen elkarlaneko ebazpena bigarren mailako ebaluazio-arloak izan dira. PISA
2015ean Finantzarako konpetentziaren inguruko hautazko ebaluazio bat sartu da ere. Aipatua Euskal
Herriko ikasleen lagin bati aplikatu zitzaion baina ez da txosten honetan sartua izan, nazioarteko
emaitzak aurkeztu gabe daudelako oraindik.
Proba kognitiboez gain, PISAk ikasleei zein eskola-komunitateko beste kide zenbaiti
zuzenduriko galdetegiak aplikatu ditu ere.
Zein izan da PISAren bilakaera 2006tik 2015era, Zientziak aintzat hartu dituzten
edizioetan?
2006 2015
Parte hartu duten herrialdeak 57 72
Zientzietarako konpetentzian
emaitzarik altuena lortu duen
herrialdea
Finlandia (563) Singapur (556 puntu)
Erantzunak
… ikastetxeak
… ordezkatutakoak
400.000 ikasle inguru
14.364 ikastetxe
15 urteko 25 milioi gaztetik
gora
540.000 ikasle inguru
18.618 ikastetxe
15 urteko 29 milioi gaztetik gora
Aplikazioaren euskarria Arkatza eta papera Ordenagailua
Zientziak ebaluatzeko erabili
diren itemak
103 184 (horietako 85 2006ko PISA
edizioan erabili ziren ere)
Ebaluazioaren iraupena 2 ordu (ikasle bakoitzak item guztietako zati bati baino ez dio
erantzun eta item taldeak ikasleen arabera aldatzen dira)
PROBAK
PISA 2015 aplikazioan, esan bezala, proba guztiak ordenagailu bidez egin ziren lehen aldiz. Ikasle
bakoitzari bi orduko proba bat esleitu zitzaion. Probak hogeita hamar minutuko lau bloke hartzen
zituen barnean. Finantzarako konpetentzia egin zuten ikasleek 65 minutu gehiago izan zituzten
proba hori egiteko.
Probek aukera anitzeko galderak eta ikasleari bere erantzuna ematea eskatzen zioten galderak
konbinatzen dituzte. 2015en, zenbait erantzun emateko animazioak eta simulazioak zituzten ataza
interaktiboak egin beharra zegoen; esaterako, ikasle baten aukerak aldagaiak maneiatu ahal izateko
simulaturiko zientzia ikerketa batean.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 12
GALDESORTAK
PISA 2015 azterketan parte hartu zuten herrialdeentzako derrigorrezkoak ziren galdesorta
batzuk aplikatu ziren, bai eta hautazko beste zenbait ere.
Derrigorrezko galdesortak:
- Ikasleentzako galdesorta: ikasleak testuinguruko galdetegi bati erantzun zio, 35
minutuko iraupenekoa. Bertan, berari, bere familiari, ikastetxe esperientziari eta
ikaskuntzari buruzko informazioa eskaini zuen.
- Ikastetxerako galdesorta: ikastetxeetako zuzendaritzek ikastetxea sistemari eta
ikaskuntza-inguruari buruzko galdetegi bat bete zuten.
Hautazko galdesortak.
- Irakasleentzako galdesorta: informazio gehiago biltzeko, ekonomia edo herrialde
batzuek irakasleentzako galdetegi bat banatzea erabaki zuten, zientziak irakasten zuten,
irakasleentzako bat eta beste irakasle guztientzako beste bat. Parte hartu zuten
herrialdeei irakasleentzako hautazko galdetegi bat banatu zitzaien lehen aldia izan zen.
- Familientzako galdesorta: beren seme-alaben ikastetxeari buruz eta bere partaidetzari
buruz zuten pertzepzioaren, etxean zuten laguntzaren eta beren seme alabentzako
zituzten karrera itxaropenen -zientzietan batez ere- inguruan galdetu zitzaien.
- Ikasleentzako galdesorta:
- Informazio eta komunikazio teknologien ezagutzari buruzko galdera-sorta
(IKT).
- Ikasleak ordura arte izan duen hezkuntza ibilbideari (HI) buruzko galdetegia,
ikasketetan egondako etenak eta etorkizuneko balizko karrera bati begira
egiten ari diren prestaketa barne.
Galdesorta guztiak ordenagailu bidez bete ziren, familientzako galdesorta ezik, paperean egin
zena.
Euskal Herriaren kasuan, parte hartu zuten ikastetxe guztiek ikasleentzako eta ikastetxeko
galdesorta aplikatu zituzten; aldiz, 14 zentrok (Estatuko laginari dagozkion horiek) baino ez
zituzten galdetegi guztiak bete, derrigorrezkoak zein hautazkoak.
2015eko laginaren 119 zentroen artean, 26k bakarrik utzi zuten ikastetxerako galdesorta bete
gabe (25 Euskal Herriko laginekoak ziren eta bestea, Estatuko laginekoa). Galdetegi honen
aplikazio informatikoa, ordenagailu bidez egin zena, Hezkuntza Ministerioak ebaluazio-fase
honetarako kontratatu zuen enpresak zuzenean kudeatu zuen eta ISEI-IVEI erakundeak,
horrenbestez, ez zuen bere garapena kontrolatzeko aukerarik izan, aurreko ebaluazioetan egin
zuen bezalaxe.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 13
1.3. APLIKAZIO PROZESUA ETA GERTAKARIAK
PISA 2015 aplikatzeko prozesuak hiru ezberdintasun nagusi agertu ditu aurreko edizioetan
gauzaturiko aplikazio-prozesuarekiko:
Bi enpresa ezberdinen kontratazioa. PISA 2015 probara arte enpresa berberak Estatuko
lagineko ikasleen probak eta Euskadiko lagin handituko ikasleen probak kudeatu zituen.
PISAko edizio honetan, Hezkuntza Ebaluaziorako Institutu Nazionalak (INEE) erabaki zuen
enpresa bat kontratatzea Estatuko lagineko ikasle guztien probak kudeatzeko eta, ondorioz,
bi enpresa egon dira Euskadiko proben aplikazioa garatzen: Estatuko enpresa eta Euskadiko
lagin handituko ikasleen proben aplikaziorako kontratatutako enpresa.
Euskarri informatikoa duen aplikazioa. PISA ebaluazioaren proben aplikazioa euskarri
informatikoan egin denez, enpresa ezberdinak kontratatu behar izan da ebaluaziorako
beharrezkoa zen azpiegitura berma dezaten ikastetxe guztietan. Ondorioz, kontrataturiko
enpresek probak egiteko beharrezkoak ziren ordenagailuak eraman zituzten eskoletara.
Hirugarren enpresa baten kontratazioa, Estatu mailan, zuzenketa prozesua egiteko.
Hezkuntza Ebaluaziorako Institutu Nazionalak (INEE) erabaki zuen hirugarren enpresa bat
kontratatzea zuzenketa prozesuaz ardura zedin, bai Estatuko lagineko ikasleena bai
Autonomia Erkidegoetako lagin handituko ikasleena ere. 2015era arte, ISEI-IVEI erakundeak
izan zuen PISA ebaluazioan parte hartzeko aukeratuak izan ziren Euskadiko ikasleen probak
zuzentzeko ardura: zuzenketa egiteko kontrataturiko langileen hasierako heziketaz eta
prozesu guztia gainbegiratzeaz arduratu zen. Nolanahi ere, esan beharra dago PISAk
zuzenketa-irizpide eta -prozesu oso zehatzak ezartzen dituela eta parte hartzen duten
herrialde guztiak aipatuak jarraitzera behartuta daudela.
Beheko taulak PISA 2015 azterketaren aplikazio prozesuaren diseinua azaltzen du.
Faseak
Ikastetxeekin harremanetan jartzea, datuak biltzea eta
ebaluazio saioak antolatzea Proben aplikazioa Zuzenketa
1. enpresa (Estatuko lagina) 2. enpresa (Euskadiko lagin
handitua)
1. enpresa (Estatuko lagina) 2. enpresa (Euskadiko lagin
handitua)
3. enpresa (Estatuko lagina eta Autonomia Erkidegoetako lagin
handituak)
GAINBEGIRATZEA
INEE-ISEI-IVEI (1. enpresa) ISEI-IVEI (2. enpresa)
INEE-ISEI-IVEI (1. enpresa) ISEI-IVEI (2. enpresa)
INEE
PISA 2015eko ebaluazio saioak
Ikasle gehienen PISA ebaluazioak 3 ordu eta 50 minutu iraun zituen, jarraibideak irakurtzeko,
materialak banatzeko eta ebaluazioaren zati ezberdinen arteko denbora barne hartuta. Ondokoa
izan zen denbora horren banaketa:
PISA 2015 Euskadiko Txostena 14
Jarduera Denbora
Ikasleen sarrera, gakoak, materialen banaketa eta
probaren aurkezpena 15 minutu (gutxi gorabehera)
Proba kognitiboaren lehen zatia 60 minutu (zehazki)
Atseden laburra 5 minutu inguru
Proba kognitiboaren 2. zatiaren aurkezpena 5 minutu (gutxi gorabehera)
Proba kognitiboaren bigarren zatia 60 minutu (zehazki)
Atsedena 15 minutu (gutxi gorabehera)
Ikasleentzako galdetegia 35 minutu + 20 minutu (gutxi gorabehera)
Materialak biltzea eta saioaren amaiera 5 minutu (gutxi gorabehera)
Guztira 3 ordu eta 50 minutu
Ikastetxe bakoitzeko 12 ikasle inguruk, halaber, Finantzarako konpetentziaren proba egin zuten.
Proba horren denbora honela banatu zen:
Jarduera Denbora
Ikasleen sarrera, gakoak eta probaren aurkezpena 15 minutu (gutxi gorabehera)
Finantzarako konpetentziaren ebaluazioa egitea 65 minutu (zehazki)
Materialak biltzea eta saioaren amaiera. 5 minutu (gutxi gorabehera)
Guztira Ordu 1 eta 25 minutu (gutxi gorabehera)
PISA 2015 Euskadiko Txostena 15
PISA 2015eko LAGINAREN 2.
ANALISIA
PISA 2015 Euskadiko Txostena 16
PISA 2015 Euskadiko Txostena 17
2.1. 2015EAN EBALUATURIKO LAGINA ETA ALDERAKETA
AURREKO EDIZIOEKIN
PISA 2015 Partzuergoa izan zen Euskal Herriko laginaren tamaina eta aukeraturiko ikastetxeak
erabaki zituena, antolakuntzaren eskakizun teknikoei eta ISEI-IVEItik zehazturiko laginketa-
baldintzei jarraiki. PISA 2015eko edizioan parte hartu zuten ikasleen eta ikastetxeen lagina ondoko
tauletan ageri dena da:
IKASTETXEAK
HIZKUNTZA EREDUAK
GUZTIRA
A B D
SARE PUBLIKOA 10 8 33 51
ITUNPEKO SAREA 21 25 22 68
GUZTIRA 31 33 55 119
PISA 2015eko Euskal Herriko lagina ez zen aurreko edizioetan erabilitakoaren berdina izan.
Aldaketa nagusia izan zen 2003 eta 2012 bitarteko edizioetan ez bezala, azken edizioan hezkuntza
sarearen eta hizkuntza ereduen araberako lagin bat aukeratu zela, aurreko edizioetako laginetan
aplikaturiko sei estratuen ordez.
Erabaki horren zioak ekonomikoak izan ziren gehienbat, ordenagailu bidezko aplikazioa 2012ra
arte erabili zen paperezko hura baino askoz ere garestiagoa baitzen. Garrantzitsuena da aipatu
erabakiak bi ondorio izan zituela:
alde batetik, lagina txikiagoa izan da, 2012n 4.739 ikasle eta 174 ikastetxe izan baziren ere,
2015en 3.612 ikasle eta 119 ikastetxe izan ziren. Nolanahi ere, baliodun lagina da eta
nahikoa sistema mailan datu konparatiboak emateko, bai eta ikerketaren edizio ezberdinen
arteko emaitzen bilakaera aztertu ahal izateko ere;
bestetik, lagina euskal hezkuntza sistema egituratzen duten hiru hizkuntza ereduetan
oinarrituta geruzatu zen, 2012ra arte laginaren erreferentzia gisa erabili ziren sei estratuen
ordez. Horrek esan nahi du, estatistikaren ikuspegitik, datuak eta emaitzak alderagarriak
IKASLEAK
HIZKUNTZA EREDUAK
GUZTIRA
A B D
SARE PUBLIKOA 225 128 1.138 1.491
ITUNPEKO SAREA 601 786 734 2.121
GUZTIRA 826 914 1872 3.612
PISA 2015 Euskadiko Txostena 18
direla hizkuntza ereduen mailaraino; ondorioz, hezkuntza estratuen mailan txosten honetan
agertzen diren alderaketak tentu handiz hartu beharko dira.
Beheko 2.1. grafikoak Euskadin egin diren PISA bost edizioetan parte hartu duten ikasleak eta
ikastetxeak jasotzen ditu, bai eta haztatutako ikasleen kopurua ere.
2.2. 15 URTEKO EUSKADIKO BIZTANLERIAREN ANALISIA: 2012-2015
ALDERAKETA.
Jarraian ageri den alderaketa konparatiboak, aldagai ezberdinetan oinarritua, 2012ko eta
2015eko 15 urteko Euskadiko ikasle guztiak aztertzen ditu (lagin haztatua delakoari dagokiona).
Aintzat hartu beharra dago lagin haztatua emaitzak kalkulatu ahal izateko erabiltzen dela, azken
laginak 15 urteko biztanleria osoak gure azterketaren laginaren aldagai bakoitzean duen egiazko
pisua ahalik eta era zorrotzenean ager dezan. Lehen esan bezala, 2015en 15 urteko 17.424 ikasle
zeuden, 2012n baino 1.281 ikasle gehiago.
HEZKUNTZA SAREEN ARABERA: ez da aldaketa aipagarririk ikusi bi azken edizioetako
haztatutako portzentajeen artean. Bietan, itunpeko sareak sare publikoak baino % 5eko pisu
handiagoa dauka.
16.979 14.707 15.471 16.143
17.424
3.885 3.929 4.768 4.739
3.612
141 151
177 174
119
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
18000
20000
2003 2006 2009 2012 2015
2.1 grafikoa. PISA. Laginen bilakaera PISA ebaluazioan (ikasleak eta ikastetxeak)
Ikasleen kopurua (haztatua) Ikasleen kopurua (ez haztatua) Ikastetxeen kopurua
PISA 2015 Euskadiko Txostena 19
Ikastetxe motaren banaketa, titulartasunaren arabera, asko aldatzen da herrialde batetik
bestera. ELGAko herrialdeen artean, ikastetxeen % 82a titulartasun publikokoak dira;
portzentaje hori % 84 da EB osoan. Espainian, ikastetxeen % 69a dira publikoak. Gaztela-
Mantxa da ikastetxe publiko gehien dituen erkidegoa (% 81) eta Euskal Herria ikastetxe
publiko gutxien dituena (% 45).
HIZKUNTZA EREDUEN ARABERA: portzentajeak aldatzen dira, % 3,5eko
beherakadarekin A ereduan; % 0,7ko jaitsiera txikia B ereduan eta % 4,2ko gorakadarekin D
ereduan; azken honek, 2015eko lagin haztatuan, 15 urteko ikasle guztien % 61,6a suposatzen
du.
GERUZEN ARABERA: aipatu den bezalaxe, 2012ko lagina geruzen arabera antolatu zen,
ez ordea PISA 2015ekoa. Hori horrela bada ere, interesgarria da bi edizioetako haztatutako
portzentajeak aztertzea aldaketa esanguratsuren bat egon den ala ez ikusteko. Aurreko
grafikoetan aipatua aintzat hartuz, A ereduko estratuen beherakada nabari daiteke bi sareetan
(% -1,1 A publikoan eta % -2,7 itunpeko An) eta gorakada aipagarria D ereduko geruzetan: %
2,9 D publikoan eta % 1,7 itunpeko Dn.
D publiko eta itunpeko B eta D estratuak dira beren ikasle-portzentajea 2012arekiko
handitu egin duten hiru estratu bakarrak.
45,0
55,0
45,1
54,9
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
Publikoa Itunpekoa
2.2.a grafikoa. PISA. Ikasleen ehunekoa hezkuntza sareen arabera. 2012-2015.
2012
2015
15,5
27,1
57,4
12,0
26,4
61,6
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
100,0
A eredua B eredua D eredua
2.2.b grafikoa. PISA. Ikasleen portzentajea hizkuntza ereduen arabera. 2012-2015.
2012 2015
PISA 2015 Euskadiko Txostena 20
Hezkuntza sare bakoitzaren barruan, PISA 2015eko estratu bakoitzaren banaketa portzentuala
ondoko grafikoetan jasota dagoena da.
2.3. LAGINAREN BESTE ANALISI BATZUK (lagin haztatua).
Atal honetan, 2015eko lagin haztatuaren aldagai zehatzen analisia aurkeztuko da eta aipatua
2012ko edizioko laginaren datuekin (haztatutakoak ere) alderatuko da. Portzentajeen arteko
aldeak ebaluazio honen aurreko edizioetan emaitzengan eraginen bat izan duten sei aldagaitan
adierazten dira.
2.3.1. ISEKAREN ARABERA
Familien maila sozioekonomiko eta kulturalaren (ISEK) eta ikasleen errendimenduaren arteko
lotura hezkuntza sistemen ekitatea neurtzeko osagaitzat hartu ohi da, bien arteko lotura txiki
batek hezkuntza sistemek ikasleen giro sozial eta familiarraren artean dauden aldeak hein
txikiagoan islatzen dituztela esan nahi bailezake.
5,0 5,3
34,7
10,5
21,8 22,7
3,9 3,6
37,6
7,8
22,7 24,4
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
45,0
50,0
A publikoa B publikoa D publikoa Itunpeko A Itunpeko B Itunpeko D
2.2.c grafikoa. PISA. Ikasleen ehunekoa geruzen arabera. 2012-2015.
2012 2015 +1,7 +0,9
-2,7
+2,9
-1,7 -1,1
8,6
8,0
83,4
2.2.d. grafikoa. PISA 2015. Sare publiko geruzetako ikasleen portzentajeak.
A eredua
B eredua
D eredua
14,3
41,3
44,4
2.2.e grafikoa. PISA 2015. Sare itunpeko geruzetako ikasleen portzentajeak.
A eredua
B eredua
D eredua
PISA 2015 Euskadiko Txostena 21
Ikasleen jatorri sozial eta familiarraren alderdi ezberdinak neurtu ahal izateko Indize
Sozioekonomiko eta Kulturala (ESCS ingelesezko siglak, ISEK euskarazkoak) sortu zen. Aipatuak
familiaren ogibideak eta hezkuntza maila islatzen ditu, bai eta etxean eskuragarri dauden
baliabideak ere (liburuak, gailu digitalak, etab.). Sozioekonomikoki egoera ahulean daude
Indizearen beheko kuartilean dauden ikasleak.
ELGAko herrialdetako ISEKa -0,04 da, EBk duen indizearen oso antzekoa (-0,07). Islandia da
ISEK handiena duen herrialdea, 0,73 punturekin, eta aldea handia ateratzen dio atzetik datorren
Danimarkari (0,59). Horien atzetik datoz Kanada (0,53) eta Norvegia (0,48). ELGAko batez
bestekoaren azpitik 19 herrialde daude, Espainia tartean (-0,51).
Autonomia erkidego guztietako, Euskadi barne, ISEK indizea ELGAko batez bestekoaren azpitik
dago: Madrilgo -0,10etik Andaluziako -0,87ra arte. Euskadi bigarren ISEKik altuena duen
autonomia erkidegoa da (-0,25).
Ondoko grafikoak Euskal Herriko sare publikoaren eta itunpekoaren 2012ko eta 2015eko
ISEKa alderatzen du. Ikus daitekeenez, jaitsiera nabaria egon da, sare publikoan batez ere, bere
ISEKak 0,33 puntu egin baitu behera, itunpeko sarean aipatu jaitsiera 0,22koa izan denean.
Aldagai hau hizkuntza ereduen arabera aztertuz gero, aldaketarik handiena A ereduan eman da,
ISEKak 0,41 puntu egin baitu behera. D ereduak 0,27 puntuko jaitsiera izan du, Euskadiko batez
bestekoaren oso antzekoa dena, lehen ikusi dugun bezala aipatu ereduak biztanleria osoaren % 62a
suposatzen baitu.
-0,17
0,19
0,03
-0,50
-0,03
-0,25
-0,60
-0,50
-0,40
-0,30
-0,20
-0,10
0,00
0,10
0,20
0,30
Sare publikoa Sare itunpekoa Guztia
2.3.1.a. grafikoa. PISA. Hezkuntza sare bakoitzeko ISEKa 2012n eta 2015ean.
ISEK 2012 ISEK 2015
PISA 2015 Euskadiko Txostena 22
Azkenik, geruzen arabera aldagaia aztertuz gero, indizeak bi edizioen artean agertzen duen
aldaketarik nabariena hiru estratu publikoetan eta itunpeko A estratuan ematen da. Itunpeko
estratuek ez dute, 2015en, Euskadiko batez besteko ISEKaren azpitik dagoen ISEKik; estratu
publikoetan, aldiz, kontrakoa gertatzen da.
Datu deigarri ezberdinak daude. Lehenik, A publiko estratuaren ISEKa, -1,29; bigarrenik, B
publiko estratuan egondako beherakada, 0,66 puntukoa eta, azkenik, itunpeko A estratuan eman
den aldaketa nabaria, PISAren aurreko edizio guztietan ISEKik altuena izan duen estratu honek
0,38 puntu galdu baitu; horrek esan nahi du aldaketa handiren bat egon dela estratu horren osaera
sozioekonomikoan.
ISEK indizeak estratu bakoitzean izan duen bilakaera argiago ikusi ahal izateko, ondoko
grafikoak Euskal Herriko partaidetza (lagin handitua) izan duten edizio guztien datuak islatzen ditu.
0,02
0,10
0,00
0,03
-0,39
-0,11
-0,27 -0,25
-0,50
-0,40
-0,30
-0,20
-0,10
0,00
0,10
0,20
A eredua B eredua D eredua Guztia
2.3.1.b .grafikoa. PISA. Hizkuntza eredu bakoitzaren ISEKa 2012n eta 2015ean.
ISEK 2012 ISEK 2015
-0,89
-0,32
-0,05
0,43 0,20
0,06 0,03
-1,29
-0,98
-0,38
0,05 0,03
-0,11 -0,25
-1,40
-1,20
-1,00
-0,80
-0,60
-0,40
-0,20
0,00
0,20
0,40
0,60
A publikoa B publikoa D publikoa Itunpeko A Itunpeko B Itunpeko D Guztia
2.3.1.c. grafikoa. PISA. Geruza bakoitzaren ISEKa 2012n eta 2015ean.
ISEK2012 ISEK 2015
PISA 2015 Euskadiko Txostena 23
2.3.2. IKASMAILAREKIKO ADIN-EGOKITASUNAREN ARABERA
PISA nazioarteko ebaluazioak 15 urteko ikasleak aztertzen ditu. Ondorioz, ez da hezkuntza
maila zehatz bat ebaluatzen, adin jakin bat baino, zeinak ELGAko herrialde gehienetan
derrigorrezko eskolaratzearen amaierarekin bat doan. Ondorioz, interesgarria da aztertzea
ebaluazioan parte hartu duten ikasleek zein hezkuntza mailan dauden, ikasleen zati bat ez baitago
bere adinagatik berarentzat egokia den ikasmailan ikasten. Emaitzetan eragin handienetakoa duten
aldagaietako bat dela azpimarratu beharra dago.
2015en, ikasle errepikatzaileak ikasle guztien % 12a dira ELGAko herrialdetan eta EB 28aren
baitan % 15a dira. Espainian, portzentaje horrek % 31raino egiten du gora eta Euskal Herriaren
kasuan, dagokien ikasmailan ez dauden ikasleak % 24,3 dira.
PISA 2012 eta 2015eko lagin haztatuetako 15 urteko ikasleak ikasten ari diren hezkuntza
mailaren arabera, dagokien ikasmailan ez dauden, hau da, DBHko 4. mailan ez dauden ikasleek %
2,2 egin dute gora.
Beheko grafikoak PISA 2015 ebaluazioan parte hartu duten 15 urteko ikasleek ikasten ari diren
DBHko hiru maila ezberdinetan autonomia erkidego bakoitzak dituen ikasleen portzentajeak
-0,3 -0,42
-0,17 -0,1 -0,14
0
-0,01
-0,75
-0,44
-0,1
0,18
0,03 0,09
-0,04
-0,71 -0,46
-0,22
0,29
-0,04
0,11
-0,06
-0,89
-0,32
-0,05
0,43
0,2
0,06 0,03
-1,29
-0,98
-0,38
0,05 0,03
-0,11
-0,25
-1,4
-1,2
-1
-0,8
-0,6
-0,4
-0,2
0
0,2
0,4
0,6
A publikoa B publikoa D publikoa Itunpeko A Itunpeko B Itunpeko D Euskadi
2.3.1.d. PISA. Geruza bakoitzaern ISEKaren bilakaera.
2003ko ISEK 2006ko ISEK 2009ko ISEK 2012ko ISEK 2015eko ISEK
0 5,1
17
77,9
0 0,0 6,1
18,1
75,7
0,1 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
DBHko 1 DBHko 2 DBHko 3 DBHko 3 Batxilergoko 1
2.3.2.a. grafikoa. PISA. Ikasleen portzentajea hezkuntza mailen arabera 2012n eta 2015ean.
PISA 2012 PISA 2015
-2,2
PISA 2015 Euskadiko Txostena 24
islatzen ditu. Grafikoa dagokion ikasmaila izango litzatekeen DBHko 4. mailaren portzentajearen
arabera antolatuta dago.
Euskadi, Kataluniaren atzetik, DBHko 4. mailan 15 urteko ikasle gehien dituen erkidegoa da
(% 75,8), Espainiako batez bestekoa baino 7,8 puntu gorago. Halaber, DBHko 3. mailan ikasle
gutxien dituen erkidegoa da eta hirugarrena bi urteko atzerapena daramaten ikasleen
portzentajeari dagokionean. Horrek esan nahi du euskal hezkuntza sistema egoera onean dagoela
eta ELGAko gomendioa jarraitu duela, errepikatzen duten ikasleak gutxitzea alegia.
2.3.3. IKASLEEN SEXUAREN ARABERA
Ikasleen sexuaren araberako portzentajeak ia berdinak dira bi edizioetan. Aldaketa bakarra da
0,2 puntuko gorakada 2015eko neskatoen portzentajean.
3,1 6,1 5,9 8,2 8,4 8,6 7,7 8,8 9,8 7,9 7,5 9,4 11,4 11,8 10,3 11,6 12,3 12,5
19,1 18,1 19,2 20,5 23,4 23,4 24,4 24,3 23,8
26,8 29,2 28,0 26,3 26,2 28,3 27,2 27,3 30,6
77,8 75,8 74,9 71,2
68,3 68,0 67,9 66,9 66,4 65,3 63,3 62,6 62,3 62,1 61,4 61,3 60,3 56,8
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
2.3.2.b. grafikoa. PISA 2015. Ikasleen portzentajea hezkuntza mailaren arabera, AE bakoitzean (DBHko 4. maileko %aren arabera antolatua).
DBHko 2. maila DBHko 3. maila DBHko 4. maila
50,4 49,6 50,6 49,4
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
NESKA MUTILA
2.3.3. grafikoa. PISA. Ikasleen portzentajea sexuaren arabera 2012n eta 2015en.
% PISA 2012 % PISA 2015
PISA 2015 Euskadiko Txostena 25
2.3.4. PROBRAKO HIZKUNTZAREN ARABERA
Euskal ikasleen kasuan, proba euskaraz edo gazteleraz egin daiteke eta, ia kasu guztietan,
hautatutako hizkuntza familia-hizkuntza izan da. Irizpide orokorra da familia-hizkuntza euskara
dutenek soilik egin dutela proba euskaraz eta beste ikasle guztiek, familia-hizkuntza gaztelera edo
beste hizkuntzaren bat duten ikasleek, proba gazteleraz egin dutela. 2015eko edizioan, baina,
familia hizkuntza euskara duten ikasleez aparte etxean gazteleraz egiten duten ikasletako zati batek
proba euskaraz egin du ere.
Grafikoan ikus daitekeenez, aldaketa garrantzitsua eman da 2012tik 2015era, proba euskaraz
egin duten ikasleek 9,1 puntu egin baitute gora. Emaitzak familia-hizkuntzaren arabera eta proba
egiteko hautatutako hizkuntzaren arabera aztertzean ikusiko dugunez, ikasle horiek ez dute
aurreko edizioetan ikusitako jarrera berbera agertzen.
2.3.5. FAMILIA-HIZKUNTZAREN ARABERA
Ikasle bakoitzaren familia-hizkuntza identifikatu ahal izateko ondoko galderari emandako
erantzuna erabili da: Zein da etxean gehien erabiltzen duzun hizkuntza? Ondorioz, ikasleak berak
zehaztu du zein den bere familia-hizkuntza, ISEI-IVEIk erabiltzen dituen diagnostiko-ebaluazioetan
ez bezala, zeinetan galdera gehiago egiten diren horretarako.
Ondoko bi grafikoek ikasleak beren familia-hizkuntzaren arabera banatzen dituzte (euskara,
gaztelera edo beste hizkuntzaren bat), 2012 eta 2015eko edizioetako datuak alderatuz. Bi
edizioetako biztanleria osoaren lagina aintzat hartuz gero, beren familia-hizkuntza euskara dela
adierazten duten ikasleen portzentajeak 2,4 puntu egin du behera. Aipatu beherakada are
handiagoa da oraindik D ereduko ikasleak bakarrik aztertzen baditugu, beherakada 6,4ko puntukoa
izan baita talde horretan.
16,2
83,8
25,3
74,7
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Euskara Gaztelania
2.3.4. grafikoa. PISA. Ikasleen portzentajean probako hizkuntzaren arabera 2012an eta 2015ean.
PISA 2012 PISA 2015
+9,1
PISA 2015 Euskadiko Txostena 26
Aurrekoa buruan izanda, interesgarria da PISAko edizio bakoitzean euskara familia-hizkuntza
duten ikasleek agertu dituzten portzentajeak aztertzea. Aipatua ondoko grafikoan ikus daiteke.
20,6
76,2
3,2
18,2
77,8
4,0
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
Euskara Gaztelania Beste hizkuntza bat
2.3.5.a. grafikoa. PISA. Ikasleen portzentajearen bilakaera, familia- hizkuntzaren arabera 2012-2015.
% 2012 lagin haztatua % 2015 lagin haztatua
34,3
64,0
1,8
27,9
69,2
2,8
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
Euskara Gaztelania Beste hizkuntza bat
2.3.5.b. grafikoa. PISA. D ereduko ikasleen portzentajea familia -hizkuntzaren arabera 2012-2015.
% 2012 lagin haztatua % 2015 lagin haztatua
PISA 2015 Euskadiko Txostena 27
Biztanleria guztia aintzat hartuz gero, euskara familia-hizkuntza duten ikasleen portzentajerik
handiena duen edizioa 2009koa izan zela ikus daiteke, bai eta beherakada progresibo bat egon dela
ere hurrengo bi edizioetan, 2015eko % 18,2ra iritsi arte. Beherakada hori garrantzitsuagoa da,
gainera, D ereduko bilakaera zehatza aztertzen badugu, 2009 eta 2015 bitarteko beherakada 8,5
puntukoa izan baita.
2.3.6. IKASLEEN JATORRIAREN ARABERA: BERTAKOAK ETA ETORKINAK.
PISAk, beste azterketa batzuek bezalaxe, ikasle bertakoak eta etorkinak bereizten ditu eta,
orokorrean, ikasle etorkinak dira proba hartzen duen herrialdean jaio ez diren eta, halaber, aita
edo/eta ama herrialde horretakoa ez duten ikasleak. Aipatu egoera herrialde bakoitzeko lagin
adierazgarria zehazteko unetik bertatik hartzen da aintzat, hizkuntz-gaitasun minimo bat eta
eskolaratze minimo bat beharrezkoak baitira ebaluazio honetan parte hartu ahal izateko.
Geroz eta zehaztugabeagoak diren kategoria horien konplexutasuna ikusita, aldiz, ikasle
etorkinak bi multzotan banatzen dira: lehen belaunaldiko ikasle etorkinak (ikaslea eta bere
gurasoak atzerrian jaio dira) eta bigarren belaunaldiko ikasle etorkinak (ikaslea proba hartzen duen
herrialdean jaio da; bere gurasoak, aldiz, atzerrian).
Ikasle etorkinek % 12a suposatzen dute ELGAko herrialdetan; EB 28aren baitan, bestalde,
% 10a. Espainiaren kasuan, ikasle etorkinek % 11 suposatzen dute.
Beheko grafikoak 2012 eta 2015eko edizioetako Euskadiko haztatutako portzentajeak islatzen
ditu, aipaturiko hiru tipologietan. Ikus daitekeenez, ez da aldaketarik egon portzentajeetan eta
aipagarria den datu bakarra bigarren belaunaldiko ikasle etorkinen arteko gorakada txikia da, ia
bikoiztu egin dena, portzentajeak oso txikiak bada ere.
20,0 21,2 20,6 18,2
34,6 36,4
34,3
27,9
0
10
20
30
40
50
PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
2.3.5.c grafikoa. Etxean euskaraz egiten duten ikasleen* portzentajearen bilakaera (biztanleria osoan eta D ereduan).
Ikasle guztiak D eredukoak
* Etxean euskaraz gehien erabiltzen duten hizkuntza PISAko galdera-sortan erantzuten duten ikasleek.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 28
2.4. PISA 2015EAN HAUTATUTAKO IKASTETXEEN ADIERAZGARRITASUNA.
Lehen esan bezala, Euskal Herriko PISA 2015 lagina aldatu egin da, bai estratifikazioari
dagokionean bai aplikazioan parte hartu duten ikasleen eta ikastetxeen kopuruari dagokionean ere.
Horrek, noski, ez du inolako eraginik emaitzen adierazgarritasunaren eta aurreko edizioetako
horiekin alderaketak gauzatzeko duten gaitasunaren ikuspuntutik, ez eta barne analisien
sendotasun estatistikoari dagokionean ere. Nazioarteko erakundeak osotasunean hautatu eta
kontrolatu duen lagin bat da: bai hautatutako ikastetxeak eta balizko ordezkoak, bai ebaluazioan
parte hartu zuten 15 urteko ikasleak ere. Hezkuntza Saila, ISE-IVEI erakundearen bidez, laginaren
estratifikazio-maila zehaztera mugatu zen.
Kontrol guzti horiek direnak direla ere, 2012 eta 2015eko laginen artean egon den irizpide-
aldaketak laginak euskal hezkuntza sistema osoa ordezkatzeko duen egokitasuna kolokan jar
dezake eta, ondorioz, ezin da esan erabaki horrek gure sistemak lortu dituen emaitzetan eraginik
izan ez duenik. Gai hori egiaztatzeko, azterketak funtsezko errendimendu-erreferentzia bat
erabiliko du.
- DBHko 2. mailako ikasleei aplikatu zitzaien 2015eko Ebaluazio diagnostikoaren emaitzak.
Honela, urte horretan bertan Ebaluazio diagnostikoan parte hartu zuten ikasletako
ikastetxetan emandako ED15 emaitzak alderatuko lirateke. Kasu honetan,
erreferentziaren garrantzia da euskal hezkuntza sistemak egin zuen azken neurketari
dagokiola eta, horrenbestez, PISA nazioarteko emaitzak izan aurretik eskuragarri
zeuden azken emaitzak zirela.
Jarraian, PISA 2015en parte hartu zuten ikastetxeek 2015eko Ebaluazio diagnostikoan lortu
zituzten emaitzak aurkeztu eta alderatzen dira, bai eta Ebaluazio diagnostiko horretan parte hartu
zuten ikasleen emaitzak ere. Honela, PISA taldea euskal hezkuntza sistema osoa ordezkatzen ala
ez baieztatzen saiatuko gera, EDn neurturiko lau konpetentzietan lortu den errendimenduaren
ikuspuntutik.
91,3
0,6 8,2
91,2
1,0 7,8
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
100,0
BERTAKOA ETORKINA 2. belaunaldia ETORKINA 1. belaunaldia
2.3.6 grafikoa. PISA. Bertakoen eta etorkinen portzentajea 2012an eta 2015ean, Euskadin.
PISA 2012 PISA 2015
PISA 2015 Euskadiko Txostena 29
a) Emaitzen alderaketa, 2015eko Ebaluazio diagnostikoan oinarrituta
2.4. grafikoa PISA 2015 ikasleak dituzten ikastetxeek ED15en lortu zituzten emaitzak azaltzen
ditu, bai eta DE15eko DBHko 2. mailako ikasle guztien emaitzak ere.
Aldeak oso txikiak dira (0,1 Gazteleran, 0,3 Matematikan eta 0,6 Zientzietan), Euskara arloan
gertatutakoa bakarrik da aipagarria, PISA 2015 ikasleen emaitza ED15eko erroldarena baino 2,5
puntu txarragoa baita. Nolanahi ere, ez dirudi aldeak esanguratsuak direnik eta horrek PISA 2015
laginaren adierazgarritasun egokia baieztatuko luke euskal hezkuntza sistemaren errendimendua
aztertutako gaitasunetan baloratu ahal izateko.
246,1 253,5
246,3 241,5
248,6 253,4
246,0 240,9
150,0
170,0
190,0
210,0
230,0
250,0
270,0
290,0
Euskara K. Gaztelania K. Matematikarako K. Zientzietarako K.
2.4. grafikoa. PISA. PISA15ean parte hartu duten ikasleen eta ED15ean parte hartu duten ikasle guztien ED15 eta PISA15 emaitzen alderaketa.
PISA 2015 ikasleak ED15 ikasleak
PISA 2015 Euskadiko Txostena 30
PISA 2015 Euskadiko Txostena 31
PISA 2015eko EMAITZEN 3.
ANALISIA ETA BILAKAERA
PISA 2015 Euskadiko Txostena 32
PISA 2015 Euskadiko Txostena 33
PISA 2015EKO EMAITZEN AZTERKETA ETA BILAKAERA
Jarraian, ebaluatutako hiru konpetentzietako emaitzen bilakaeraren grafikoak aurkeztu ditugu.
Grafiko horiek irakurtzean, kontuan hartu behar dira hiru alderdi:
- PISA azterketak edizio bakoitzean arlo jakin batean jartzen du arreta, eta hurrengo
ebaluazioetarako oinarriak jartzen ditu, baina kontuz hartu behar dira tarteko emaitzen
arteko alderaketak, konpetentzia neurtzeko erabilitako itemen arteko desorekak direla
eta. Beraz, 2015eko edizio honetako alderaketa sendoena 2006 eta 2015 artean
Zientzietarako konpetentziako datuen artean ezarritakoa izango da, bi urte horietan izan
baitzen konpetentzia hori ebaluazioaren arlo nagusia. Beste bi konpetentzietan, ikusi
beharreko alderdi gakoa emaitzen bilakaeraren joera izan da. Grafiko bakoitzean izar hori
batekin markatuta dago ebaluazioaren arlo nagusia izan den konpetentzia bakoitza.
- Emaitzak interpretatzeko, puntuazioetako aldeen adierazgarritasuna kontuan hartu behar
da, ezinbestean. Estatistikoki adierazgarria den aldetzat hartzen dugu % 95eko konfiantza
maila ematen denean; hau da, egindako 100 neurketatatik 95ean, jasotako balioa
errorearekiko gutxi gorabehera 1,96ekoa denean. Horrek esan nahi du, adibidez, 483,1
puntuko emaitza dugunean, 3,02ko errorearekin, esan dezakegula proba gure ikasleen
beste ehun lagini egingo bagenie 95etan puntuazioa 477,2 eta 489 puntu artekoa izango
litzatekeela (483,1 +/- 3,02*1,96).
Bi emaitzaren arteko puntuen alde berak ez du adierazgarritasun maila bera ematen,
alderatutako neurketetako laginketa-errorearen mende baitaude. Ikus ditzagun adibide
batzuk:
2006 Errorea 2015 Errorea Aldea Adierazgarritasuna
Israel 454 3,7 467 3,4 13 EZ
Norvegia 487 3,1 498 2,3 11 BAI
Israelek Zientzietarako konpetentzian 2006 eta 2015 artean 13 puntuko aldea du, baina ez
da adierazgarria; aldiz, Norvegiak puntuazioetan alde txikiagoa du, 11 puntukoa, baina alde
hori estatistikoki adierazgarria da. Izan ere, bi neurketetan Israeleko laginetako errorea
handiagoa da Norvegiakoena baino.
- Azkenik, konpetentzia bakoitzeko emaitzen azterketa zuzena egiteko, oso kontuan hartu
behar da aldagai bakoitzean kontuan hartutako talde bakoitzaren garrantzia ehunekoari
dagokionez, eta beraz, kasu bakoitzak 2012 eta 2015eko edizioen artean izandako
puntuazioen aldakuntzan duen eragin espezifikoa. Esate baterako, ikusiko dugun bezala, A
eredu publikoak 25,8 puntutan hobetu du irakurketako puntuazioa, baina emaitza
orokorretan eragina txikia da, haztatutako laginaren % 3,9 soilik ordezkatzen baitu; aldiz,
D geruza publikoan 7,1 puntuko galerak –lagin osoaren % 37,6– eragin handiagoa du
puntuazioen aldakuntzan.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 34
PISA 2015 Euskadiko Txostena 35
3.1. ZIENTZIETARAKO KONPETENTZIA
Zientzietarako konpetentziaren arrazoia eta ezaugarriak interpretatzeko erreferentzia PISA 2015
ebaluazio-markoa1 da, Zientzietarako konpetentzia menderatzeko zehaztapenari buruzkoa, hori baita
azken ebaluazio-zikloko konpetentzia nagusia. Dokumentu horretan deskribatutakoaren arabera,
Zientzietarako konpetentziak bilakaera izan du definizioan.
PISAren lehen bi edizioetan (2000 eta 2003), Zientzietarako konpetentzia honela definitu zen:
“frogetan oinarrituta, galderak identifikatzeko eta ondorioak ateratzeko ezagutza zientifikoa erabiltzeko
gaitasuna, mundu naturala eta giza jardueraren bidez bertan egindako aldaketak ulertzeko eta horien
gaineko erabakiak hartzen laguntzeko”.
PISA 2006an, konpetentzia nagusia zientifikoa zenean, “ezagutza zientifikoa” adierazpena bi
osagaitan zatitu zen: “zientziaren ezagutza” eta “zientziari buruzko ezagutza” eta definizioa indartu
egin zen, zientziaren eta teknologiaren arteko erlazioari buruzko ezagutza sartu baitzen.
PISA 2015ek sakontasun eta aberastasun maila handiagoa ekarri du definizioan; izan ere, 2006an
sartutako “zientziari buruzko ezagutzak” kontzeptua beste bi osagaitan zatitu da: prozeduraren
inguruko ezagutza eta ezagutza epistemikoa. Aldaketa horiekin, Zientzietarako konpetentziaren
definizioa PISA 2015ean honela ezarrita geratu da:
Zientzietarako konpetentzia da, herritar erreflexibo garen heinean, zientziarekin eta
zientziaren ideiekin lotutako gaiekin elkarreragiteko gaitasuna. Ezagutza zientifikoak dituen
pertsona bat prest dago zientziaren eta teknologiaren gaineko diskurtso arrazoituan parte
hartzeko, eta horretarako konpetentzia hauek behar ditu:
Fenomenoak zientifikoki azaltzea: fenomeno natural eta teknologiko multzo
baterako azalpenak ezagutzea, eskaintzea eta ebaluatzea.
Ikerketa zientifikoa ebaluatzea eta diseinatzea: ikerketa zientifikoak deskribatzea
eta ebaluatzea eta gaiak zientifikoki lantzeko moduak proposatzea.
Datuak eta frogak zientifikoki interpretatzea: adierazpen ugariren datuak,
eskaerak eta argudioak aztertzea eta ebaluatzea eta ondorio zientifiko egokiak ateratzea.
I. eranskinean Zientzietarako konpetentziaren errendimendu mailen deskribapen osoagoa topa
dezakegu.
3.1.1. EMAITZA OROKORRAK ETA BILAKAERA
Zientzietarako konpetentzian gertatu da jaitsiera handiena Euskadin ebaluatutako hiru
konpetentzietan emaitzetan, 2012ko edizioarekiko 23 puntuko alde adierazgarriarekin (2015ean
errorea 3,02koa izan da). 2003tik egindako edizio guztietako emaitza baxuena izan da, orduko
puntuazio berarekin.
Hurrengo grafikoan, Euskadik lagin propioarekin parte hartu duen bost edizioetako puntuazioak
ikus ditzakegu. Era berean, gezi eta berdin ikurraren bidez adierazita dago jarraian egindako
1 OECD (2016). PISA 2015 Assessment and Analytical Framework: Science, Reading,
Mathematic and Financial Literacy, PISA, OECD Publishing, Paris.
http://dx.doi.org/10.1787/9789264255425-en Gaztelaniara egindako itzulpena hemen eskuragarri:
http://www.mecd.gob.es/dctm/inee/internacional/pisa2015webok.pdf?documentId=0901e72b82253e
08
PISA 2015 Euskadiko Txostena 36
edizioen arteko aldeen adierazgarritasuna. Hala, 2003ko emaitza 2006koa baino nabarmen
baxuagoa izan zen; 2006koa 2009koaren berdina izan zen eta 2012koa baino baxuagoa. Azkenik,
adierazi dugun bezala, 2012ko puntuazioa 2015eko ediziokoa baino nabarmen altuagoa izan zen.
2015eko emaitzak 2006ko edizioarekin alderatuz gero (urte horretan izan zen lehen aldiz
ebaluazioaren arlo nagusia eta oinarrizko erreferentzia da 2015eko emaitzak alderatzeko, berriz
ere azterketaren arlo nagusia izan baita), aldea txikixeagoa da, 12 puntukoa, baina alde hori ere
estatistikoki adierazgarria da. 2015eko puntuazioa izan da edizio guztietatik baxuena, 2003koa
kenduta.
3.1.1.b. eta 3.1.1.c. grafikoetan, Euskadiko, ELGAko eta Espainiako batez besteko puntuazioak
alderatu ditugu. ELGAri dagokionez, bilakaera aldakorra izan da edizio hauetan: 2003a da
ELGArekin alde handienak dauden urtea, 16 puntuko aldea, hain zuzen ere. Alde hori ez da berriz
errepikatu. 2006an, zientziak ebaluazioaren arlo nagusi izan zirenean, Euskadik nazioarteko batez
bestekoarekin alde adierazgarria gainditzea lortu zuen, puntuazioan igoera handia izan baitzuen, 11
puntukoa, eta ELGAko batez bestekoa 500 puntutan mantendu baitzen. 2009an, Euskadik 495
puntutan mantendu zuen puntuazioa, baina nazioarteko batez bestekotik puntu bat igo zenez,
aldea berriz ere adierazgarria izan zen eta ELGAko batez bestekoaren azpitik geratu ginen.
2012an, berriz ere adierazgarria izan zen Euskadiko emaitzen igoera eta nazioarteko batez
bestekoan geratu zen. 2015eko edizioaren emaitzak nabarmen jaitsi dira eta Euskadiko puntuazioa
ELGAko batez bestekoaren azpitik geratu da. Hau da, konpetentzia honetako Euskadiko emaitzek
ez dute bilakaera egonkorra izan nazioarteko batez bestekoarekin alderatuta, baina egia da
Euskadiko puntuazioek 2003tik 2012ra goranzko joera izan dutela eta edizio honetan hautsi dela
joera hori.
Testuinguru horretan, bereziki deigarria da ELGAko batez besteko puntuazioaren jaitsiera
handia, 8 puntukoa. Horrelako egoerarik ez zen izan orain arte, egonkortasun handiko emaitzak
izan baitira beti, orain arte izan zituzten aldeak ez baitira puntu batekoak baino gehiagokoak izan.
Aurrerago, 3.1.1.d. grafikoan 2012 eta 2015 arteko ELGAko herrialde eta komunitate autonomo
guztien puntuazioen aldeak ikus daitezke.
Espainiako batez bestekoari dagokionez, 2003an eta berriz ere 2015ean izan ezik, Euskadiren
emaitza beti Espainiako batez besteko puntuazioaren gainetik egon da, 2006an eta 2009an, gainera,
alde hori estatistikoki adierazgarria zen. 2015ean, Espainiako batez besteko emaitzarekin 10
puntuko aldea izatea adierazgarria da. Espainian, 2012ra arte goranzko lerroa adierazten zuten
484 495 495 506 483
300
350
400
450
500
550
600
2003 2006 2009 2012 2015
3.1.1.a. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzen bilakera.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 37
datuek, igoera arinarekin, baina 2015ean 3 puntu galdu ditu, nahiz eta jaitsiera hori arindu egin
duen ELGAko batez bestekoak galera handiagoa izateak.
3.1.1.d. grafikoan, 2015eko edizioan parte hartu duten ELGAko herrialde guztietan lortutako
batez besteko puntuazioak jaso ditugu, baita 17 komunitate autonomoen emaitzak ere. Grafikoan,
batez besteko puntuazioaz gain, ebaluatutako populazioaren batez bestekorako % 95eko
konfiantza-tarteak ikus daitezke. Kolore arrosako zutabe bertikalarekin nabarmendu dugu
Euskadiko konfiantza-tartea.
Euskadiko emaitzek ez dute alde adierazgarririk Luxenburgokoekin, Hungariakoekin,
Italiakoekin, Errusiar Federaziokoekin, Lituaniakoekin eta Extremadura, Balear Uharteak,
Andaluzia, Kanariar Uharteak eta Murtzia komunitateetakoekin.
500
487 484
500
488
495
501
488
495
501
496
506
493 493
483
460
470
480
490
500
510
520
ELGA / Espania/Euskadi ELGA/ Espania/Euskadi ELGA/ Espania/Euskadi ELGA/ Espania/Euskadi ELGA/ Espania/Euskadi
3.1.1.b. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzen bilakaera: Euskadi-ELGA-Espainia.
484 495 495 506 483 500 500 501 501 493 487 488 488 496 493
0
100
200
300
400
500
600
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.1.1.c. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzen bilakaera: Euskadi-ELGA-Espainia.
Euskadi ELGAko batez bestekoa Espaniako batez bestekoa
PISA 2015 Euskadiko Txostena 38
400 425 450 475 500 525 550 575
(ELGA/OCDE493)
EB 28 (494)
Mexiko (415)
Turkia (425)
Txile (446)
Grezia (454)
Eslovakiar Errepublika…
Israel (466)
Andaluzia (473)
Islandia (473)
Extremadura (474)
Kanariar Uhartea (475)
Hungaria (476)
Italia (480)
Luxenburgo (482)
Euskadi (483)
Murtzia (483)
Balear uharteak (484)
Espainia (492)
Txekiar Errepublika (492)
Suedia (493)
Valentziako Erkidegoa…
Frantzia (494)
Austria (495)
Kantabria (495)
Estatu Batuak (496)
Gaztela - Mantxa (497)
Errioxa (498)
Norvegia (498)
Portugal (501)
Asturias (501)
Polonia (501)
Danimarka (501)
Belgika (501)
Irlanda (502)
Katalunia (504)
Suitza (505)
Aragoi (507)
Herbehereak (508)
Alemania (509)
Erresuma Batua (509)
Australia (509)
Galizia (511)
Nafarroa (511)
Eslovenia (512)
Zeelanda Berria (513)
Madril (515)
Korea (515)
Gaztela-Leon (518)
Kanada (527)
Finlandia (530)
Estonia (534)
Japonia (538)
1. maila 2. maila 3. maila 4. maila
3.1.1.c. grafikoa. PISA 2015. ELGAko herrialdeetako Zientzietarako konpetentziako batez besteko
puntuazioak, populazioaren batez bestekorako % 95eko konfiantza-tartearekin batera
PISA 2015 Euskadiko Txostena 39
ELGAko eta EB28ko herrialde gehienek zientzietako eskalako 3. mailari dagokion tartean
dagoen batez besteko puntuazioa lortu dute, hau da, 484 eta 559 puntu arteko puntuazioa.
Euskadi, 483 punturekin, eskalako 2. mailako puntu altuenean dago, 3. mailatik puntu bakarrera,
eta ELGAko, EB-28ko eta 11 komunitate autonomotako batez bestekoa baino nabarmen baxuago,
horiek errendimenduaren 3. mailan baitaude.
Ez dago zalantzarik, beraz, ikusi dugun bezala, Euskadiko emaitzak 2015ean ez direla positiboak
izan. Hala ere, kontuan hartu behar da ELGAko herrialde gehienetan, EBko herrialde ia guztienak
barne, Zientzietarako konpetentziako emaitzak okertu egin direla azken hiru urteetan. Hurrengo
orrialdeko 3.1.1.e. grafikoan, konpetentzia horretan 2012 eta 2015 artean izandako puntuazioaren
aldea ikus daiteke.
Grafikoan sartutako 39 herrialde eta 14 komunitate autonomoetatik 5ek 20 puntu baino
gehiago galdu dituzte, 15ek puntuazioan 10 puntu baino gehiago jaitsi dute (horien artean
Finlandia, Alemania, Herbehereak edo Irlanda). Portugalek eta Suediak soilik lortu dute bi edizioen
artean puntuazioa funtsean hobetzea.
2012-2015eko datuak alderatzen baditugu, komunitate autonomoen arabera, grafiko berean
sartuta, antzeko egoera gertatzen da; izan ere, bi edizioetan parte hartu zuten 14 komunitateetatik
10ek emaitzak okertu dituzte, proportzio desberdinetan izan den arren. Edonola ere, agerikoa da
Euskadiko puntuazio-galera dela komunitate guztietan handiena eta jaitsiera handiena izan duen
bigarren komunitatearekin, Asturiasekin, alderatuta 7 puntu gehiago direla.
2015eko emaitzak 2006koekin alderatuz gero, orduan izan baitzen ebaluaziorako arlo nagusia
lehen aldiz (ikus 3.1.1.f. grafikoa), ikus dezakegu ELGAko 24 herrialdeek emaitzak okertu dituztela
azken bederatzi urte hauetan, kasu batzuetan oso modu deigarrian, Finlandiaren kasuan bezala, 32
puntu galdu baititu, ELGAko jaitsiera handiena.
Komunitate autonomoen arabera, 10ek hartu dute parte 2006an eta 2015ean, eta horietatik
bik bakarrik (Katalunia eta Galizia) hobetu dituzte bederatzi urte hauetan. 7 komunitatek lortu
dituzte emaitza okerragoak, batzuetan nabarmen, esaterako Errioxak, 22 puntu galduta, edo
Kantabriak, 14 galduta. Euskadi, alderaketa horretan, adierazi dugun bezala, aurreko grafikoarekiko
egoera hobean dago, puntuazioen galera erdira murriztu baitu, 12 puntu.
Datu horiek irakurri eta aztertu ondoren, agerikoa dirudi 2015eko edizioan egoera espezifiko
batzuk gertatu direla, ziurrenik identifikatzeko zailak direnak, eta agian nazioartean maila
okertzeko joera orokortu horretan eragina izan zezaketenak.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 40
-38 -25
-23 -22
-21 -19
-17 -16 -16
-15 -15
-14 -13 -13 -13
-12 -12 -12
-11 -11
-10 -9 -9 -9
-8 -8
-7 -6
-5 -5 -5
-4 -3 -3 -3 -3 -3
-2 -1 -1 -1 -1
0 1 1
2 3 3 3
4 4
8 12 12
-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20
TurkiaPolonia
Euskadi
KoreaLituania
IrlandaHungaria
Kroazia
AsturiasAlemania
Txekiar ErrepublikaFinlandia
HerbehereakItalia
AndaluziaLetonia
Grezia
ErrioxaAustralia
AustriaEslovakiar E.
Japonia
SuitzaExtremaduraELGA/OCDE
Luxenburgo
EstoniaKantabria
Erresuma BatuaIslandia
Txiipre
FrantziaZeelanda B.
BelgikaEspainia
IsraelNafarroa
MadrilEslovenia
Estatu Batuak
Gaztela eta LeonGalizia
BulgariaMexiko
Balear U.
TxileKanada
Norvegia
Aragoi
DanimarkaMurtzia
SuediaPortugal
Katalunia
3.1.1.e. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzen aldea 2012 eta 2015 artean ELGAko herrialdeetan.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 41
-32 -27 -27
-22 -20
-18 -18 -18 -17 -17
-16 -16
-14 -13 -12
-10 -8
-7 -7 -7 -6 -6 -6 -6 -6 -6 -5
-3 -2
-1 0
0 0 1
3 3
5 6 6 6 6 7 7
9 11 12
13 13
27
-40 -30 -20 -10 0 10 20 30
Finlandia
Eslovakiar Errepublika
Hungaria
Errioxa
Txekiar Errepublika
Grezia
Kroazia
Islandia
Zeelanda Berria
Australia
Herbehereak
Austria
Kantabria
Lituania
Euskadi
Suedia
Belgika
ELGA/OCDE
Asturias
Alemania
Kanada
Korea
Aragoi
Eslovenia
Erresuma Batua
Suitza
Irlanda
Luxenburgo
Gaztela eta Leon
Andaluzia
Frantzia
Nafarroa
Letonia
Turkia
Estonia
Polonia
Espainia
Italia
Galizia
Danimarka
Mexiko
Japonia
Estatu Batuak
Txile
Norvegia
Bulgaria
Katalunia
Israel
Portugal
3.1.1.f. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzen aldea 2006 eta 2015 artean ELGAko herrialdeetan.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 42
3.1.2. BATEZ BESTEKO PUNTUAZIOEN ARTEKO ERLAZIOA ETA
ALDAKORTASUNA.
Atal honetan, kalkulatutako batez besteko puntuazioen eta aldakortasunaren arteko erlazioa
ezartzen da, eta 95 eta 5 pertzentilen batez besteko puntuazioen arteko aldeari dagokio.
Hezkuntza-sistema ontzat hartzen da batez besteko puntuazio altuak lortzeaz gain, aldakortasun
baxua dutenak; hau da, puntuazio altueneko ikasleen (95eko pertzentila) eta baxuenekoaren (5eko
pertzentila) artean alde handirik ez dagoenean, horrek adierazten du sistema homogeneoa dela.
Grafiko honetan ELGAko herrialde guztien eta komunitate autonomo guztien zerrenda bildu
dugu. Lau koadrante bereizi ditugu, eta erdian dago ELGAko batez bestekoa.
- Eskuineko goiko koadrantea, bertan daude emaitzak batez bestekotik gora dituzten eta
aldakortasun baxua duten herrialdeak; hezkuntza arloko bikaintasun gisa har litekeen
egoera da. Herrialde hauek ditugu: Estonia, Kanada, Irlanda eta Danimarka, eta komunitate
autonomo hauek: Gaztela eta Leon, Madril, Nafarroa eta Galizia, besteak beste.
- Ezkerreko goiko koadrantea, emaitza altuak, baina muturretako pertzentilen arteko alde
handiagoa duten herrialde eta komunitateak daude, eta beraz, ez da hain homogeneoa.
Hemen daude, besteak beste, Singapur (emaitza onenak izan arren muturren arteko
distantzia batez bestekoa baino handiagoa dute), Finlandia, Korea eta Zeelanda Berria.
Koadrante honetan ez dago komunitate autonomorik.
- Eskuineko beheko koadrantea, bertan daude batez bestekoaren azpitik dauden emaitzak eta
aldakortasuna duten herrialde eta komunitateak, sistema ekitatiboak dira, baina
puntuazioari dagokionez erdipurdikoak. Atal honetan daude 6 komunitate autonomo,
Euskadi barne, eta Italia, Letonia eta Islandia herrialdeak.
- Azkenik, ezkerreko beheko koadrantean, emaitza okerrenak eta ekitate gutxieneko
hezkuntza-sistemak daude. Koadrante honetan ez dago komunitate autonomorik, baina
herrialde hauek daude: Luxenburgo, Eslovakia eta Israel, besteak beste.
Euskadik aldakortasun nahiko baxua du (279), grafikoan ageri diren komunitate eta herrialde
guztien artean bosgarren baxuena. Aldakortasuna ELGAko, Espainiako eta komunitate autonomo
gehienetako batez bestekoaren azpitik dago, eta horrek adierazten du nahiko sistema ekitatiboa
dela, baina emaitzak (483 puntu) hobetu egin beharko lirateke bikaintasunezko sistema bihurtzeko.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 43
3.1.3. EMAITZAK ERRENDIMENDU MAILEN ARABERA
Hezkuntza-sistema bakoitzari esleitutako batez besteko puntuazioen esanahia hobeto
interpretatzeko, PISAk ebaluatutako konpetentzia bakoitzeko errendimendu mailen eskala bat
ezartzen du. Zientzietarako konpetentzian zazpi maila deskribatzen dira, aurreratuenetik (6. maila)
oinarrizkoenera arte (1b. maila). Errendimendu maila horien definizioak rol argia du emaitzak
balioesteko eta interpretatzeko, haietan deskribatzen baitira deskribatutako maila bakoitza
lortzeko ikasleak izan behar dituen ezagutzak eta konpetentziak, baita planteatutako problemak
ebazteko egin beharreko zereginak eta beharrezko trebeziak ere. Errendimendu mailen
deskribapena maila bakoitzean sartutako galderen edo itemen zailtasunaren araberakoa da. I.
eranskinean Zientzietarako konpetentziaren errendimendu mailen deskribapen osoagoa topa
dezakegu.
3.1.3.a. grafikoan, 2012an eta 2015ean zazpi errendimendu mailetako bakoitzean ebaluatutako
ikasleen ehunekoak jaso ditugu, baita bien arteko aldea ere. Konpetentzia horretan, 2015ean,
Euskadiren kasuan eskalarako hiru maila baxuenetan dauden ikasleen ehunekoa handiagoa da (1.
Aragoi
Asturias
Balear uharteak
EUSKADI
Kanariar Uhartea
Kantabria
Gaztela eta Leon
Gaztela - Mantxa
Katalunia
Valentziako Erkidegoa
Extremadura
Galizia
Errioxa
Madril
Murtzia
Nafarroa Australia
Austria
Belgika
Kanada
Txile
Txekiar Errepublika
Danimarka
Estonia
Finlandia
Frantzia
Alemania
Grezia
Hungaria
Islandia
Irlanda
Israel
Italia
Japonia
Korea
Letonia
Luxenburgo
Herbehereak
Zeelanda Berria
Norvegia
Polonia
Portugal
Eslovakiar Errepublika
Eslovenia
Espainia Suedia
Suitza
Turkia
Erresuma Batua
Estatu Batuak
Europar Batasuna
400
420
440
460
480
500
520
540
560
250270290310330350
Emai
tzak
Zie
ntz
ieta
rako
ko
np
eten
tzia
n
Aldakortasuna (5eko percentila- 95eko percentila) Zientzietarako konpetentzian
3.1.2.a. grafikoa. PISA 2015. ELGAko herrialdeen eta komunitate autonomoen banaketa Zientzietarako konpetentzian lortutako puntuazioaren eta emaitzen banaketa mailaren
arabera.
ELGA
Emai
tza
ho
bea
k
Aldakortasun txikiago
PISA 2015 Euskadiko Txostena 44
mailan ehuneko 7,1 puntu arteko igoera eta 4,3 puntu artekoa 2. mailan); aldiz, tarteko 3 eta 4
mailetan ikasleen ehunekoak behera egin du eta, leunago izan arren, baita bikaintasunaren bi
mailetan ere.
2012an, Euskadik ikasleen % 11,7 zuen errendimendu maila baxuetan PISAn, Europar
Batasuneko 2020 adierazle gisa adierazitako % 152 baino hiru puntu baxuago; 2015ean, ordea,
ehuneko hori bikoiztu egin da eta % 20ra iritsi da, eta Europako adierazletik asko urrundu da.
Bikaintasun mailetan jaitsiera txikiagoa gertatu da, ehuneko 1,7 puntukoa.
Jarraian Euskadiko eta ELGAko ehunekoen bilakaera ikus daiteke konpetentzia horretako
errendimendu maila bakoitzean. Alderaketa errazteko, zazpi errendimendu mailak lautan
multzokatzen dira: Bikaintasuna, altua, ertaina eta baxua.
2 Hezkuntza eta Prestakuntza 2020 Estrategiak proposatu zuen PISA ebaluazioa erabil zitekeela Europako
sistemen hezkuntza mailako errendimendua balioesteko, hala, 2020rako Europar Batasuneko hezkuntza-
helburuen artean, adostu zuten Zientzietarako konpetentzian, Irakurmenean eta Matematikarako konpetentzian
1. mailan edo baxuagokoan dauden 15 urteko ikasleen ehunekoak ezin duela % 15 gainditu.
2,9
8,9
25,3
36,8
21,4
4,4 0,3
4,2
16,0
29,6 30,5
16,6
3,1 0,1
1,3
7,1 4,3
-6,4 -4,8 -1,3 -0,2
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.1.3.a grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentzia. Ikasleen ehunekoak errendimendu mailen arabera 2012-2015 eta aldeak.
2012 2015 2015-2012 aldea
BIKAINTASUN MAILA
2012: %4,7 2015: %3
MAILA BAXUA
2012: %11,7 2015: %20
PISA 2015 Euskadiko Txostena 45
Errendimendu maila baxuetan dauden euskal ikasleen ehunekoa beti egon izan da ELGAko
herrialdeen batez bestekoaren azpitik, baita 2015ean ere; ELGAk maila horietan ehunekoa 4
puntutan handitu baitu eta % 22ra iritsi baita. Aurreko edizioetan, Euskadiren eta ELGAren arteko
ehunekoen arteko aldea % 4 puntu ingurukoa zen, eta aldiz, 2015ean, alde hori bi puntutara
murriztu da, Euskadiko datuen igoera nabarmenaren eraginez. PISAk egiten dituen mailen
deskribapenaren arabera, maila horretan dauden ikasleek fenomeno sinple eta familiarraren
alderdi zientifiko batzuk identifikatzeko, datu batzuetatik eredu sinpleak identifikatzeko edo
oinarriko baldintzak ezagutzeko eta prozedura zientifikoa egiteko jarraibide esplizituak betetzeko
soilik dira gai.
Bikaintasuneko mailetan, Euskadi beti ELGAko ehunekoen azpitik egon izan da. Edizio
guztietan, 2012an izan ezik, bikaintasun mailan dauden euskal ikasleak ELGAko batez bestekoaren
erdia baino gutxiago dira.
Azkenik, hurrengo orrialdeko 3.1.3.c. grafikoan, ELGAko herrialde guztien, EBko guztizkoaren
eta komunitate autonomo guztien mailen araberako banaketa ikus daiteke, errendimendu maila
baxuetan dauden ikasleen ehuneko handienetik txikienera ordenatuta.
Euskadik EBko batez bestekoaren (% 21), Estatu Batuetako, Suitzako, Norvegiako, Austriako
eta Txekiar Errepublikako errendimendu maila baxuko ehuneko antzekoak ditu. Komunitate
autonomoei dagokienez, berriz, Balear Uharteetako edo Murtziako ehunekoen antzekoak. Baina
urrun dago herrialde eta komunitate hauetatik: Finlandia eta Gaztela eta Leon (% 11rekin), Madril
eta Nafarroa (% 12rekin) edo Irlanda (% 15ekin).
Bikaintasun mailetan, grafikoan ikus daitekeen moduan, Euskadiko ehunekoa, % 3koa,
baxuenetakoa da komunitate autonomo guztien artean (inork ez du Euskadikoa baino ehuneko
baxuagorik) eta ELGAko herrialdeen artean, honako hauek izan ezik: Grezia, Turkia, Txile eta
Mexiko.
16 16 14 12 20 19 19 18 18 22
61 61 65 62 60
51 51 53 53 52
19 19 18 21 17
20 20 21 20 19
4 4 3 5 3 9 9 8 8 8
0
20
40
60
80
100
2003 2006 2009 2012 2015 2003 2006 2009 2012 2015
Euskadi . ELGA
3.1.3.b. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako errendimendu mailetan ikasleen ehunekeotan izan den bilakaera: Euskadi-ELGA.
Bikaintasun maila 5-6 Maila altua 4 Erdi maila 2-3 Maila baxua 1
PISA 2015 Euskadiko Txostena 46
35 32
25 22 20 20 18 19 19 19 18 18 17 15 15 16 16 16 16 15 16 15 16 14 14 14 14 14 13 13 14 14 14 12 13 13 13 13 13 13 12 12 12 11 11 11 10 10 9 9 9 8 8
12 12
9 9
9 9
7 6 6 6 5 5 5 6 6 5 4 5 4 5 4 4 4 5 4 4 4 4 4 4 3 3 3 4 4 3 3 3 3 2 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 1
1 1
1 1 2 2
1 1
1
1 1 1 1
1
1
1
1
1
35 31 31
28 24 28
25 25
29 29 29 30
27 22 24 25 28
24 26 25
29 25
30 22 25
22 23
27 22 22 23 25 27 25
23 24 27 27 26 29
24 26
23 22 23 22 22 25
19 20 23
18 20
15 19
24 25
23 25 27
25 28 27 28 27
29 26
27 27
30 28
28 28
30 27
30 27
29 26 26
31 27 26 28
29 32
31 28
32 30 32
31 33
31 31
29 29
33 33 32
33 29 30
34 28
31
2 5
9 12
15 13
17 17
15 15 15 16
17 21 19 19
17 19 18 20
17 19
16 22
20 22 23
19 22
22 22
21 20
20 22
22 20
20 20
18 22 20
22 24
22 24 26
23 26
26 24
29 27
1 2 5
3 4
6 3 3 3 3 4
7 7 7
4 7 6 7
4 7
3 8 7
9 9
5 9
10 9
7 4 5
9 5
6 5
6 4
6 6
9 9
6 7 7 6
12 10
8 13
12
1
1
1 1 1
1 1 1
1
1 1 2 1
2 3 2 1
1 2
1
1
1 2 1
1
1 2 2 1 2 2
60 40 20 0 20 40 60 80 100
MexikoTurkiaTxile
GreziaIsrael
Eslovakiar ErrepublikaHungaria
LuxenburgoAndaluzia
IslandiaExtremadura
Kanariar UharteaItalia
FrantziaSuedia
ELGA/OCDEMurtziaAustria
Txekiar ErrepublikaEB 28
Balear uharteakEstatu Batuak
EuskadiBelgika
NorvegiaHerbehereak
SuitzaEspainia
AustraliaZeelanda BerriaErresuma Batua
PortugalKantabria
ErrioxaAlemania
AsturiasPolonia
Gaztela - MantxaDanimarka
Valentziako ErkidegoaKatalunia
IrlandaEslovenia
KoreaAragoiGaliziaMadril
NafarroaFinlandia
KanadaGaztela eta Leon
JaponiaEstonia
3.1.3.c. grafikoa. PISA 2015. ELGAko eta komunitate autonomoetako ikasleen
banaketa Zientzietarako konpetentziako errendimendu mailaren arabera.
1. maila <1a. Maila <1b. Maila 2.maila 3. maila 4. maila 5. maila 6. maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 47
ELGAko herrialdeetako ikasleen % 8k inguruk (eta Singapurreko ikasleen % 24) emaitza
bikainak lortu ditu zientzietan, hau da, 5. edo 6. mailan daude. Maila horietan, ikasleek ezagutza eta
trebezia zientifiko nahikoak dituzte dakitena modu sortzailean eta autonomoan egoera ugaritan
aplikatu ahal izateko, egoera horiek ezezagunak izan arren.
ELGAko herrialdeetako ikasleen % 20 inguruk 2. mailaren azpiko errendimendua du. Maila hori
da konpetentzia zientifikorako oinarrizko atalasea. 2. mailan, ikasleek ezagutzen dituzten
oinarrizko eduki eta prozedura zientifikoak erabil ditzakete azalpen egokia identifikatzeko, datuak
interpretatzeko eta esperimentu sinple bati dagokion gaia ezagutzeko. ELGAren arabera, eta
Europar Batasunak ere helburutzat hartua du, ikasle guztiek konpetentzien 2. maila lortu beharko
lukete derrigorrezko hezkuntza amaitzean.
Aldera daitezkeen datuak dituzten herrialde gehienetan, zientzietan ikasleen batez besteko
errendimendua ia gorabeherarik gabe mantendu da 2006tik. Aldiz, 2006 eta 2015 artean,
zientzietako batez besteko emaitzak hobeto egin ziren Kolonbian, Israelen, Macaun (Txina),
Portugalen, Qatarren eta Errumanian. Aldi horretan, Macaun (Txina) eta Portugalen eta Qatarren
5. mailako emaitzak edo hobeak dituzten ikasleen proportzioa handitu egin zen, eta aldi berean,
oinarrizko konpetentzietako mailaren (2. maila) azpiko errendimendua zuten ikasleen proportzioa
murriztu egin zen.
3.1.4. EMAITZAK AZPIKONPETENTZIEN ARABERA
Jarraian, PISAk neurtutako azpieskala guztietan lortutako puntuazioak datoz, eta Zientzietarako
konpetentzian Euskadiko batez besteko puntuazioa. Hurrengo grafikoan ikus daitekeen bezala,
azpikonpetentzia guztiak batez besteko puntuazioaren inguruan daude, ez dago 3 edo 4 puntu
baino gehiago urruntzen den bat ere.
480 483 485 484
480 487
480 483 483
450
460
470
480
490
500
510
520
530
540
550
450
460
470
480
490
500
510
520
530
540
550
Ikerketazientifikoa
ebaluatzeko etadiseinatzeko
Fenomenoakzientifikokiazaltzeko
Datuak etafrogak
interpretatzeko
Edukiarenezagutza
Prozedurareninguruko
ezagutza etaezagutza
epistemikoa
Lurreko etaespaziokosistemak
Sistema fisikoak Sistema biziak Zientzietarakokonpetentzia
3.1.4.a. grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentzia. Puntuazioak eta erroreak (konfiantza maila % 95) azpikonpetentzien arabera.
Zientzietako azpikonpetentziak Zientzietako edikien arloak Zientzien ezagutza
PISA 2015 Euskadiko Txostena 48
3.1.4.1. Zientzietako azpikonpetentziak
Euskadiko datuak Zientzietarako konpetentziako 3 azpikonpetentzietan ELGAren batez
bestekoarekin alderatzen baditugu, ‘fenomenoak zientifikoki azaltzeko’ azpieskalan aldea ikus daiteke
10 puntuko distantziarekin eta ‘datuak eta frogak interpretatzeko’ azpieskalan 8 puntuko aldearekin.
Emaitzak ELGAko batez bestekoaren berdinak dira ‘ikerketa zientifikoa ebaluatzeko eta diseinatzeko’
azpieskalan.
Ikerketa zientifikoa ebaluatzeak eta diseinatzeak berekin dakar, lehenik eta behin, ikerketa
zientifikoak ebaluatzeko ezagutza erabiltzea eta iritsitako ondorioak justifikatzeko beharrezko
prozedurak bete diren erabakitzea. Bigarrenik, ezagutza hori duten pertsonek gai izan beharko
lukete galdera zientifiko bati ikerketa egokia proposatzeko.
Aurrez adierazitako azpikonpetentziak sexuaren aldagaia kontuan hartuta bereizten badira, ikus
daiteke mutilen emaitzak nabarmen altuagoak direla neskenak baino 'fenomenoak zientifikoki
azaltzeko’ azpikonpetentzian; aldiz, ez dago alde adierazgarririk beste 2 eskaletan.
493 493 493 483 493 485
0
100
200
300
400
500
600
Fenomenoak zientifikokiazaltzeko
Ikerketa zientifikoaebaluatzeko eta diseinatzeko
Datuak eta frogakinterpretatzeko
3.1.4.1.a. grafikoa. PISA 2015. ELGAko eta Euskadiko emaitzak Zientzietarako konpetentziako azpikonpetentzietan.
OCDE/ELGA Euskadi
490 478 486 477 481 485
0
200
400
600
Fenomenoak zientifikokiazaltzeko
Ikerketa zientifikoa ebaluatzekoeta diseinatzeko
Datuak eta frogakinterpretatzeko
3.1.4.1.b. grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentziako azpikonpetentzietako emaitzak sexuaren arabera.
MUTILAK NESKAK
PISA 2015 Euskadiko Txostena 49
3.1.4.2. Zientzien ezagutza
Zientzietarako konpetentziaren ebaluaziorako markoaren beste alderdi bat da zientzien ezagutza,
eta ezagutza zientifikoen oinarrian dauden gertakari nagusiak, kontzeptuak eta teoriak ulertzeari
dagokio. Zientzien ezagutza 2 motatakoa da:
- Edukiaren ezagutza, bai mundu naturalarena, bai gailu teknologikoena.
- Prozeduraren inguruko ezagutza eta ezagutza epistemikoa, hau da, ideiak nola sortzen diren
jakitea eta sistemen oinarriak ulertzea eta erabiltzeko justifikazioa.
PISAk proposatutako zientziaren ezagutzaren neurketak 2 eskala sortzen ditu, bakoitza
edukiaren ezagutza nahiz prozeduraren inguruko ezagutza eta ezagutza epistemikoa neurtzeko.
Jarraian ageri den grafikoan ikus daiteke Euskadik eta ELGAko batez bestekoak lortutako
puntuazioen arteko aldea, 9 eta 13 puntukoa, hurrenez hurren.
3.1.4.3. Zientzietako edukien arloak
PISAk ebaluatu beharreko edukien ezagutzak arlo nagusi hauetakoak dira: fisika, kimika,
biologia, lurreko zientziak eta espazioko zientziak. Ezagutzak bizitza errealean garrantzitsua izan
behar du, kontzeptu zientifikoa edo azalpenezko teoria izan behar du, eta 15 urteko ikasleen
garapen mailarako egokia izan beharko du. Zientzietako edukien arloak atal hauetan banatzen dira:
- Sistema fisikoak
- Sistema biziak
- Lurreko eta espazioko sistemak
Eta 3 arloetako bakoitzak bere neurketa-eskala du.
Jarraian datorren grafikoan Euskadik lortutako batez besteko emaitzak ELGAko batez
bestekoarekin alderatu dira, Zientzietako edukia osatzen duten 3 azpieskaletan. Batez ere sistema
fisikoekin lotutako edukietan ikus daitezke puntuazioen arteko aldeak, 13 puntu baino gehiagokoak
baitira.
493 493 484 480
0
200
400
600
Edukiaren ezagutza Prozeduraren inguruko ezagutza etaezagutza epistemikoa
3.1.4.2.a grafikoa. PISA 2015 . Zientzietako ezagutzaren azpieskalako emaitzak.
OCDE/ELGA Euskadi
PISA 2015 Euskadiko Txostena 50
3.1.5. EMAITZAK LAGINAREN ALDAGAIEN ARABERA: HEZKUNTZA SAREA
ETA HIZKUNTZA EREDUAK
Jarraian datorren grafikoan ikus daiteke 2012an ebaluatutako eta 2015ean ebaluatutako
ikasleek lortutako puntuazioen arteko aldea, bi aldagai kontuan izanda: ikaslea eskolatuta dagoen
hezkuntza-sarea eta hizkuntza-eredua. Bi aldagaietan, azterketak haztatutako laginaren gainean egin
dira. Erreferentzia gisa batez besteko Euskadiko puntuazioa eta aldea ere ageri da.
Hezkuntza-sareen arabera, Zientzietarako konpetentzian, itunpeko sareak sare publikoak
baino emaitza nabarmen hobeak lortu ditu, 20 puntu inguruko aldearekin. Itunpeko sarearen
494 493 492 487 480 483
0
100
200
300
400
500
600
Lurreko eta espaziokosistemak
Sistema fisikoak Sistema biziak
3.1.4.3.a. grafikoa. PISA 2015. Zientzietako edukiaren azpieskalako emaitzak.
OCDE/ELGA Euskadi
506 490 518 499 509 506 483 473 492 472 490 482
-23 -18
-27 -27 -19
-24
-30
-20
-10
0
10
20
30
600,0
400,0
200,0
0,0
200,0
400,0
600,0
Euskadi Publikoa Itunpekoa A eredua B eredua D eredua
Sarea Eredua
3.1.5.a. grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentzia. 2012 eta 2015 arteko puntuazio aldeak hezkuntza-sarearen eta hizkuntza-ereduen arabera.
2012 2015 Aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 51
emaitzak komunitateko batez bestekoa baino 9 puntu gorago dago, aldiz, publikoarena batez
besteko hori baino 10 puntu beherago dago. Hala ere, bi alderdi hartu behar dira kontuan:
- 2012 eta 2015 arteko alderaketan, puntuazioen jaitsiera nabarmen handiagoa da itunpeko
sarean publikoan baino. Hain zuzen ere, itunpeko sareak ia 10 puntu gehiago galdu ditu
sare publikoak baino.
- Kontuan hartu beharreko datua da sare publikoaren eta itunpekoaren artean dagoen
puntuazio-aldea, 2012an 28 puntukoa zena, nabarmen murriztu dela, adierazitako 19
puntu horietara arte. PISAren edizio guztietan bi sareen artean izandako puntuazio-alde
txikiena da.
- 3.1.8.1.c. atalean ikusiko dugun moduan, bi sareetako aldeak murriztearen eraginez, bi
sareen arteko alde adierazgarria desagertu egiten da, emaitzetan ISEKen eragina kendu
ondoren.
Hizkuntza-ereduen arabera, Zientzietarako konpetentzian, B ereduak soilik ditu emaitzak
Euskadiko batez bestekoaren gainetik, aldiz, D eredua ia batez besteko horretan dago eta A
ereduaren emaitza komunitateko batez bestekoa baino 11 puntu beherago dago. Hala ere, hiru
hizkuntza-ereduen artean 2015ean izandako puntuazioen aldeak ez dira estatistikoki
adierazgarriak.
2012 eta 2015eko emaitzak alderatzen baditugu, ikus dezakegu A ereduak 26,6 puntu galdu
dituela; eredu guztien artean galera handiena honek izan du. Gertu dago D eredua ere, 23,6
puntuko jaitsierarekin, baina D ereduaren lagina (% 61,1) A eredukoa (% 12) baino bost aldiz
handiagoa izanik, konpetentzia horretako puntuazio orokorreko jaitsieraren zati garrantzitsuena D
ereduko ikasleek lortutako emaitzarekin lotuta dago. B ereduak izan du galera txikiena bi
edizioetan, baina hark ere nahiko garrantzitsua, 19 puntukoa.
2015ean A eta B ereduen arteko puntuazio-aldea 18 puntukoa zen, 2012an ikusitako
distantziaren ia bikoitza (10 puntu). B eta D ereduen arteko distantzia ere nabarmen aldatu da bi
edizioen artean: 2012an 8 puntukoa zen eta 2015ean erdira baino zerbait gehiago murriztu zen, 5
puntura.
2015ean errendimendu maila bakoitzeko ehunekoari begiratuz gero, ez dira ikastetxe
publikoen eta itunpeko ikastetxeen artean alde handiak ikusten. Maila baxuetan, itunpeko
ikastetxeek ia ehuneko puntu bat gehiago dute ikastetxe publikoek baino, eta aldiz, bikaintasun
mailetan, itunpeko ikastetxeek ia bikoiztu egiten dute ikastetxe publikoen ehunekoa (kontuan
hartu behar da sare publikoko ISEKen eta itunpeko sarekoaren artean distantzia handia dagoela, -
0,50 eta -0,25, hurrenez hurren).
PISA 2015 Euskadiko Txostena 52
Hizkuntza-ereduen artean, errendimendu mailen arabera alde handiak daude, batez ere maila
baxuetan: B ereduak du errendimendu baxuko ikasleen ehuneko txikiena, A ereduak baino ia
ehuneko 10 puntu gutxiago eta D ereduak baino ia 3 puntu gutxiago. Aldiz, bikaintasun mailetan,
hiru hizkuntza-ereduen ehunekoak oso gertukoak dira, baita B ereduaren kasuan ere; datu hobeak
ditu.
3.1.6. EMAITZAK GERUZEN ARABERA
Gogoratu behar da eta kontuan izan behar da, adierazi dugun bezala, 2015ean lagin geruzatu
batzuk aukeratu zirela hezkuntza-sareen eta hizkuntza-ereduen arabera, baina ez aurreko
edizioetako laginetan erabilitako sei geruzen arabera (sarea+eredua). Horrek azterketarako
3,8
15,9
31,3 31,6
15,1
2,3 0,1
4,6
16,0
28,0 29,3
17,9
4,0
0,2 0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.1.5.b. grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentzia. Ikasleen ehunekoa errendimendu mailen eta hezkuntza sarearen arabera.
PUBLIKOAK ITUNPEKOAK
6,3
19,8
29,4
25,9
15,6
3,0
0,1
3,3
14,1
29,8 30,5
18,6
3,6
0,2
4,2
16,1
29,6 31,3
15,8
3,0
0,1 0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.1.5.c grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentzia. Ikasleen ehunekoak errendimendu mailetan hizkuntza-ereduaren arabera.
A eredua B eredua D eredua
BIKAINTASUN MAILA
Publikoak: %2,4 Itunpekoak: %4,2
MAILA BAXUA
Publikoak: %19,7 Itunpekoak: %20,6
BIKAINTASUN MAILA
A eredua: %3,1 B eredua: %3,8 D eredua: %3,1
MAILA BAXUA
A eredua: %26,1 B eredua: %17,4 D eredua: %20,3
PISA 2015 Euskadiko Txostena 53
aukerak mugatzen dituen eta ondorioetan zuhurrak izatea eskatzen duen arren, interesgarria
izaten jarraitzen du eta garatu beharrekoa da.
Hurrengo grafikoan geruza bakoitzeko 2012ko eta 2015eko batez besteko emaitzak eta bi
edizioetan Euskadik izandako batez besteko puntuazioa ikus daitezke. Era berean, bi puntuazioen
arteko aldea ere jaso dugu.
2015ean, itunpeko geruza guztiek lortu dituzte edozein geruza publikoetakoak baino emaitza
hobeak eta Euskadiko batez bestekoaren gainetik daude emaitza horiek. Sare publikoko hiru
geruzetako puntuazioak, ordea, komunitateko batez bestekoaren azpitik daude.
Puntuazioetan alde horiek izan arren, ez dira kasu guztietan estatistikoki adierazgarriak. Taula
honetan ikus daiteke hori:
Desberdintasunen adierazgarritasuna geruzen arabera Zientzietarako konpetentzian
A publikoa B Publikoa D Publikoa Itunpeko A itunpeko B Itunpeko D
A publikoa =
B publikoa = =
D publikoa = = =
Itunpeko A = = = =
Itunpeko B = =
Itunpeko D = = = =
Taula ezkerretik eskuinera irakurri behar da : % 95eko alde adierazgarri positiboa.
: % 95eko alde adierazgarri negatiboa. = : % 95eko alde adierazgarririk ez dago.
Ikus daitekeen moduan, A eredu publikoak soilik du alde adierazgarria gainerako geruzekin
alderatuta, B publikoarekin izan ezik. B eredu publikoaren emaitzak nabarmen baxuagoak dira
itunpeko sareko geruzetakoak baino D eredu publikoak bakarrik ditu itunpeko B geruzak baino
506 435 471 501
529 519 512 483 435 460 478 491 495 489
-23
0 -11
-24
-39
-24 -24
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
600,0
400,0
200,0
0,0
200,0
400,0
600,0
Euskadi A publikoa B publikoa D publikoa Itunpeko A Itunpeko B Itunpeko D
Geruza
3.1.6.a. grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentzia. Puntuazioen aldeak 2012 eta 2015 artean geruzen arabera.
2012 2015 Aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 54
emaitza nabarmen okerragoak. Itundutako geruzen artean estatistikoki ez dago alde
adierazgarririk.
2012ko eta 2015eko Zientzietarako konpetentziako emaitzak alderatuz gero, geruza guztietan
jaitsi da puntuazioa, A geruza publikoan izan ezik, emaitza mantentzen baitu. Alde handienak
itunpeko hiru geruzetan eta D geruza publikoan daude. Nabarmentzekoa da itunpeko A geruzaren
jaitsiera handia, 39 puntukoa, baina kontuan hartu behar da geruza horrek haztatutako laginaren
% 7,8 besterik ez duela jasotzen eta, beraz, Euskadiko batez besteko emaitzen beherakadan beste
geruzek baino eragin txikiagoa duela.
Aldiz, D ereduko bi geruzetan izandako puntuazio-galeraren eragina handia da (24 puntu
bietan), bien artean populazio osoaren % 62 biltzen baitute. Antzeko zerbait gertatzen da itunpeko
B geruzan; % 22,7 biltzen du.
Eredu bakoitzeko bi geruzen artean 2012 eta 2015 arteko puntuazio-aldea aztertuz gero, ikus
dezakegu D ereduko bi geruzen artean soilik mantentzen dela 11 puntuko aldea. Beste bi
ereduetan geruza publikoaren eta itunpeko geruzaren arteko puntuazioen distantzia murriztu
egiten da: A ereduko geruzetan, 2012an 94 puntukoa zen aldea, eta 2015ean 56 puntukoa da; B
ereduan, 2012an 48 puntukoa zen eta 2015ean 35ekoa da.
Errendimendu mailen arabera, maila baxuetan geruzen arteko ehunekoen aldeak ez du
gainditzen ehuneko puntua, denak daude % 20 eta % 21 artean. Bikaintasun mailetan, A eredu
publikoa eta itunpekoa soilik bereizten da, % 2,1ekin, bi sareetako B eta D ereduen ehunekoetatik
(% 4,2koak).
3.1.6.1. ALDAGAIEN LABURPENA: TITULARTASUNA, EREDUAK ETA
GERUZAK
Hurrengo grafikoan, PISA 2012ko eta PISA 2015eko emaitzen arteko aldeak erakutsiko ditugu,
aurrez aztertutako hiru aldagaietan: titulartasuna edo hezkuntza-sarea, hizkuntza-ereduak (ikusi
4
16
31 32
15
2 0,1
5
16
28 29
18
4
0,2
4
16
31 32
15
2 0,1
5
16
28 29
18
4
0,2
4
16
31 32
15
2 0,1
5
16
28 29
18
4
0,2 0
5
10
15
20
25
30
35
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.1.6.b. grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentzia. Ikasleen ehunekoa errendimendu mailetan geruzen arabera.
A Publikoa B Publikoa D Publikoa A itunpekoa B itunpekoa D itunpekoa
BIKAINTASUN MAILA
MAILA BAXUA
PISA 2015 Euskadiko Txostena 55
dugun moduan, laginketako aldagaiak izan dira) eta hezkuntza-geruzak (laginketako aldagai izan
gabe ere, euskal hezkuntza-sistema sakonago aztertzeko aukera eskaintzen digu).
Grafikoan bi edizioen arten Euskadik izan duen batez bestekoaren aldea gehitu dugu eta,
emaitzen alde hori erreferentzia gisa hartuta, ertz gorriarekin seinalatu ditugu alde horiek
komunitateko batez besteko puntuazioaren jaitsiera gainditzen duten kasu guztiak.
Grafikoa aztertuta ondorio ugari atera daitezke:
- Sare publikoan funtsean D ereduan daude puntuazio-galera handienak, beste bi ereduei
dagokienez, A ereduan puntuazioa ez da jaitsi, eta B ereduan, beste geruzetakoaren erdia
jaitsi da. Gogoratu behar da D geruza publikoan komunitateko 15 urteko populazio
osoaren % 37,8 daudela eta sare publiko osoaren % 83,4 biltzen duela, eta horren
ondorioz, puntuazio-galeran A eta B eredu publikoen eragina oso txikia da.
- Itunpeko sarean geruza guztiak jaitsi dira nabarmen puntuazioan 2012 eta 2015 artean,
kasu guztietan Euskadi mailako batez besteko jaitsieraren gainetik. Oso deigarria da
itunpeko A geruzako emaitzetan izandako jaitsiera eta sareko beste bi geruzetan izandako
galeraren antzekotasuna. Itunpeko sarea 15 urteko populazio guztiaren % 55 da eta, denek
maila sozioekonomikoa galdu duten arren, ISEK onena duten geruzak dira.
3.1.7. ITEMEN AZTERKETA.
Zientzietarako konpetentziaren ebaluazioan, guztira 184 galdera erabili ziren, ebaluazio-
unitateetan antolatuta. Galderak bi item multzo handitakoak ziren:
-22,6
-18
-27 -27
-19
-24
0
-11
-24
-39
-24 -24
-45
-40
-35
-30
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
Euskadi Publikoa Itunpekoa A eredua B eredua D eredua Apublikoa
Bpublikoa
Dpublikoa
ItunpekoA
ItunpekoB
ItunpekoD
Sarea Eredua Geruza
3.1.6.1.a. grafikoa. PISA. PISA 2012 eta 2015en arteko aldeak Zientzietarako konpetentzia lagineko aldagaien arabera.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 56
Ainguraketa-itemak: PISAk ebaluatutako konpetentzia guztietan daude aurreko edizioetan
erabili diren item batzuk, edizio bakoitzeko emaitzak aurrekoekin alderatu ahal izatea
bermatzeko.
Item berriak: edizio jakin horretarako prestatu diren eta aurrez existitzen ez ziren itemak
dira. Kasu honetan, zientzietako item berriak ordenagailurako prestatu ziren, horietan
simulazio digital batzuk erabiliz.
Atal honetan PISA 2015eko Zientzietarako konpetentziako ebaluazioan bi item multzo horien
aurrean Euskadiko ikasleek izandako jokaera aztertuko dugu.
Ainguraketa-itemak
PISA 2015 edizioan, Zientzietarako konpetentzian, 85 ainguraketa-item ebaluatu ziren guztira.
Grafiko honetan ELGAko eta Espainiako guztizkoarekiko Euskadiko ikasleek item bakoitzean
emandako batez besteko erantzun zuzenen ehunekoa alderatu dugu:
Grafikoan ikus daitekeen moduan, Euskadiko ikasleek batez beste ELGAko ikasleek baino
erantzun zuzenen ehuneko handiagoa dute 40 ainguraketa-itemetan, eta 28tan, Espainiakoekin
alderatuz gero. Aldiz, Euskadiko ikasleek batez beste Espainiakoek baino erantzun zuzenen
ehuneko txikiagoa dute 57 ainguraketa-itemetan, eta 45etan, ELGAkoekin alderatuz gero.
Euskadiko ikasleek ez dute erantzun zuzenen ehuneko bera item bakarrean ere, ez ELGAkoekin
alderatuta, ezta Espainiakoekin alderatuta ere.
Beraz, Euskadiko ikasleek egoera okerragoa dute Espainiakoekin alderatuta ELGAkoekin
alderatuta baino Zientzietarako konpetentziako ainguraketa-itemen erantzun zuzenen batez besteko
ehunekoari dagokionez.
Bestalde, Euskadiko ikasleek ELGAkoek baino erantzun zuzenen batez besteko ehuneko
baxuagoa lortu duten Zientzietarako konpetentziako ainguraketa-itemen azterketa egin da
ezaugarriak bat datozen jakiteko, baina ez da aldeak egotz dakizkiokeen itemen eredurik aurkitu.
Hau da, Euskadiko ikasleen erantzun zuzenen batez besteko ehunekoa ELGAkoenak baino
baxuagoa duten itemak eduki, azpikonpetentzia, zailtasun maila, testuinguru, formatu eta abar
ugaritakoak dira.
Handiago Gutxiago Berdina
40 45
0
28
57
0
3.1.7.a. grafikoa. PISA 2015. Euskadiko ikasleek Espainiako edo ELGAkoek baino erantzun zuzenen ehuneko handiagoa, txikiagoa edo berdina lortu
duten Zientzietarako konpetentziako ainguraketa-itemen kopurua.
OCDE/ELGA
Espania
PISA 2015 Euskadiko Txostena 57
Item berriak
PISA 2015 edizioan guztira 99 item berri ebaluatu ziren Zientzietarako konpetentzian. Hurrengo
grafikoan ELGAkoekiko eta Espainiakoekiko Euskadiko ikasleek item bakoitzean batez beste
emandako erantzun zuzenen ehunekoa alderatu dugu.
Grafikoan ikus daitekeen bezala, Euskadiko ikasleek batez beste ELGAko ikasleek baino
erantzun zuzenen ehuneko handiagoa dute 33 item berritan, eta 17tan, Espainiakoekin alderatuz
gero Aldiz, Euskadiko ikasleek batez beste ELGAkoek baino erantzun zuzenen ehuneko txikiagoa
dute 63 itemetan, eta 82tan, Espainiakoekin alderatuz gero. Batez besteko erantzun zuzenen
ehunekoen aldea zero da hiru itemetan ELGArekiko eta Espainiarekin alderatuta, item bakarrean
ere ez.
Bestalde, Euskadiko ikasleek ELGAkoek baino erantzun zuzenen batez besteko ehuneko
baxuagoa lortu duten Zientzietarako konpetentziako item berrien azterketa egin da ezaugarriak bat
datozen jakiteko, baina ez da aldeak egotz dakizkiokeen itemen eredurik aurkitu. Hau da,
Euskadiko ikasleen erantzun zuzenen batez besteko ehunekoa ELGAkoenak baino baxuagoa duten
itemak eduki, azpikonpetentzia, zailtasun maila, testuinguru, formatu eta abar ugaritakoak dira.
3.1.8. ERRENDIMENDUARI LOTUTAKO FAKTOREAK
Hezkuntza-sistema baten errendimendua ezin da ikasleen emaitzen arabera soilik neurtu, ezta
modu isolatuan eta testuingurutik kanpo jasotako emaitzen arabera ere. Hori dela eta, atal
honetan aldagai eta faktore batzuk aztertu ditugu, ebaluatutako konpetentzietan emaitzekin lotuta
garrantzitsuenak direla detektatutakoak, hain zuzen ere. Faktore ugarik eragiten dute ikasleen
errendimenduan: alde batetik, faktore sozial, ekonomiko eta kulturalak, bai herrialdeetakoak, bai
hezkuntza-sistemenak; beste alde batetik, ikastetxeen ezaugarriei eta ikasleen berezkoei eta
familia-inguruneari lotutakoak.
Handiago Gutxiago Berdina
33
63
3
17
82
0
3.1.7.b. grafikoa. PISA 2015. Euskadiko ikasleek Espainiako edo ELGAkoek baino erantzun zuzenen ehuneko handiagoa, txikiagoa edo berdina lortu
duten Zientzietarako konpetentziako item berrien kopuru.
OCDE/ELGA
Espania
PISA 2015 Euskadiko Txostena 58
3.1.8.1. Emaitzak ISEKen arabera
A) ISEKen eta emaitzen arteko erlazioa: Euskadi, ELGA eta Komunitate
Autonomoak.
Jarraian ELGAko herrialdeetako eta komunitate autonomoetako Zientzietarako konpetentziako
emaitzen eta ISEKen arteko erlazioa ikus daiteke. Aurreko edizioetan bezala, batez besteko
puntuazioen eta ISEKen arteko korrelazioa positiboa da, hau da, zenbat eta ISEK handiagoa izan,
orduan eta emaitza hobeak izango dira. Urdinez dagoen diagonalak, erregresio-zuzen deitutakoak,
herrialde edo komunitate bateko ISEKen arabera esperotako puntuazioa adieraziko luke. Era
berean, lerro eten bertikal eta horizontalen bidez, ELGAko batez besteko ISEKa eta puntuazioa
adierazi ditugu. Oro har, PISAren arabera, Indize horrek azaltzen du ikasle batek lortutako batez
besteko puntuazioen aldakortasunaren % 38,8.
ELGA/OCDE
UE 28
Alemania Australia
Austria
Belgika
Kanada
Korea
Txile
Danimarka
Eslovakiar Errepublika
Eslovenia
Espainia Estatu Batuak
Estonia Finlandia
Frantzia
Grezia
Hungaria
Irlanda
Islandia
Israel
Italia
Japonia
Luxenburgo
Norvegia
Zeelanda B.
Herbehereak Polonia
Portugal
E. Batua
Txekiar E. Suedia
Suitza
Euskadi
Andaluzia
Aragoi Asturias
Balear uharteak
Valentziako E.
Kanariar U.
Kantabria
Gaztela eta Leon
Gaztela-Mantxa Katalunia
Extremadura
Galizia
Madril
Murtzia
Nafarroa
Errioxa
R² = 0,2431
420
440
460
480
500
520
540
560
-1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00
PIS
A 2
01
5 P
un
tuaz
ioa
Zien
tzie
tan
ISEK (Indize sozioekonomiko eta kulturala)
3.1.8.1.a. grafikoa. PISA 2015. ELGAko herrialdeen eta komunitate autonomoen Zientzietarako konpetentziako puntuazioen eta ISEKen arteko erlazioa.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 59
Diagonalaren gainetik dauden herrialde eta komunitateek ISEKen arabera espero izandakoaren
gainetik dauden emaitzak lortu dituzte, eta kontrakoa, berriz, erregresio-zuzenaren azpitik
daudenean. Euskadi diagonala baino pixka bat beherago dago, eta horrek adierazi nahiko luke
emaitzak egoera sozioekonomikoaren arabera legokiokeena baino pixka bat baxuagoak direla.
Datu deigarriena da egoera horretan dagoen komunitate bakarra dela; gainerako guztiak
zuzenaren gainetik baitaude, eta nabarmentzekoak dira Gaztela eta Leon, Nafarroa, Madril eta
Galiziaren kasuak, espero izatekoa zena baino askoz gorago baitaude horien emaitzak.
Herrialde eta komunitate batzuek zientzietan ISEK mailaren arabera esperotakoak baino
emaitza nabarmen altuagoak lortu dituzte, esaterako, Japoniak, Estoniak eta Finlandiak. Aldiz, beste
batzuetan kontrakoa gertatu da, esaterako, Suedian, Norvegian, Danimarkan eta Islandian;
gogoratu beharrekoa da ELGAko ISEK handiena duela azken horrek.
B) Emaitzak ISEK mailen arabera (kuartilak) PISA 2012an eta PISA 2015ean.
Maila sozioekonomiko eta kulturalarekin lotuta irudi desberdina eman diezaguke azterketa
egiteko garaian emaitzak ikasle guztiak lau ISEK mailatan edo kuartiletan banatuta aztertzen
baditugu. Agerikoa da 2015eko ISEK mailen araberako datuetan, hurrengo grafikoan ikus
ditzakegunetan, bi datuen arteko korrelazioa (puntuazioa eta ISEKa) argi dagoela: ISEK maila
altueneko ikasleek indize horretako maila baxua dutenak baino 50 puntu goragoko emaitzak lortu
dituzte. Gainera, aldea estatistikoki adierazgarria da ISEK maila guztien artean.
Aldagai hau 2012 eta 2015 artean alderatzean (ikusi hurrengo grafikoa), kontuan izan behar da
Euskadiko batez besteko ISEKa 2012an (+0,03) eta 2015ean (-0,25) desberdina dela, eta beraz,
horrek Indizearen maila bakoitzeko batez besteko ISEKen eragiten du. Jarraian dauden bi grafikoen
bidez, ISEK mailen araberako 2015eko emaitzak 2012koekin aldera ditzakegu eta aldaketa hauek
ikus ditzakegu:
- 2015ean nabarmen jaitsi da ISEK maila guztien emaitza, 20 puntu baino gehiago kasu
guztietan. ISEK altuko ikasleek izan dute puntuazioaren galera handiena, eta maila ertain-
baxukoak datoz jarraian.
455,1
475,3
488,9
505,4
-1,09
-0,48
-0,12
0,50
-1,20
-1,00
-0,80
-0,60
-0,40
-0,20
0,00
0,20
0,40
0,60
420
430
440
450
460
470
480
490
500
510
Maila Baxua Maila Ertain-baxua Maila Ertain-altua Maila Altua
3.1.8.1.b. grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentziako emaitzak ISEK mailen arabera
2015eko emaitzak 2015eko ISEKa
PISA 2015 Euskadiko Txostena 60
- Indizearen lau mailetan ISEKen aldakuntza garrantzitsua ikus daiteke. Alde handiena maila
baxuan gertatzen da, eta aldiz, maila altua da bi edizioetan ISEKen datutik hurbilen
dagoena.
- Datu horiek argi islatzen digute konpetentzia honetan dagoeneko deskribatu dugun
bikaintasuneko errendimendu mailetako egoera prekarioa; izan ere, maila altuko ikasleak
izan diren arren 2012 eta 2015 artean ISEK maila gutxien galdu dutenak, horien
errendimendu maila da galera handiena izan duena.
478,1
501,5 510,7
534,8
455,1
475,3 488,9
505,4
-0,57
-0,16
0,13
0,67
-1,09
-0,48
-0,12
0,50
-1,20
-0,90
-0,60
-0,30
0,00
0,30
0,60
0,90
1,20
400
420
440
460
480
500
520
540
ISEK maila baxua ISEK maila ertain-baxua ISEK maila ertain-altua ISEK maila altua
3.1.8.1.c. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzen alderaketa ISEK mailen arabera 2012 eta 2015 artean.
2012ko Zientziak 2015eko Zientziak 2012eko ISEKa 2015eko ISEKa
-23,00 -26,13
-21,75
-29,42 -0,52
-0,32
-0,25
-0,17
-35,00
-30,00
-25,00
-20,00
-15,00
-10,00
-5,00
0,00
ISEK maila baxua ISEK maila ertain-baxua
ISEK maila ertain-altua ISEK maila altua
-0,60
-0,50
-0,40
-0,30
-0,20
-0,10
0,00
3.1.8.1.d. grafikoa. PISA. 2012-2015 arteko aldeak Zientzietarako konpetentziako emaitzetan eta ISEK mailen arabera.
Zientzietarako K. 2012-15 emaitzen arteko aldeak 2012-15 ISEKen arteko aldeak
PISA 2015 Euskadiko Txostena 61
C) Maila sozioekonomiko eta kulturalaren (ISEK) eragina emaitzetan sarearen,
ereduen eta geruzen arabera.
Badakigu aldagaien arteko errendimenduko alde horiek aldatu egin ohi direla neurri batean
ikaslearen eta zentroaren maila sozioekonomiko eta kulturalaren eragina aztertzean. Hori dela
eta, ISEKekin lotutako azterketa honetan interesgarria da ISEKen eragina kenduta ateratako
emaitzak, hala, baldintza sozioekonomiko berdinetan aldera baitaitezke puntuazioak. Jarraian,
Zientzietarako konpetentziako emaitzen azterketa jaso dugu sarearen, ereduen eta geruzen arabera,
ikaslearen ISEKen eragina kenduta. Kolore urdineko zutabeek ikasleek lortutako zuzeneko
puntuazioak adierazten dituzte, eta granateek, ISEK eragina kendutako emaitzak.
- Hezkuntza-sareen emaitzak ISEKen eragina kenduta.
Hezkuntza-sareen arabera, ISEKa kontrolatu ondoren, publikoak 5,6 puntutan hobetu du
puntuazioa, eta aldiz, itunpekoak 3,1 puntu gutxiago ditu emaitzan. Sareen arteko aldea murriztu
egin da, hasierako puntuazioan zituzten 18,9 puntutatik ISEKen eragina kendu ostean 10,2
puntutara; hala, ISEKen eragina emaitzetatik kenduz gero, ez litzateke alde adierazgarririk izango
sare publikoaren eta itunpeko sarearen artean.
- Hizkuntza-ereduen araberako emaitzak ISEKen eragina kenduta.
Hizkuntza-ereduen arabera, ISEKen eragina kontrolatuta, A ereduak emaitza 8,3 puntu
hobetzen du, B ereduak 3,2 puntu okertzen du eta D ereduak 1,2 puntu hobetzen du. Lehen
gertatzen zen bezala, Indize honen eragina kentzean aldeak ez dira adierazgarriak hemen ere.
472,7 491,6
478,3 488,5
300,0
350,0
400,0
450,0
500,0
550,0
600,0
Sare publikoa Sare itunpekoa
3.1.8.1.e. grafikoa. PISA 2015. Sareen araberako puntuazioa ISEKen eragina kontrolatuta Zientzietarako konpetentzian.
Hasierako puntuazioa Puntuazioa ISEKa kontrolatua
PISA 2015 Euskadiko Txostena 62
- Geruzen araberako emaitzak ISEKen eragina kenduta.
Geruzen arabera, ISEKen eragina kendu ondoren puntuazioetan izandako aldaketek joera
desberdina dute geruza publikoetan eta itunpekoetan: publiko guztietan emaitzak hobetuko
lirateke (26 A ereduan; 9 B ereduan eta 3 D ereduan), aldiz, itunpeko guztietan puntuazioak
okertuko lirateke (1 A ereduan, 5 B ereduan eta 2 D ereduan).
ISEKen eragina kendu ostean puntuazioetan izandako aldaketen eraginez ia desagertu egiten
dira alde adierazgarri ia guztiak, A geruza publikoak gainerako geruzekin duen aldea soilik
mantentzen da, B publikoarekin duen aldea izan ezik, alde hori ez baita adierazgarria.
3.1.8.2. Emaitzak ikasleen sexuaren arabera
PISAk ebaluatutako hiru konpetentzietatik, tradizioz honako hau da nesken eta mutilen
puntuazioen artean alde txikien izaten dituena. Hain zuzen ere, zientzietan nazioarte mailan
472,5 490,0 482,1 480,8 486,8 483,3
300,0
350,0
400,0
450,0
500,0
550,0
600,0
A eredua B eredua D eredua
3.1.8.1.f. grafikoa. PISA 2015. Ereduen araberako puntuazioa ISEKen eragina kontrolatuta Zientzietarako konpetentzian.
Hasierako puntuazioa Puntuazioa ISEKa kontrolatua
435 460
478 491 495 489
461 468 481 490 490 487
300
350
400
450
500
550
600
A publikoa B publikoa D publikoa Itunpeko A Itunpeko B Itunpeko D
3.1.8.1.g. grafikoa. PISA 2015. Geruzen araberako puntuazioa ISEKen eragina kontrolatuta Zientzietarako konpetentzian.
Hasierako puntuazioa Puntuazioa ISEKa kontrolatua
PISA 2015 Euskadiko Txostena 63
sexuaren araberako aldeak batez beste txikiak izaten dira. Hurrengo grafikoak erakusten duen
bezala, mutilek Zientzietarako konpetentzian neskek baino puntuazio hobea lortu dute, bai 2012an,
bai 2015ean, baina bien arteko aldea murriztu egin da: 2012an 9 puntukoa zen eta 2015ean 5,3koa.
Oraingo edizioan, bi sexuen arteko aldea ez da adierazgarria, baina 2012an bai.
Bi edizioen arteko puntuazio-jaitsiera handixeagoa izan da mutilen artean; 24 puntu galdu
dituzte mutilek, eta aldiz, neskek, 21.
Jarraian datorren grafikoan, konpetentzia honetan nesken eta mutilen emaitzen bilakaera osoa
dator. Ikus daitekeen moduan, 2003an eta 2006an izan ezik, gainerako edizioetan mutilek neskek
baino emaitza hobeak lortu dituzte. Alde handiena 2012an izan zen, eta aipatu dugun bezala,
2015ean erdia baino zerbait gehiagora murriztu da.
Laginketako aldagaien arabera egindako azterketek erakusten digute bai sareen arabera, bai
ereduen arabera, nesken emaitzak edozein kasutan mutilenen azpitik daudela. Distantzia txikiena
D ereduan ikus daiteke; bi sexuen arteko aldea puntu bakarrekoa da, aldiz, beste bi ereduetan
puntuazioen arteko aldea 10 puntu baino gehiagokoa da.
501
480
510
486 506
483
400
420
440
460
480
500
520
2012 2015
3.1.8.2.a. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzak ikasleen sexuaren arabera 2012-2015ean.
NESKA MUTILA Euskadi
487 496 492 501 480 481 493 498 510 486
6
3
-6
-9
-5
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
0
100
200
300
400
500
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.1.8.2.b. grafikoa. PISA. Zientzietararako konpetentziako emaitzen bilakaera sexuaren arabera.
NESKA MUTILA Aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 64
Geruzen arabera, distantziak oso aldakorrak dira: A geruza publikoan diferentzia ia 40 puntu
artekoa da, aldiz, D publikoan 2 puntu eskasera iristen da eta itunpeko D geruzan, 0,5 puntutara.
Joera hori ebaluazio honen aurreko edizioetan ikusitakoaren antzekoa da.
Beraz, ez dirudi konpetentzia honetan batez besteko puntuazioetan izandako jaitsiera handiak,
sistemaren ikuspegi orokorretik, aldagai horrekin lotura argirik duenik, aurreko edizioetan
izandakoaren antzeko joera baitu, eta puntuazio-galerak antzera eragiten die mutilei nahiz neskei.
Jarraian ageri diren bi grafikoetan PISA 2012an eta 2015ean errendimendu maila bakoitzeko
ehunekoen arteko alderaketa ageri da ikasleen sexuaren arabera bereizita. Neskek eta mutilek
antzeko ehunekoak dituzte errendimendu maila baxuetan, eta gainera, ebaluazio honetako bi
edizioetan Euskadiko batez besteko ehunekoaren oso antzekoak dira. 2015ean, errendimendu
maila baxuan mutilak baino % 1 neska gehiago daude, 2012an, distantzia hori % 0,4koa zen soilik.
Bikaintasun mailetan, aldiz, mutilen eta nesken joerak desberdinak dira: 2012an % 2,4 mutil
gehiago zeuden neskak baino, eta aldiz, 2015ean, distantzia hori 1,8 puntura murriztu da. Izan ere,
nesken artean, 2012tik 2015era bikaintasunaren ehunekoa 1,1 puntu jaitsi da, eta aldiz, mutilen
artean jaitsiera hori ehuneko 1,7 puntukoa izan da.
-5,3 -6,8 -4,2
-11,4 -14,6
-1,1
-39,9
-21,9
-2,0
6,0
-13,5
0,5
-50,0
-40,0
-30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
Pu
blik
oa
Itu
np
eko
a A B D
A p
ub
liko
a
B p
ub
liko
a
D p
ub
liko
a
Itu
np
eko
A
Itu
np
eko
B
Itu
np
eko
D
Euskadi Sarea Eredua Geruza
3.1.8.2.c. grafikoa. PISA 2015. Nesken puntuazioen diferentzia mutilek lortutakoekin alderatuta Zientzietarako konpetentzian laginaren aldagaien arabera.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 65
3.1.8.3. Emaitzak ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeraren arabera
2.3.2. atalean ikusi dugun moduan, Euskadiko ikasleen % 75,7 dagokion ikasmailan zegoen
2015ean; hau da, DBHko 4. mailan eskolatuta zegoen. Datu horrek 2012an baino % 2,2 puntu
gutxiagoko datua erakusten du. Errepikatu duen ikasleen artean izandako bi puntuko igoera
horren eraginez, puntu bat egin du gora DBHko 2. mailan eta 3. mailan eskolatutako ikasleen
ehunekoak.
Ohikoa izan ohi den moduan, dagokien ikasmailan dauden ikasleen eta ikasmaila bateko edo
biko atzerapena duten ikasleen arteko puntuazio-aldea, kasu guztietan, adierazgarria da, eta
gainera, aztertutako aldagai guztien alderik handienetako bat da.
Jarraian, PISA 2015ean parte hartu duten ikasleen emaitzak aurkeztu ditugu, eskolatuta dauden
ikasmailaren arabera eta 2012ko emaitzekin alderatu ditugu. Ikus daitekeen moduan, bi
2,9
9
26,6
38,5
19,4
3,3 0,2
3,8
15,9
31,3 31,6
15,1
2,3 0,1
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.1.8.2.c. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentzia. Nesken ehunekoa errendimendu mailen arabera 2012an eta 2015ean.
NESKAK 2012 NESKAK 2015
2,8
8,7
24,1
35,1
23,5
5,4
0,5
4,6
16,0
28,0 29,3
17,9
4,0
0,2 0
5
10
15
20
25
30
35
40
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.1.8.2.d. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentzia. Mutilen ehunekoa errendimendu mailen arabera 2012an eta 2015ean.
MUTILAK 2012 MUTILAK 2015
BIKAINTASUN MAILA
2012: 3,5% 2015: 2,4%
MAILA BAXUA
2012: 11,9% 2015: 19,7%
BIKAINTASUN MAILA
2012: 5,9% 2015: 4,2%
MAILA BAXUA
2012: 11,5% 2015: 20,6%
PISA 2015 Euskadiko Txostena 66
ikasmailako atzerapena duten ikasleen puntuazioa ez da aldatzen, baina ikasmaila bateko
atzerapena dutenena eta adinaren arabera dagokien ikasmailan (DBHko 4. maila) daudenena 21
puntu baino gehiago jaitsi da. DBHko 4. mailako ikasleen artean konpetentzia honetan Euskadiko
puntuazioan izan den jaitsieraren eragina, populazio osoaren hiru laurden direnez, DBHko 3.
mailako ikasleena baino askoz ere handiagoa da, haiek % 18,1 baitira.
2003tik mailaren araberako puntuazioek izan duten bilakaera aintzat hartzen baldin badugu,
ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeran dauden ikasleen emaitza edizio guztien artetik baxuena
da; hala ere, 2003rekin alderatuta puntu bateko aldea bakarrik dago. Antzeko zerbait gertatzen da
DBH3ko 3. mailako ikasleekin ere; izan ere, 2015ean, gainerako edizioetako emaitzetatik (ostera
ere 2003koan izan ezik) 8 puntu baino gehiagora dagoen emaitza lortu du. DBHko 2. mailako
ikasleen emaitzak, aldiz, 2003tik ehunekoa hirukoiztuta, edizio guztietako bigarren emaitzarik
onena lortu du.
391,4 442,8
526,8 505,7
392,0 421,3
505,2 483,1
0,6
-21,5 -21,6 -22,6
-30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
-550,0
-350,0
-150,0
50,0
250,0
450,0
DBHko 2. maila DBHko 3. maila DBHko 4. maila Euskadiko batezbestekoa
3.1.8.3.a. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzak ikasmailarekiko adin-egokitasunaren arabera. 2012-2015.
PISA 2012 PISA 2015 Aldeak
PISA 2015 Euskadiko Txostena 67
Hurrengo taulan, emaitzez gain, Euskadik lagin handiagoarekin parte hartu duen bost edizioetan
maila bakoitzean eskolatutako ikasleen ehunekoa barne hartzen da.
EUSKADI
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
%* Batez
bestekoa %*
Batez
bestekoa %*
Batez
bestekoa %*
Batez
bestekoa %*
Batez
bestekoa
DBHko 2. maila 1,8 382 3,9 366 4,4 397 5,1 391 6,1 392
DBHko 3. maila 22,6 419 19,6 430 16,6 439 16,9 443 18,1 421
DBHko 4. maila 75,3 506 76,3 518 78,9 513 77,9 527 75,7 505
3.1.8.3.c. grafikoan, ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeran dauden ikasleen eta errepikatutako
ikasleen (DBHko 3. edo 2. mailan eskolatuta) arteko aldeen bilakaera erakusten da. Ikus daitekeen
moduan, DBHko 4. mailako ikasleen eta DBHko 3. mailakoen artean egonkortasun handia dago
aldeetan; izan ere, edizio guztietan, puntuazio-aldea 85 puntu ingurukoa da (2009an izan ezik;
edizio horretan aldea 74 puntura murriztu zen).
Hala eta guztiz ere, bi ikasmailako atzerapena dutenekiko aldea aldakorragoa da; horrela,
DBHko 2. mailako ikasleek, 2015ean, edizio guztietakoen artetik puntuazio-alde baxuena dute, 113
puntu; horrek esan nahi du 2006an baino 39 puntu gutxiago lortu dituztela: urte horretan,
Zientzietarako konpetentzia izan zen arlo nagusia PISAn.
382 366
397 391 392
419 430
439 443
421
506 518
533 527
505
300
350
400
450
500
550
2003 2006 2009 2012 2015
3.1.8.3.b. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzen bilakaera ikasmailen arabera.
DBHko 2. maila DBHko 3. maila DBHko 4. maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 68
3.1.8.3.d. grafikoan, komunitate autonomo guztien emaitza ikasleak eskolatuta dauden Bigarren
Hezkuntzako ikasmailaren arabera erakusten da, DBHko 4. mailako ikasleek lortutako
emaitzetatik abiatuta ordenatuta. Ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeran dauden Euskadiko
ikasleek, hau da, DBHko 4. mailan daudenek, lortu dute komunitate autonomo guztien artetik
puntuaziorik baxuena. Era berean, DBHko 3. mailako Euskadiko ikasleak ere azken lekuan daude,
Andaluziarekin batera. Aldiz, Euskadiko DBHko 2. mailako ikasleak (15 urteko populazioaren
% 6,1 soilik ordezkatzen dutenak) tarteko egoeran daude.
Gogoratu behar da Euskadi dela, Kataluniarekin, Nafarroarekin eta Asturiasekin batera,
% 70eko baino altuagoko DBHko 4. mailako ikasleen ehunekoak dituen komunitateetako bat; hala
eta guztiz ere, Euskadiko emaitza Kataluniatik 18 puntura, Asturiasetik 26ra eta Nafarroatik 30era
dago. DBHko 3. mailako ikasleen artean, Euskadiren eta hiru komunitate autonomo horien arteko
aldea honakoa da: Kataluniarekin 22koa eta Nafarroarekin 28koa. Aldiz, DBHko 2. mailan
eskolatutako ikasleen puntuazioa hiru komunitate autonomo horietan maila berbereko ikasleek
lortutakoaren ia antzekoa da.
-84
-84
-74
-88
-87
-113
-136
-116
-152
-124
-160 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0
PISA 2015
PISA 2012
PISA 2009
PISA 2006
PISA 2003
3.1.8.3.c grafikoa. PISA. Errepikatutako ikasleek DBHko 4. mailan daudenekiko Zientizetarako konpetentzian izandako emaitzen aldearen bilakaera
2º ESO 3º ESO
416 411 397 399 406
392 408
384 400
388 406 404
393 392 380 379 381
392
466 458 464 455 449 451 456
444 443 439 450 446 443 439
426 423 421 421
550 549 547 541 536 535 532 531 529 525 525 524 523 523 515 514 512 505
350
400
450
500
550
600
3.1.8.3.d. grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentziako emaitzak komunitate autonomoen eta eskolatutako ikasmailaren arabera (DBHko 4. mailako emaitzen arabera
ordenatuta).
DBHko 2. maila DBHko 3. maila DBHko 4. maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 69
3.1.8.4. Emaitzak probako hizkuntzaren eta familia-hizkuntzaren arabera
PISA ebaluazioa egiteko, 2003tik erabakita zegoen A eta B ereduko ikasleek probak gaztelaniaz
egingo zituztela, familian gehienak gaztelania-hiztunak zirelako eta D ereduko ikasleek familia-
hizkuntzan egingo zituztela probak erabaki zen: euskal hiztunak izan edo gaztelania-hiztunak izan.
ISEI-IVEIk egindako ikerketetan oinarrituta, erabaki horren hipotesia honako hau zen: ikasle
elebidunek errendimendu hobea zutela ondoen menderatzen zuten hizkuntzan, hau da, "familia-
hizkuntzan", eta ikasleen konpetentzia mailak behera egiten zuela probak bigarren hizkuntzan,
probako hizkuntzan, egitean. Errendimenduan izandako aldeak ez ziren adierazgarriak izan edizio
bakar batean ere.
Atal honetan, emaitzen azterketa bereizia aurkezten da probako hizkuntzaren arabera eta
ikaslearen familia-hizkuntzaren arabera. Era berean, D ereduko ikasleei zuzendutako atal zehatza
barne hartzen da. Bertan, bi hizkuntza-aldagaien azterketa bateratua egiten da.
3.1.8.4.1. Emaitzak probako hizkuntzaren arabera.
Ikasle gehienek probak gaztelaniaz egin zituzten; hala ere, laginaren deskribapenean adierazi zen
moduan (ikus 2.3.5. atala), 2012tik 2015era % 9 puntuko jaitsiera dago proba gaztelaniaz egin
zuten ikasleen artean, eta ondorioz, euskaraz erantzun zuten ikasleen artean antzeko igoera izan
da.
Hurrengo grafikoan, PISA 2012 eta 2015eko edizioetan euskaraz eta gaztelaniaz egindako
probako emaitzen alderaketa erakusten da. Gainera, edizio bakoitzean hizkuntza horietan
erantzun zuten ikasleen ehunekoa ere jasotzen da. Proba gaztelaniaz egin zuten ikasleek, bi
edizioen artean, 22 puntuko beherakada izan zuten. Aldiz, proba euskaraz egin zutenek ia 30
puntu egin dute behera.
503,5
516,9
481,6 487,4
84
16
75
25
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
400,0
420,0
440,0
460,0
480,0
500,0
520,0
540,0
Gaztelania Euskara
3.1.8.4.1.a. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzak eta ehunekoa probako hizkuntzaren arabera.
PISA 2012
PISA 2015
2012 % ikasle
2015 % ikasle
- 29,5 - 21,9
PISA 2015 Euskadiko Txostena 70
2012an, bi hizkuntza-bertsioen artean, puntuazio-aldea 13,4 puntukoa zen, euskaraz egin
zutenen mesedetarako; gainera, alde hori adierazgarria zen ikuspegi estatistikotik. 2015ean, aldea
5,8 puntura murriztu da eta dagoeneko ez da estatistikoki adierazgarria. Gogoan izan behar da
probako bi hizkuntza-bertsioen arteko aldeetan adierazgarritasunik ezaren egoera hori izan dela
2003tik 2009etara (ikus 3.1.8.4.1.b. grafikoa). 2012an, joera hori aldatu egin zen eta euskarazko
bertsioak, 2009ko emaitzekin alderatuta, 28 puntu egin zuen gora ezohiko moduan; 2015ean,
joera hori guztiz aldatu da eta ia 30 puntuko galera adierazgarria gertatu da3.
Jarraian, laginketako aldagaien araberako azterketa aurkezten da (sarea, hizkuntza-eredua eta
geruzak), probako hizkuntzaren arabera. Grafiko bakoitzean, ikaslearen puntuazioa eta ehunekoa
jasotzen da aldagai bakoitzean.
Hezkuntza-sareen arabera, ikusten da 2015ean, itunpeko sarean ez dagoela alde adierazgarririk
euskarazko eta gaztelaniazko bertsioen artean. Aldiz, sare publikoan 15,2 puntuko aldea dago. Sare
publikoan itunpeko sarean baino % 7,1 ikasle gehiagok egin zuten proba euskaraz.
3 Egindako barneko eta nazioarteko ikerketetatik ondorioztatzen zen bigarren hizkuntzan sortutako
ezagutzak hobeto adierazten zirela ikaslearen familia-hizkuntzan, menderatzen duen hizkuntzan, eta bere
konpetentzia maila txikitu egiten zela ikasleak probak bigarren hizkuntzan egiten zituenean. Horrela frogatu
zen PISA 2003, 2006 eta 2009an; horietan, bi taldeetako emaitzetako aldea ez zen adierazgarria eta PISA-L
izeneko ISEI-IVEIko ikerketako ondorioekin ere bat egiten zuen. PISA 2012 txostenean adierazi zen moduan,
euskarazko eta gaztelaniazko bertsioko emaitzen artean edizio horretan aintzat hartutako joera-aldaketak
hurrengo edizioetako probako hizkuntzaren arabera errendimenduaren bilakaerari arreta eskaintzea
eskatzen zuen. Ostera ere, 2015ean, probako bi hizkuntzen artean puntuazioak adierazgarriak ez izateko
ohiko joerara itzuli dira.
475 495 489 517 487 486 495 496 503 482
-10
0
-7
13
6
-16
-6
4
14
-600
-500
-400
-300
-200
-100
0
100
200
300
400
500
600
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.1.8.4.1.b. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako aldeen bilakaera probako hizkuntzaren arabera.
Euskara Gaztelania Aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 71
Hizkuntza-ereduen arabera, A ereduko ikasle bakar batek ere ez zuen proba euskaraz egin eta
B ereduko ikasleen % 0,5ek soilik egin zuen proba euskaraz. D ereduan, populazioaren % 41
inguruk egin zuen proba euskaraz. Ondorioz, probako bi bertsioen arteko emaitzen alderaketa D
ereduan soilik ezar daiteke modu egokian, eta bistakoa denez, D ereduko euskarazko bertsioaren
emaitzak ia-ia bat egiten du Euskadiko batez bestekoarekin 3.1.8.4.a. grafikoan adierazitako
hizkuntza horretan.
Probako bi hizkuntzen arteko D ereduko emaitzetako aldea ez da estatistikoki adierazgarria.
483,4
468,2
491,8
491,5
29,2
70,8
22,1
77,9
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
400,0
410,0
420,0
430,0
440,0
450,0
460,0
470,0
480,0
490,0
500,0
Euskara Gaztelania Euskara Gaztelania
Sare publikoa Sare itunpekoa
3.1.8.4.1.c. grafikoa. PISA 2015. Zientzietarako konpetentziako emaitzak eta ehunekoak probako hizkuntzaren eta sareen arabera.
Zientzietarako K. 2015 % ikasle
472,5
401,9
490,4 487,9
478,2
100
0,5
99,5
40,6
59,4
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
400,0
420,0
440,0
460,0
480,0
500,0
520,0
540,0
Euskara Gaztelania Euskara Gaztelania Euskara Gaztelania
A eredua B eredua Modelo D
3.1.8.4.1.d. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzak eta ehunekoa probako hizkuntzaren eta ereduen arabera.
Zientzietarako K. 2015 % ikasle
PISA 2015 Euskadiko Txostena 72
Jarraian, D ereduan Zientzietarako konpetentziako emaitzen bilakaeraren grafikoa aurkezten da
probako hizkuntzaren arabera. Ikus daitekeen moduan, bilakaerarekin bat egiten ez duen edizio
bakarra 2012koa da. Bertan, bi bertsioetan, 500 puntuak gainditu zituzten eta bi bertsioen arteko
aldea estatistikoki adierazgarria da. Gainerako edizioetan ez dago alde adierazgarririk.
Geruzen arabera, A eredu publikoan eta itunpeko sareko A eta B ereduetan??? (alguno sí) ez
zen izan proba euskaraz egin zuen ikaslerik. B eredu publikoan proba euskaraz egin zutenen
ehunekoa oso txikia izan zen, % 0,5ekoa; 6 ikasle soilik. Ondorioz, azterketa honetan, daturik
interesgarrienak D eredu publikoan eta itunpeko ereduan topatuko ditugu ostera ere.
Itunpeko D ereduan, ikasleen % 50ek proba euskaraz egin zuen eta D eredu publikoan % 35ek
egin zuen euskaraz. Geruza D publikoan 10 puntuko aldea dago bi hizkuntzetako emaitzen artean.
Aldiz, itunpeko D geruzan, alde hori 6 puntura iristen da; bi geruzetan euskarazko bertsioaren
mesedetarako. Hala eta guztiz ere, aztertutako hizkuntza-taldeen artean ez dago alde
adierazgarririk.
476
495
489
517
488
474
493 496 501
478
400
420
440
460
480
500
520
540
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.1.8.4.1.e. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzen bilakaera D ereduan probako hizkuntzaren arabera.
Euskara Gaztelania
PISA 2015 Euskadiko Txostena 73
3.1.8.4.2. Emaitzak familia-hizkuntzaren arabera.
Ikasleen familia-hizkuntzaren araberako azterketa hasi baino lehen, hainbat arlo gogoratu behar
dira:
- Hasteko, A eta B ereduetako ikasleek gaztelaniaz egin zituztela probak; izan ere, ia guztiek
gaztelaniaz hitz egiten dute familian (B ereduan, ebaluazioan parte hartu zuten ereduko
893ren artetik, 27 ikasle soilik dira familian euskaraz hitz egiten dutenak). D ereduan,
euskara familia arloan ohikotasunez erabiltzen den hizkuntza gisa identifikatu zutenek
soilik egin zuten proba euskaraz (haztatutako laginaren % 27,9k); aldiz, eredu horretako
gainerako ikasleek (% 69,2) gaztelaniaz erantzun zuten;
- eta bigarrenik, testuinguruko galdetegian ikasle bakoitzak hizkuntzari egindako
autoesleipenetik datorrela datua.
2.3.5. atalean, familian euskaraz eta gaztelaniaz hitz egiten duten ikasleen ehuneko haztatuak
ageri dira, baita PISA 2006tik egungo ediziora arte bi hizkuntza-taldeen bilakaera ere. 2015ean, 15
urteko populazioaren % 18,2 familiako euskal hiztuna da; aldiz, ehuneko hori % 27,9ra iristen da D
ereduko ikasleen artean.
Probako hizkuntza aztertzean ikusi dugun moduan, emaitzen hizkuntza-ikuspegitik egindako
azterketarik egokiena D ereduko geruzekin dago zehazki lotuta; izan ere, bertan topatzen ditugu
familia-hizkuntzaren eta probako hizkuntzaren arabera bereizitako emaitzak. A ereduko eta B
ereduko ikasle bakar batek ere ez zituen probak euskaraz egin; hori dela eta, emaitzak ezin ditugu
familia-hizkuntzaren edo probako hizkuntzaren arabera kontrastatu. Hori dela eta, D ereduko
ikasleen azterketan oinarrituko gara eta horien familia-hizkuntza (euskara, gaztelania edo beste
hizkuntza bat) eta probako aplikazio-hizkuntza (euskaraz edo gaztelaniaz) lotuko ditugu.
435
402
462
484 474
491 495 492 486
100
4
96
35
65
100 100
50 50
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
400,0
420,0
440,0
460,0
480,0
500,0
520,0
540,0
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
A publikoa B publikoa D publikoa A itunpekoa B itunpekoa D itunpekoa
3.1.8.4.1.f . grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako emaitzak eta ehunekoa probako hizkuntzaren eta geruzen arabera.
Zientzietarako K. 2015 % ikasle
PISA 2015 Euskadiko Txostena 74
Hurrengo grafikoan, familia-hizkuntzaren araberako emaitza orokorrak ageri dira. Hiru
hizkuntza talde bereizten dira: familia-hizkuntza euskara dutenak, familia-hizkuntza gaztelania
dutenak eta familia-hizkuntza Beste hizkuntza bat dutenak; horrek euskara edo gaztelania ez den
beste familia-hizkuntza batean proba egin zutenak eta galdera horri erantzun ez zietenak biltzen
ditu (talde honetan biltzen den lagin aplikatuko 203 ikasletatik 43 soilik dira).
2012an ez zegoen alde adierazgarririk familia-hizkuntza euskara zutenen eta familia-hizkuntza
gaztelania zutenen artean, eta adierazgarritasun-gabezia hori mantendu egin da 2015ean ere. Beste
hizkuntza bat taldeko emaitzak beste hizkuntza taldeetakoak baino nabarmen baxuagoak dira.
Familia-hizkuntzako hiru taldeek puntuazioan behera egin dute 2012tik 2015era; familia-
hizkuntza gaztelania dutenek ia 27 puntu egin dute behera eta alde hori adierazgarria da; talde
euskaldunak berriz, 19 puntura arte egin du behera eta puntuazio-aldea ere adierazgarria da.
Jarraian, D ereduko ikasleen emaitzen azterketan oinarrituko gara eta emaitzak familia-
hizkuntzaren konbinaziotik (euskara, gaztelania, beste hizkuntza bat) eta probako hizkuntzatik
(euskara eta gaztelania) abiatuta alderatuko ditugu. Konbinazio honetatik, familia-hizkuntzako +
probako hizkuntzako bost hizkuntza talde sortzen dira:
- Gaztelania/Gaztelania: familia-hizkuntza gaztelania dutenak eta probak gaztelaniazko
bertsioan egin zituztenak dira. Talde honek D ereduko lagin haztatuaren % 53,7
ordezkatzen du.
- Euskara/Euskara: familia-hizkuntza euskara dutenak eta proben bertsioa euskaraz egin
duten ikasleak dira. Haztatutako laginaren % 24 da.
- Gaztelania/Euskara: talde honetan daude familia-hizkuntza gaztelania duten ikasleak, baina
proba euskaraz egin zutenak. Talde honek D ereduko laginaren % 16,3 ordezkatzen du.
- Euskara/Gaztelania: familia-hizkuntza euskara izanik, probetan gaztelaniazko bertsioa erabili
zuten ikasleak dira. Talde txikia da, lagin haztatuaren % 4,3 ordezkatzen du.
513,5 510,6 432,9
494,9 483,9 428,5
-18,6
-26,7
-4,4
-30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
-550,0
-450,0
-350,0
-250,0
-150,0
-50,0
50,0
150,0
250,0
350,0
450,0
550,0
Euskara Gaztelania Beste hizkuntza bat-ED/EDE
3.1.8.4.2.a. grafikoa. PISA. Zientzietarako konpetentziako 2012-2015 emaitzak familia-hizkuntzaren arabera.
2012 2015 2012-2015 aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 75
- Beste hizkuntza bat/Gaztelania: hemen sartzen dira familia-hizkuntza ez euskara, ez
gaztelania ez duten ikasleak (gehienak ikasle atzerritarrak dira, baina badira familia-
hizkuntza katalana, galegoa edo valentziera dutela esan duten ikasleak ere) eta proben
gaztelaniazko bertsioa egin zuten. Talde honek haztatutako laginaren % 1,7 soilik
ordezkatzen du (aplikatutako laginean 27 ikasle soilik kalkulatu zituzten); hori dela eta,
hurrengo grafikoetan emaitza horiek sartu gabe daude. 3.1.8.4.2.a. grafikoan ikusi dugu oso
emaitza baxuak lortu dituela.
Hurrengo grafikoan, PISA 2015ean Zientzietarako konpetentzian bost hizkuntza talde horien
emaitzak biltzen dira. D ereduaren eta Euskadiren batez bestekoa ere biltzen da.
53,7
16,3
4,3
24,0
1,7
3.1.8.4.2.b. grafikoa. PISA 2015. D ereduko ikasleen ehunekoa hizkuntza taldeen, familia-hizkuntzaren eta
probako hizkuntzaren arabera.
Gaztelania + Gaztelania
Gaztelania + Euskara
Euskara + Gaztelania
Euskara + Euskara
Beste hizkuntzabat/Gaztelania
498,7 480,6 475,3 474,1 482,1 483,1
15,7
-2,5
-7,7 -8,9
-0,9
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
-500,0
-400,0
-300,0
-200,0
-100,0
0,0
100,0
200,0
300,0
400,0
500,0
Eus + Eus Gaz + Gaz Gaz + Eus Eus + Gaz D* eredua Euskadi
3.1.8.4.2.c. grafikoa. PISA 2015. D ereduko ikasleen Zientzietarako konpetentziako emaitzak hizkuntza taldeen arabera: familia-
hizkuntza/probako hizkuntza.
Zientzietarako K. emaitzak Euskadiko batez bestekoarekiko aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 76
Euskara/Euskara taldeak soilik lortu ditu emaitzak Euskadiko batez bestekoaren gainetik
(+15,7). Gaztelania/Gaztelania taldeak, laginaren erdia baino gehiago ordezkatzen duenak, aurreko
taldearenak baino 18 puntu baxuagoko emaitzak lortu ditu. Probako hizkuntza eta familia-
hizkuntza bat ez datozen taldeak dira emaitzarik baxuenak dituztenak; bien artean puntuazio-aldea
oso txikia da eta ez da adierazgarria.
Jarraian, emaitza horiek PISA 2012ko edizioari dagozkion emaitzekin alderatuko ditugu.
Alderaketa horretan, arlo garrantzitsu bat kontuan izan behar da: 2012an eta 2015ean aplikatutako
lagineko ikasleen kopurua aintzat hartzen baldin bada, talde horietako batzuen ehunekoak aldatu
egingo dira edizio baten eta bestearen artean, hurrengo grafikoan islatzen den moduan4:
Aldaketa hauek hartzen dira aintzat: Gaztelania/Gaztelania taldeak, 2015ean, 2012an baino
% 10,5 ikasle gutxiago ditu. Aldiz, Gaztelania/Euskara taldeak % 15,5 egin du gora 2015ean. Beste bi
hizkuntza taldek % 2 baino zertxobait gehiago galdu dute edizio batetik bestera. Aldaketa hori
kontuan hartuta, 2012an eta 2015eko lau taldeen emaitzak hurrengo grafikoan ageri dira.
3.1.8.4.2.e. grafikoan, D ereduko ikasleen 2012ko eta 2015eko emaitzen alderaketa biltzen da,
betiere, aurrez aztertutako 4 taldeetan familia-hizkuntza eta probako hizkuntza-bertsioa kontuan
hartuta. D ereduaren eta Euskadiren arteko batez bestekoa biltzen da.
4 Grafiko honetako 2015eko ehunekoak ez datoz bat 3.1.8.4.2.b. grafikoan adierazitakoekin; izan ere, grafiko
honetan, bi edizioetan benetan aplikatutako lagineko datua erabiltzen da, eta aurreko grafikoan haztatutako
laginaren datuak erabiltzen dira.
62,6
1,8 8,6
26,9
52,2
17,3
6,0
24,5
1670
49
230
717
968
322
111
455
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
Gaz + Gaz Gaz + Eus Eus + Gaz Eus + Eus
3.1.8.4.2.d. grafikoa. PISA. D eredua 2012an eta 2015ean: ikasleak eta ehunekoa.
2012 ehunekoa 2015 ehunekoa 2012 ikasleak 2015 ikasleak
PISA 2015 Euskadiko Txostena 77
Familia-hizkuntza gaztelania izan arren, proba euskaraz egin zuten ikasleak dira 2012tik 2015era
puntu gehien galdu dituztenak, 28,4 puntu hain zuzen. Gogoan izan behar da 2012an ikasle horiek
laginaren % 1,8 baino ez zirela, eta 2015ean % 17,3 zirela. Familia-hizkuntza gaztelania duten eta
proba ere hizkuntza horretan egin zuten ikasleek 26 puntu baino gehiagoko galera dute.
3.1.9. ALDAGAIEN BESTE AZTERKETA BATZUK.
3.1.9.1. Zientziekin zerikusia duten eskolaz kanpoko jarduerak.
PISA 2015ek zientziekin zerikusia duten eskolaz kanpoko jarduerei buruzko datuak biltzen ditu
ohiko curriculuma kontuan hartu gabe. Zientzien kasuan, oro har, ez dira modu arautuan soilik
irakasten eskola-ordutegian, baizik eta batzuetan, emandako curriculumeko eduki zientifikoetatik
harago doaz, haiek, oro har, natura-zientzietara mugatuta egoten baitira: espazioaren zientzia edo
astronomia, biologia, kimika, lurreko zientziak edo geologia eta fisika.
Ikastetxeetako zuzendaritzek bidalitako galdetegietan agerian jartzen da hainbat ikastetxek
curriculum ofiziala alde batera utzita, Zientzien inguruko hainbat jarduera eta tailer antolatzen
dituztela.
Hurrengo grafikoan, zuzendaritzak emandako informazioaren arabera, ikastetxeak berak
eskainitako eskolaz kanpoko jardueretan parte hartzen duen ikasleen ehunekoa adierazten da.
Antolatutako jarduerak 2 multzotan taldekatu dira:
- Zientzietako klubak edo tailerrak.
- Zientziei buruzko txapelketak edo lehiaketak.
Euskadiko, ELGAko eta Espainiako datuak biltzen dira grafikoan, beste ataletan erabilitako
konparaziorako erreferentzia gisa.
Euskadin, ikasleek, aztertutako zientzia-izaerako eskolaz kanpoko bi jarduera motatan,
ELGAren batez bestekoak eta Espainiako batez bestekoak baino gutxiago hartzen dute parte.
506,9 503,7 485,3 518,1 505,7 505,7 480,6 475,3 474,1 498,7 482,1 483,1
-26,3 -28,4
-11,2 -19,4 -23,6 -22,6
-30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
-550,0-450,0-350,0-250,0-150,0
-50,050,0
150,0250,0350,0450,0550,0
Gaz + Gaz Gaz + Eus Eus + Gaz Eus + Eus D eredua Euskadi
3.1.8.4.2.e grafikoa. PISA. D ereduko ikasleen 2012ko eta 2015eko emaitzak Zientzietarako konpetentzian familia-hizkuntzaren eta probako hizkuntzaren arabera.
2012 2015 2012-2015 aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 78
Zientzietako tailerretan, Euskadiko ikasleek ELGAkoek baino % 34,4 puntu gutxiago eta Espainiako
batez bestekoak baino ia 11 puntu gutxiago hartzen dute parte. Antzeko zerbait gertatzen da
Zientzietako txapelketetan ere; bertan, Euskadiko ikasleen maiztasuna ELGAkoa eta Espainiakoa
baino % 28 puntu inguru txikiagoa da.
3.1.9.2. Ikasleek zientzietara begira duten jarrera, motibazioa eta interesa
Pertsona baten prestakuntza zientifikoak hainbat jarrera, sinesmen, motibazio-orientazio,
autoeraginkortasun eta balio barne hartzen ditu. Frogatuta dago zientziarekiko errespetuarekin
lotutako sinesmenak eta jarrerak modu positiboan daudela lotuta konpetentzia honetan ikasleek
duten errendimenduarekin (ELGA, 2007)5. Harreman hori elkarrekikoa da: zientziarekin zerikusia
duten sinesmenak eta jarrerak zientzietan errendimendu hobea izatearen ondorioa eta arrazoia
izan daitezke. PISA 2006an parte hartu zuten herrialdeen artetik 52tan (ELGAko herrialde guztiak
sartuta), zientziekiko interes orokor handiagoa zuten ikasleek emaitza hobeak lortu zituzten
zientzietan.
2006an, PISA testuingurua zabaldu egin zen, Zientzietarako konpetentzia eraikitzearen arloan gai
zientifikoetan eta teknologikoetan ikasleen erantzunen jokabidearekin lotutako alderdiak
txertatzeko. Beraz, 2006an, jokabideak bi modutara neurtu ziren: ikasleentzako galdetegiaren
bidez eta ikaslearen Zientzietarako konpetentzia proban txertatutako elementuen bidez. Aldeak
nabaritu ziren txertatutako galderen erantzunen eta ikasleen galdetegiko erantzunen artean.
Garrantzitsuagoa dena, txertatutako elementuek probaren iraupena luzatu zuten. Hori dela eta,
PISA 2015ean, jokabidearekin lotutako alderdiak ikasleen galdetegiaren bidez soilik neurtu dira.
Atal honetan, Euskadiko ikasleek zientziarekiko duten jokabide batzuk aztertzen dira, betiere,
ELGAko eta Espainiako batez bestekoarekin alderatuta. Zientziekiko interesa, zaletasuna eta beste
jokabide batzuk barne hartzen dira, baita ikasleek erakusten duten gogoa ere. Gainera,
5 ELGA (2007), PISA 2006: Science Competencies for Tomorrow’s World: Volume 1: Analysis, PISA, OECD
Publishing, París, http://dx.doi.org/10.1787/9789264040014-en.
4,9
39,3
15,7
38
66,5 65,6
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Euskadi ELGA Espainia
3.1.9.1.2.a. grafikoa. PISA 2015. Zientziekin lotutako eskolaz kanpoko jardueretan parte hartzen duen ikasleen ehunekoa.
Zientzien tailerrak
Zientzien gaineko lehiaketak
PISA 2015 Euskadiko Txostena 79
zientzietako ibilbide profesionaletako itxaropenetan dituzten aldeak ere aztertzen dira, motibazio
intrintsekoa eta estrintsekoa zientziak ikasteko, eta ikasleek zientzietako beren gaitasunei buruz
duten pertzepzioa.
a) Zientziarekiko interesa
Lanpostu-itxaropenak zientziekin zerikusia duten lanetan
Jarraian, ikasleek galdera hauei eman dizkieten erantzunak aztertzen dira: Zer lan mota espero
duzu egitea 30 urte dituzunean?
Euskadiko ikasleen % 30ek zientziekin zerikusia duten lanpostuetan lan egiteko itxaropena
dute; ehuneko hori ELGAren batez besteko ehunekoa (% 24,5) baino % 5,5 altuago kokatzen da
eta Espainiakoa baino (% 28,6) % 1,4 altuago.
Euskadiko nesken (% 27,5) baino mutilen (% 32,6) ehuneko altuagoak espero ditu zientziekin
zerikusia duten lanak egitea. Lan mota horiek egiteko itxaropena duen Euskadiko mutilen
ehunekoa altuagoa da Espainiakoa (% 29,5) eta ELGAkoa (% 25) baino. Neskei dagokienez,
Euskadiko ehunekoa ELGAkoa (% 23,9) baino altuagoa da, baina Espainiakoa baino zertxobait
baxuagoa (% 27,8).
Ikus daiteke zientziekin zerikusia duten lanak egiteko itxaropena duten ikasleen ehunekoa
altuagoa dela Zientzietarako konpetentzian errendimendu maila altuagoa den heinean eta hori
gertatzen da Euskadin, Espainian eta ELGAn. Euskadin, Zientzietarako konpetentziaren 6ko
errendimendu mailan edo altuagoan dauden ikasleek zientziekin zerikusia duten lanak egitea
espero dute eta ikasleen % 14,3k konpetentzia horretan 2ko edo gutxiagoko errendimendu maila
dute. Nabarmendu beharrekoa da Zientzietarako konpetentzian errendimendu maila edozein izanda
ere, Euskadiko ikasleek Espainiako edo ELGAko ikasleek baino itxaropen handiagoak dituztela.
b) Zientziekiko motibazioa
Zientziekiko zaletasuna (motibazio intrintsekoa)
PISA 2015ean, beren motibazio intrintsekoari edo zientziarekiko zaletasunari buruzko
baieztapen jakin batzuekiko adostasun edo desadostasun mailaren inguruan galdetu zitzaien
ikasleei, baita gai zientifikoak ikasiz ondo pasatzen duten, zientziari buruz irakurtzea gustatzen
zaien, zientzietako gauzak ikastea gustatzen eta abar. Arlo honi buruz lortutako ikasleen
galdetegiaren informazioarekin, PISAk zientziekiko zaletasunaren indize bat sortu du.
Euskadik zientzia-gaiekiko batez besteko indize-interes negatiboa du (-0,05), Espainiakoa
(+0,03) eta ELGAkoa baino baxuagoa (+0,02).
Jarraian, zientziekiko zaletasun-indizearen eta Zientzietarako konpetentziako errendimenduaren
erlazioa ageri da kuartiletan banatuta.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 80
Ikus daiteke Euskadin, Espainian eta ELGAn, zientziekiko zaletasun-indizeak gora egin ahala,
errendimendua ere altuagoa dela. Bestalde, ikus daiteke muturreko errendimenduko (altua eta
baxua) kuartilen artean aldeak oso deigarriak direla.
Hurrengo taulan, Zientzietarako konpetentziako errendimenduaren kuartil altua eta baxua
aurkezten dira Euskadin, Espainian eta ELGAn zientziekiko dagoen zaletasun-indizearen arabera.
Herrialdea Batez bestekoa
Kuartil altua
Batez bestekoa
Kuartil baxua Aldea
Euskadi 531 446 85
Espainia 543 458 85
ELGA 538 463 75
Taulan, Zientzietarako konpetentzian, errendimenduko 75 eta 85 puntu arteko aldea nabari da
zientziekiko zaletasun-indize maila altuko eta maila baxuko kuartilean kokatutako ikasleen artean.
Euskadin aldea 85 puntukoa da, Espainiakoaren moduan.
Zientzia-gaiekiko interesa (motibazio intrintsekoa)
PISA 2015ean ikasleei galdetu zitzaien zenbat interesatzen zitzaizkien zientzia-gai jakin batzuk:
biosfera, mugimendua, indarra eta eraldaketa, unibertsoa eta horren historia eta abar. Erantzuteko
bosgarren aukeran “ez dakit zer den” markatzeko aukera ematen zitzaien. Ikaslearen informazio
horrekin guztiarekin, PISAk zientzia-gaiekiko intereses-indize bat egin du.
Euskadik zientzia-gaiekiko batez besteko interes-indize positiboa (0,04) du, ELGAkoaren
gainetik (0,00) eta Espainiakoren azpitik (+0,10).
Jarraian, zientzia-gaiekiko intereses-indizearen eta Zientzietarako konpetentziako
errendimenduaren erlazioa ageri da kuartiletan banatuta.
446
463 458
531 538 543
400
420
440
460
480
500
520
540
560
580
600
Euskadi ELGA Espainia
3.1.9.2.a. grafikoa. PISA 2015. Zientziekiko zaletasunaren indizea Euskadin, Espainian eta ELGAn Zientzietarako konpetentziako errendimenduaren kuartilen
arabera.
Maila baxua Maila ertain-baxua Maila ertain-altua Maila altua
PISA 2015 Euskadiko Txostena 81
Aurreko grafikoan ikus daiteke zientzia-gaietan interes-indizea zenbat eta altuagoa izan,
zientzietako errendimendua orduan eta handiagoa dela. Hori gertatzen da Euskadin, Espainian eta
ELGAn. Hala eta guztiz ere, Espainian, zientzia-gaiekiko interes-indizea maila ertain-altuan maila
ertain-baxuan baino hobea den arren, errendimendua puntu bat baxuagoa da. Bestalde, ikus
daiteke muturreko errendimenduko (altua eta baxua) kuartilen artean aldeak oso deigarriak direla.
Hurrengo taulan, Zientzietarako konpetentziako errendimenduaren kuartil altua eta baxua
aurkezten dira Euskadin, Espainian eta ELGAn zientziekiko dagoen zaletasun-indizearen arabera.
Herrialdea
Batez
bestekoa
Kuartil altua
Batez bestekoa
Kuartil baxua Aldea
Euskadi 523 452 72
Espainia 531 467 65
ELGA 532 466 66
Taulan, Zientzia-kulturarako konpetentzian, errendimenduko 65 eta 72 puntu arteko aldea nabari
da zientziekiko zaletasun-indize maila altuko eta maila baxuko kuartilean kokatutako ikasleen
artean. Euskadin, alde hori ia 72 puntukoa da, altuena Espainiakoarekin (65) eta ELGAkoarekin
(66) alderatuz gero.
Zientziak ikasteko motibazio instrumentala (motibazio estrintsekoa)
PISAk ebaluatzen du ikaslea zientziak arrazoi pragmatikoak direlako dagoen ikasteko
motibatuta, ikasketak jarraitzeko erabilgarria izango zaiola nabaritzen duelako, bere ibilbide
profesionalerako edo beste helburu baterako. Horretarako, ikaslearen galdetegian galdetzen zaie
zer neurritan dauden ados edo ez dauden ados baieztapen jakin batzuekin, hauekin esate baterako:
merezi duela zientzietako ikasgaietan ahalegina egitea horrek aurrerago egin nahi duen lanbiderako
balioko diolako, zientziak ikasgaian ikasi dituen gauza askok lana bilatzen lagunduko diola eta abar.
Ikasleek galdera horiei emandako erantzunekin, PISAk motibazio instrumentaleko indizea prestatu
du zientziak ikasteko.
452 466 467
523 532 531
400
420
440
460
480
500
520
540
560
580
600
Euskadi ELGA Espainia
3.1.9.2.b grafikoa. PISA 2015. Zientzia-gaiekiko interes-indizea Euskadin, Espainian eta ELGAn Zientzietarako konpetentziako errendimenduaren kuartilen
arabera.
Maila baxua Maila ertain-baxua Maila ertain-altua Maila altua
PISA 2015 Euskadiko Txostena 82
Euskadik motibazio instrumentaleko batez besteko indize positiboa (+0,19) du, ELGAren batez
besteko indizearen gainetik (+0,14) eta Espainiakoaren azpitik (+0,26).
Jarraian, zientziak ikasteko motibazio instrumentaleko indizearen eta zientzietako
errendimendu mailaren arteko erlazioa ikus daiteke, kuartilen arabera.
Zientziak ikasteko motibazio instrumentaleko indize handiena duten ikasleek dute
errendimendurik altuena Zientzietarako konpetentzian. Gainerako egoeretan ez da jokabide-eredu
uniformerik antzematen.
Hurrengo taulan Zientzietarako konpetentziaren errendimenduko kuartil altuak eta baxuak
aurkezten dira aurkeztutako herrialdeetan eta komunitate autonomoetan zientziak ikasteko
dagoen motibazio instrumentaleko indizearen arabera.
Herrialdea
Batez
bestekoa
kuartil altua
Batez bestekoa
kuartil baxua Aldea
Euskadi 522 472 50
Espainia 530 487 43
ELGA 518 493 25
Taulan, Zientzietarako konpetentzian, errendimenduko 50 eta 25 puntu arteko aldea nabari da
zientziak ikasteko motibazio instrumentaleko indize maila altuko eta maila baxuko kuartilean
kokatutako ikasleen artean. Euskadik du alderik handiena muturreko errendimendu-kuartilen
artean (50 puntu), eta ELGAk txikiena (25 puntu).
c) Norberaren gaitasunaren pertzepzioa zientziei dagokienez
Autoefikazia
Ikasleen galdetegian, ikasle bakoitzak zientziekin zerikusia duten zeregin jakinetarako bere ustez
duen gaitasun mailari buruz galdetzen zaio. Honelako galderak dira: osasunarekin zerikusia duen
gai bati buruz aldizkari-artikulu baten azpian dagoen arazo zientifikoa identifikatzea, azaltzea
472
493 487
522 518 530
400
420
440
460
480
500
520
540
560
580
600
Euskadi ELGA Espainia
3.1.9.2.c. grafikoa. PISA 2015. Zientziak ikasteko motibazio instrumentaleko indizea errendimenduko kuartilen arabera Zientzietarako konpetentzian herrialde
eta komunitate autonomo batzuetan.
Maila baxua Maila ertain-baxua Maila ertain-altua Maila altua
PISA 2015 Euskadiko Txostena 83
zergatik lurrikarak eremu batzuetan besteetan baino maizago gertatzen diren, aurresatea
ingurumen-aldaketak zer neurritan eragingo dien espezie jakin batzuen biziraupenari eta abar.
Ikasleek galdera mota horiei emandako erantzunekin, PISAk autoefikazia-indizea prestatu du.
Euskadik du autoefikaziaren batez besteko indizerik baxuena (-0,34). Espainiak ere indize
negatiboa du (-0,14); ELGAk, ordea, positiboa du (+0,04).
Jarraian, autoefikazia-indizearen eta Zientzietarako konpetentziako errendimendu mailaren
arteko erlazioa erakusten da kuartiletan banatuta.
Aurreko grafikoan ikus daiteke zientziekin zerikusia duten gaietan parte-hartze indizea zenbat
eta handiagoa izan, Zientzietarako konpetentziako errendimendua orduan eta handiagoa dela. Hori
gertatzen da Euskadin, Espainian eta ELGAn. Bestalde, ikus daiteke muturreko errendimenduko
(altua eta baxua) kuartilen artean aldeak oso handiak direla.
Hurrengo taulan Zientzietarako konpetentziaren errendimenduko kuartil altuak eta baxuak
aurkezten dira aukeratutako herrialdeetan eta komunitate autonomoetan zientziak ikasteko duten
autoefikazia-indizearen arabera.
HERRIALDEA
Batez
bestekoa
Kuartil altua
Batez bestekoa
Kuartil baxua Aldea
Euskadi 522 452 70
Espainia 537 461 76
ELGA 534 466 68
Taulan, Zientzietarako konpetentzian, errendimenduko 68 eta 76 puntu arteko aldea nabari da
zientzietako autoefikazia-indizearen maila altuko eta maila baxuko kuartilean kokatutako ikasleen
artean. Euskadik 70 puntuko aldea du muturreko errendimenduko bi kuartilen artean (altua eta
baxua).
3.1.9.3. Arlo metodologikoak eta didaktikoak
452 466 461
522 534 537
400
420
440
460
480
500
520
540
560
580
600
Euskadi ELGA Espainia
3.1.9.2.d. grafikoa. PISA 2015. Autoefikazia-indizea Euskadin, Espainian eta ELGAn Zientzietarako konpetentziako errendimenduaren kuartilen arabera.
Maila baxua Maila ertain-baxua Maila ertain altua Maila altua
PISA 2015 Euskadiko Txostena 84
Ikasleen galdetegian, arlo metodologikoekin eta irakaskuntza-ikaskuntzakoekin zerikusia duten
hainbat gai galdetzen dira. PISAk jarraian aztertzen diren indize batzuk eginez aztertu ditu galdera
horiek.
Ikerketan oinarritutako zientzietako irakaskuntza-ikaskuntza praktiketako indizea
Ikaslearen galdetegian galdetzen zaie zientzietako eskoletan zer maiztasunekin gertatzen diren
hurrengo gauza hauek. Esate baterako, ikasleari bere ideiak azaltzeko aukera ematen zaio, ikasleak
esperimentu praktikoak egiten ditu laborategian, ikerketari buruzko elkarrizketak gauzatzen dira,
egin dituen esperimentuaren ondorioak ateratzeko eskatzen zaio eta abar. Ikasleek galdera horiei
emandako erantzunekin, PISAk ikerketan oinarritutako zientzietako irakaskuntza-ikaskuntzako
praktiken indizea egin du.
Kasu honetan, Euskadiko batez besteko indizea negatiboa (-0,34) da eta aztertutako
herrialdeetako eta komunitate autonomoetako baxuenetako bat da; Madrilgo (-0,37) eta Gaztela
eta Leongo (-0,37) batez besteko indizeen gainetik soilik kokatzen da.
Indize honek Zientzietarako konpetentzietan emaitzekiko erlazio zertxobait negatiboa erakusten
du bai ELGAko herrialdeekin egindako azterketan, bai komunitate autonomo guztien datuekin
egindakoan eta aukeratutako herrialde eta komunitate autonomo batzuekin egindako azterketan.
Euskadin ikusten da indize honetan kuartil baxuenean kokatzen den ikasleak, konpetentzia
honetan, kuartil altuenean kokatzen denak baino 9 puntu gehiagoko batez bestekoa duela.
Irakaskuntza-indizea zientzietako irakasleek zuzenduta
Ikaslearen galdetegian galdetzen zaie zientzietako eskoletan zer maiztasunekin gertatzen diren
hurrengo gauza hauek. Esate baterako, irakasleak kontzeptu zientifikoak azaltzen ditu, irakasleak
kontzeptu bat frogatzen du, eskola osoaren eta irakasleen artean elkarrizketa bat gauzatzen da eta
abar. Ikasleek gai horiei emandako erantzunekin, PISAk irakasleek zuzendutako zientzietako
irakaskuntza-indizea egin du.
Kasu honetan, Euskadiko batez besteko indizea negatiboa da (-0,01) eta ELGAren batez
besteko indizea baino zertxobait baxuago dago (0,00). Aztertutako herrialdeen eta komunitate
autonomoen artetik, Euskadiko batez besteko indizea Irlandakoaren (-0,02), Gaztela eta
Leongoaren (-0,02), Frantziakoaren (-0,05) eta Alemaniakoaren (-0,23) gainetik dago.
Indize honek Zientzietarako konpetentzian emaitzekiko erlazio positibo samarra erakusten du
bai ELGAko herrialdeen datuekin egindako azterketan, bai aukeratutako herrialdeekin eta
komunitate autonomo guztien datuekin egindakoan. Hala eta guztiz ere, komunitate autonomo
guztiekin egindako azterketaren kasuan, kontrako joera nabari da.
Indize honetako kuartil altuenean kokatzen diren Euskadiko ikasleek kuartil baxuenean
kokatzen diren ikasleek baino batez beste 32 puntu gehiagoko indizea dute.
Feed-backen pertzepzio-indizea zientzietan
Ikaslearen galdetegian galdetzen zaie zientzietako eskoletan zer maiztasunekin gertatzen diren
hurrengo gauza hauek. Esate baterako, irakasleak bere errendimenduaren gaineko informazioa
ematen dio ikasleari, errendimendua nola hobetu dezakeen esaten dio, ikaskuntzako helburuak
PISA 2015 Euskadiko Txostena 85
nola lortu gomendatzen dio... Ikasleek gai horiei emandako erantzunekin, PISAk zientzietako feed-
back pertzepzio-indizea egin du.
Kasu honetan, Euskadiko batez besteko indizea positiboa da (0,06) eta ELGAren batez besteko
indizea baino zertxobait altuxeago dago (-0,01). Aztertutako herrialdeen eta komunitate
autonomoen artetik, Euskadiko batez besteko indizea Nafarroakoaren (0,07), Kataluniakoaren
(0,10), Portugalgoaren (0,12) eta Espainiakoaren (0,13) gainetik dago.
Indize honek Zientzietarako konpetentzietan emaitzekiko erlazio negatiboa erakusten du bai
ELGAko herrialdeetako datuekin egindako azterketan, bai komunitate autonomo guztien datuekin
egindakoan eta aukeratutako herrialde eta komunitate autonomo batzuekin egindako azterketan.
ELGAko herrialdeen kasuan, Zientzietarako konpetentzian, indizearen eta emaitzen arteko erlazioa
da ahulena.
Kasu honetan, Euskadiko ikasleek aztertutako gainerako herrialdeen eta komunitate
autonomoen kontrako joera erakusten du; izan ere, zientzietan feed-backen batez besteko
pertzepzio-indizearen eta Zientzietarako konpetentziako errendimenduaren arteko erlazioa
positiboa da. Indize honetako kuartil altuenean kokatzen diren Euskadiko ikasleek kuartil
baxuenean kokatzen diren ikasleek baino batez beste 32 puntu gehiagoko indizea dute.
Irakaskuntzako egokitze-indizea zientzietan
Ikasleen galdetegian, ikasleei galdetu zaie zer maiztasunekin gertatzen den zientzietako
eskoletan irakasleak ikasgaia gelako beharretara eta ezagutzetara egokitzea, ikasleari banaka
laguntzea gai bat edo ariketa bat ulertzeko zailtasunak dituenean, eta azkenik, zer maiztasunekin
aldatzen duen egitura gaia ikasle gehienentzat ulertzeko zaila denean. Ikasleek gai horiei emandako
erantzunekin, PISAk zientzietako irakaskuntzaren egokitzapen-indizea egin du.
Kasu honetan, Euskadiko batez besteko indizea positiboa da (0,07) eta ELGAren batez besteko
indizea baino altuago dago (-0,01). Aztertutako herrialdeen eta komunitate autonomoen artetik,
Euskadiko batez besteko indizea Madrilgoaren (0,09), Nafarroakoaren (0,10), Portugalgoaren
(0,12), Espainiakoaren (0,13) eta Gaztela eta Leongoaren (0,14) azpitik dago.
Indize honek Zientzietarako konpetentzian emaitzekiko nahiko erlazio negatiboa erakusten du
bai ELGAko herrialdeen datuekin egindako azterketan, bai aukeratutako herrialdeekin eta
komunitate autonomo guztien datuekin egindakoan. Zientzietarako konpetentzian indizearen eta
emaitzen arteko erlazioa zorrotzagoa da azterketa komunitate autonomo guztien datuekin eginda.
Kasu honetan, aztertutako herrialdeen eta komunitate autonomoen jokabideak ez du eredu
argirik jarraitzen. Indize honetako kuartil altuenean kokatzen diren Euskadiko ikasleek kuartil
baxuenean kokatzen diren ikasleek baino batez beste 8 puntu gehiagoko indizea dute.
Ondorioa
Herrialde eta komunitate autonomo jakin batzuetan, lau indize horien azterketatik eta
Zientzietarako konpetentzian emaitzekin duen korrelaziotik, ez da ondorioztatu 2015ean
konpetentzia honetan emaitzen jaitsiera azalduko duen informaziorik.
Aipatu den moduan, indize horietako batzuek aztertutako herrialdeetako eta komunitate
autonomoetako emaitzetan duten eraginak ez ditu eredu egonkorrak jarraitzen; batzuetan,
korrelazio positibo arina ikusten da, eta besteetan, korrelazio negatiboa.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 86
PISA 2015 Euskadiko Txostena 87
PISA 2015EKO EMAITZAK ETA PISA 2012KO EMAITZEKIKO ALDEAK.
LABURPENA.
ZIENTZIETARAKO KONPETENTZIA.
Euskadin Zientzietarako konpetentzian 2015eko emaitza (483,1 puntu) 2012koa baino
nabarmenki apalagoa izan da (23 puntuko aldea), eta, baita ere, 2006koa baino apalagoa (12
puntuko aldea). Konpetentzia hau urte hartan izan zen lehenengoz PISA ebaluazioaren arlo
nagusia. Euskadiko puntuazioa ELGAko herrialdeetako batez bestekoa eta Espainiako batez
bestekoa baino nabarmenki apalagoa izan da.
ELGAKO herrialde gehienetan, eta baita autonomia erkidego askotan ere, puntuazioak jaitsi
egin dira 2012tik 2015era. ELGAKO nazioarteko batez bestekoa 8 puntu jaitsi da. ELGAko 39
herrialdeen arteko 7ek bakarrik hobetu dituzte emaitzak bi ebaluazio horien artean.
Euskadiko emaitzen aldakortasuna, 95 eta 5 pertzentileetako puntuazioen arteko aldea,
baxua da, eta horrek adierazten du Euskadiko hezkuntza-sistema ekitate handikoa dela,
nazioarteko batez bestekoa baino askoz handiagokoa. Hala ere, bikaintasun-sistema
bilakatzeko emaitzak hobetu egin beharko lirateke.
Euskadin errendimendu-maila baxuetako ikasleen ehunekoa igo egin da 2012ko
% 11,7tik 2015eko % 20ra, 2020 adierazle europarretik (% 15) urrundu delarik. Hala ere,
2015 ehunekoa ELGAko herrialdeetako batez bestekoa (% 22) baino txikiagoa izan da.
Itunpeko sareko emaitzak (492 puntu) sare publikokoak (473 puntu) baino nabarmenki
hobeagoak izan dira, baina ISEK indizeak emaitzetan duen eragina kentzen denean
desagertzen da alde adierazgarria. Hala ere, itunpeko sarean 2012tik 2015era 27 puntuko
jaitsiera izan da, sare publikoan izan den jaitsiera (18 puntu) baino 9 puntu handiagoa.
A eredu publikoko batez bestekoa 2015ean 472 puntukoa izan da, eta 2012ko
puntuazioarekiko puntu gehien galdu duen irakasteredua izan da. Ebaluazio honetan
puntuaziorik altuena (490 puntu) B ereduan lortu da, 19 puntuko jaitsiera izan den arren.
Azkenik, D ereduko puntuazioa (482 puntu) batez bestekotik oso hurbil geratu da, eta
puntuazio-jaitsiera (24 puntu) ere Euskadiko batez bestekoaren parekoa izan da. 2015eko
ebaluazioan ez da alde nabarmenik egon hiru irakastereduetako puntuazioen artean.
Puntuazioak geruza guztietan jaitsi dira 2012tik 2015era, A eredu publikoaren kasuan izan
ezik, eredu horretan puntuazioa mantendu egin baita. Jaitsierarik handiena (38,5 puntu)
itunpeko A ereduan gertatu da, eta hurrena (24 puntu) itunpeko B eta D ereduetan eta D
eredu publikoan. Errendimendu-maila baxuetako ikasleen ehunekoa antzekoa da (% 20
ingurukoa) geruza guztietan.
Euskadin ISEK indizea jaitsi egin da 2012ko 0,03tik 2015eko -0,25era. Euskadin 2015eko
emaitzak eta maila sozio-ekonomikoa eta kulturala kontuan izanik espero zitezkeenak oso
antzekoak dira.
Ikasleen sexuari dagokionez, ez dago alde nabarmenik nesken eta mutilen puntuazioen
artean, 480 eta 486 puntu hurrenez hurren. Bi sexuen arteko aldea 2012an nabarmena izan
zen (9 puntu), baina 6 puntura murriztu da 2015ean. Bai neskek bai mutilek 20 puntu baino
gehiagoko jaitsiera izan dute 2012tik 2015era.
Ikasmailarekiko adin-egokitasunak, ohi den bezala, eragin handia izan du emaitzetan:
2015ean 84 puntuko aldea izan da DBHko 4. mailan dauden ikasleen eta irakasmaila bat
atzeraturik doazenen ikasleen artean; DBHko 2. mailan dauden ikasleekiko aldea 113
PISA 2015 Euskadiko Txostena 88
puntukoa izan da. 2012tik 2015era DBHko 3. mailako ikasleek eta 4. mailako ikasleek 22
puntu inguru jaitsi dute puntuazioa. DBHko 2. mailakoek, berriz, hobekuntza txiki bat (0,6
puntu) izan dute. Autonomia erkidego guztien arteko puntuaziorik apalena Euskadiko DBHko
3. eta 4 mailako ikasleek lortu dute.
Probako hizkuntzari dagokionez, ez da alde nabarmenik egon proba euskaraz eta
gaztelaniaz egin duten ikasleen artean. Proba euskaraz egin duten ikasleen puntuazioan
2012tik 2015era 30 punturainoko jaitsiera handia izan da, eta 22 punturainokoa proba
gaztelaniaz egin duten ikasleen puntuazioan.
Familia-hizkuntzari dagokionez, ez da alde nabarmenik egon etxean euskaraz hitz egiten
duten eta etxean gaztelaniaz hitz egiten duten ikasleen puntuazioen artean, 2012an gertatu
zen bezala. Bi ikasle-multzo horietako puntuazioak jaitsi egin dira 2012tik 2015era, 27 puntu
etxean euskaraz hitz egiten duten ikasleen kasuan eta 19 puntu etxean gaztelania erabiltzen
duten ikasleen kasuan.
Euskadiko ikasleek ELGAko herrialdeetako eta Espainiako ikasleek baino askoz maiztasun
txikiagoarekin hartzen dute parte zientziari lotutako eskolaz kanpoko jardueretan.
Euskadiko ikasleen % 4,9k bakarrik hartzen du parte zientzia-tailerretan, ELGAko
herrialdeetako ikasleen % 39,3k parte hartzen duelarik. Zientzia-lehiaketetan Euskadiko
ikasleen % 38k parte hartzen du, eta ELGAko herrialdeetan, ikasleen % 66,5ek.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 89
3.2. IRAKURTZEKO KONPETENTZIA
3.2.1. EMAITZA OROKORRAK ETA BILAKAERA
Konpetentzia honetan, esan daiteke, emaitzek lehengoan jarraitzen dutela eta ez dela
aldaketarik izan euskal ikasleen konpetentzia mailan. 2015ean eskuratutako puntuazioa 2012koa
baino 7 puntu baxuagoa den arren, aldea ez da adierazgarria; izan ere, 2015ean 4,7koa izan da
errorea. Aurreko urteetan bai, izan dira alde handiagoak eta hala ere, aldea ez zen estatistikoki
adierazgarria; 2003ko eta 2006ko emaitzen artean, adibidez, 10 puntuko aldea zegoen.
2015eko emaitza alderatzen badugu konpetentzia hau ebaluazioaren arlo nagusi izan zen urteko
(2009) emaitzarekin, ikus daiteke aldea 3 puntukoa dela eta ez dago alde adierazgarririk bi
puntuazioen artean.
Hurrengo bi grafikoetan, Euskadiko, ELGAko eta Espainiako batez besteko puntuazioak
alderatu ditugu eta errorea eta aldeen adierazgarritasuna erakuste dira.
497 487 494 498 491
300
350
400
450
500
550
600
2003 2006 2009 2012 2015
3.2.1.a. grafikoa. PISA. Irakurmenako emaitzen bilakaera.
494
481
497 492
461
487 493
481
494 496
488
498 493
496 491
430
440
450
460
470
480
490
500
510
ELGA/Espainia/Euskadi ELGA/ Espainia/Euskadi ELGA/ Espainia/Euskadi ELGA/ Espainia/Euskadi ELGA/ Espainia/Euskadi
3.2.1.b. grafikoa. PISA. Irakurtzeko konpetentziako emaitzen bilakaera: ELGA-Espainia-Euskadi.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 90
3.2.1.c. grafikoan ikus daiteke nola Euskadik azterketan lagin propioarekin parte hartu duen bost
edizioetan ELGAko emaitzen eta Euskadikoen arteko aldea ez den adierazgarria izan. Aldiz,
Espainiako batez besteko emaitzei dagokienez, Euskadiren puntuazioa altuagoa izan da era
adierazgarrian 2003tik 2012ra, baina 2015ean berdindu egin dira estatistikoki.
3.2.1.d. grafikoan, 2015eko edizioan parte hartu duten ELGAko herrialde guztietan lortutako
batez besteko puntuazioak jaso ditugu, baita 17 komunitate autonomoen emaitzak ere. Grafikoan,
batez besteko puntuazioaz gain, ebaluatutako populazioaren batez bestekorako % 95eko
konfiantza tarteak ikus daitezke. Koloreko zutabe bertikalarekin nabarmendu dugu Euskadiko
konfiantza-tartea.
Ez dago alde adierazgarririk Euskadiko emaitzen eta Austria, Belgika, Txekia, Danimarka,
Frantzia, Islandia, Italia, Letonia, Portugal, Espainia, Suedia, Suitza, Erresuma Batua, Estatu Batuak,
ELGAko batez bestekoa, UE 28ren batez bestekoa eta Aragoi, Asturias, Balear Uharteak,
Kantabria, Gaztela-Mantxa, Katalunia, Valentziako Komunitatea, Galizia eta Errioxakoen artean.
ELGAko eta EB28ko herrialde gehienek Irakurmena eskalako 3. mailari dagokion tartean
dagoen batez besteko puntuazioa lortu dute; hau da, 480 eta 553 puntu arteko puntuazioa..
Euskadi, 491 puntu lortuta, eskalako 3. mailan dago.
497 487 494 498 491 494 492 493 496 493 481 461
481 488 496
0
100
200
300
400
500
600
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.2.1.c. grafikoa. PISA. Irakurtzeko konpetentziako emaitzen bilakaera: Euskadi-ELGA-Espainia.
Euskadi ELGA Espainia
PISA 2015 Euskadiko Txostena 91
3.2.1.d. grafikoa. PISA 2015. ELGAko herrialdeek Irakurmenean lortutako puntuazioak eta % 95eko
konfiantza-tartea populazioaren batez bestekoarentzat.
400 425 450 475 500 525 550 575
ELGA/OCDE (492)
EB 28 (494)
Mexiko (423)
Turkia (428)
Eslovakiar Errepublika (452)
Txile (458)
Grezia (467)
Hungaria (469)
Extremadura (475)
Andaluzia (478)
Israel (478)
Luxenburgo (481)
Islandia (481)
Kanariar Uhartea (482)
Balear uharteak (484)
Italia (484)
Austria (484)
Murtzia (486)
Txekiar Errepublika (487)
Errioxa (490)
Euskadi (491)
Suitza (492)
Espainia (495)
Estatu Batuak (496)
Asturias (497)
Erresuma Batua (497)
Portugal (498)
Belgika (498)
Valentziako Erkidegoa (499)
Gaztela - Mantxa (499)
Frantzia (499)
Katalunia (499)
Danimarka (499)
Suedia (500)
Kantabria (500)
Australia (502)
Herbehereak (502)
Eslovenia (505)
Polonia (505)
Aragoi (506)
Galizia (509)
Alemania (509)
Zeelanda Berria (509)
Norvegia (513)
Nafarroa (514)
Japonia (515)
Korea (517)
Estonia (519)
Madril (520)
Irlanda (520)
Gaztela eta Leon (521)
Finlandia (526)
Kanada (526)
2. maila 3. maila 4. maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 92
3.2.2. BATEZ BESTEKO PUNTUAZIOEN ARTEKO ERLAZIOA ETA
ALDAKORTASUNA (95-5 PERTZENTILEN ARTEKO ALDEA)
Atal honetan, kalkulatutako batez besteko puntuazioen eta aldakortasunaren arteko erlazioa
ezartzen da, eta 95 eta 5 pertzentilen batez besteko puntuazioen arteko aldeari dagokio.
Hezkuntza-sistema ontzat hartzen da batez besteko puntuazio altuak lortzeaz gain, aldakortasun
baxua duena; hau da, puntuazio altueneko ikasleen (95eko pertzentila) eta baxuenekoaren (5eko
pertzentila) artean alde handirik ez dagoenean, horrek adierazten du sistema homogeneoa dela.
Grafiko honetan ELGAko herrialde guztien eta komunitate autonomo guztien zerrenda bildu
dugu. Lau koadrante bereizi ditugu, eta erdian dago ELGAko batez bestekoa.
- Eskuineko goiko koadrantea; bertan daude emaitzak batez bestekotik gora dituzten eta
aldakortasun baxua duten herrialdeak; hezkuntza arloko bikaintasun gisa har litekeen
egoera da. Herrialde hauek ditugu: Estonia, Kanada, Irlanda eta Finlandia eta 10
komunitate autonomo; tartean hauek: Gaztela eta Leon, Madril, Nafarroa eta Galizia.
- Ezkerreko goiko koadrantea; emaitza altuak, baina muturretako pertzentilen arteko alde
handiagoa duten herrialde eta komunitateak daude, eta beraz, homogeneotasuna txikiagoa
da. Hemen ditugu Korea, Norvegia, Alemania eta beste herrialde eta komunitate batzuk.
Koadrante honetan ez dago komunitate autonomorik.
- Eskuineko beheko koadrantea; bertan daude batez bestekoaren azpitik dauden emaitzak eta
aldakortasuna duten herrialde eta komunitateak. Sistema ekitatiboak dira, baina
puntuazioari dagokionez erdipurdikoak. Euskadi eskuineko koadranteak bereizteko
lerroan dago. Atal honetan daude 6 komunitate autonomo eta Italia eta Letonia
herrialdeak.
- Azkenik, ezkerreko beheko koadrantean, emaitza okerrenak eta homogeneotasun
gutxieneko hezkuntza-sistemak daude. Koadrante honetan ez dago komunitate
autonomorik, baina herrialde hauek daude: Luxenburgo, Islandia eta Txekia, besteak beste.
Euskadik aldakortasun nahiko baxua du (288), grafikoan ageri diren komunitate eta herrialde
guztiak aintzat hartuta. ELGAko batez bestekoa eta komunitate autonomo batzuetakoa (Aragoi,
Murtzia, Galizia, Asturias, Extremadura, Kanariak eta Errioxa) baino aldakortasun baxuagoa du
Euskadik. Aldakortasun horrek adierazten du nahiko sistema ekitatiboa dugula, baina emaitzak
(491 puntu) hobetu egin beharko lirateke bikaintasunezko sistema bihurtzeko.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 93
3.2.3. EMAITZAK ERRENDIMENDU MAILEN ARABERA
Hurrengo grafikoan 2012an eta 2015ean ebaluatutako ikasleen ehunekoa ageri da, PISAk
konpetentzia honetan ezarritako errendimendu mailetako bakoitzean kokatuta, eta bi ehunekoen
arteko aldea ere bai. II. eranskinean Irakurtzeko konpetentziaren errendimendu mailen deskribapen
osoagoa topa dezakegu.
Konpetentzia honetan, puntuazio-galera erdiko mailetan, 3 eta 4, eta 1a. mailan dago
kontzentratuta. 2012an, Euskadi PISAk errendimendu baxuko mailetan, 2020 adierazlean
jasotakoetan, kokatutako ikasleen % 15etik behera zegoen. 2015ean, berriz, helburu horren
gainetik jarri zen berriro. Bikaintasunezko mailetan igoera txiki bat izan da.
Andaluzia
Aragoi
Asturias
Balear U.
EUSKADI Kanariar U.
Kantabria
Gaztela-Leon
Gaztela-Mantxa
Katalunia Valentziako E.
Extremadura
Galizia
Errioxa
Madril
Murtzia
Nafarroa
Australia
Austria
Belgika
Kanada
Txile
Txekiar Errepublika
Danimarka
Estonia
Finlandia
Alemania
Grezia Hungaria
Islandia
Irlanda
Italia
Japonia Korea
Letonia
Luxenburgo
Mexiko
Herbehereak
Zeelanda B.
Norvegia
Polonia Portugal
Eslovakiar Errepublika
Eslovenia
Espainia Suedia
Suitza
Turkia
Erresuma Batua
Estatu Batuak
EU28
400
420
440
460
480
500
520
540
560
220240260280300320340360
Ira
kurt
zeko
ko
np
eten
tzia
ko e
mai
tzak
PIS
A 2
01
5
Aldakortasuna (5eko pertzentila-95eko pertzentil) Irakurtzeko konpetentzian
3.2.2.a. grafikoa. PISA 2015. ELGAko herrialdeen eta komunitate autonomoen banaketa Irakurtzeko konpetentzian eskuratutako puntuazioaren arabera eta emaitzen sakabanatze
maila.
ELGA
Aldakortasun txikiago
Emai
tza
ho
bea
k
PISA 2015 Euskadiko Txostena 94
Jarraian Euskadiko eta ELGAko ehunekoen bilakaera ikus daiteke konpetentzia honetako
errendimendu maila bakoitzean. Alderaketa errazago egiteko, lau taldetan banatu dira zazpi
errendimendu mailak: bikaina, altua, ertaina eta baxua.
Errendimendu maila baxuetan dauden euskal ikasleen ehunekoa beti egon izan da ELGAko
herrialdeen batez bestekoaren azpitik, baita 2015ean ere; ELGAk maila horietan ehunekoa 2
puntutan handitu baitu eta % 20ra iritsi baita. Aurreko edizioetan, Euskadiren eta ELGAren
ehunekoen arteko distantzia ehuneko 2 eta 4 punturen artean zegoen, eta 2015ean, berriz, 3
puntukoa izan da aldea, Euskadiren eta ELGAren datua handitu egin baita. PISAk mailen inguruan
egiten duen deskribapenaren arabera, maila honetan daudenak honetarako bakarrik dute
gaitasuna: informazio esplizituko pieza independente bat edo gehiago aurkitzeko; gai ezagun bati
buruzko testu batean gai nagusia edo egilearen helburua zein den jakiteko; edo testuko
informazioaren eta eguneroko gaiei lotutako ezagutza partekatuaren arteko lotura sinplea egiteko.
Normalean, testuan eskatzen den informazioa nabarmena izaten da eta konpetentziaren inguruko
informazio gutxi izaten da, edo batere informaziorik ez. Irakurlea zereginean eta testuan
garrantzitsuak diren faktoreak aintzat hartzera bideratuta egoten da, esplizituki.
Bikaintasuneko mailetan, Euskadi beti ELGAko ehunekoen azpitik egon izan da. Edizio
guztietan, 2003an izan ezik, bikaintasun mailan dauden euskal ikasleak ELGAko batez bestekoaren
erdia inguru dira.
1 3,5
9,9
23,5
35
22,1
4,6
0,4 0,6 3,8
13,0
25,5
31,9
19,7
5,0
0,4
-0,4 0,3 3,1 2,0
-3,1 -2,4 0,4 0,0
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
-1 maila 1b. Maila 1a. Maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.2.3.a. grafikoa. PISA2015. Irakurtzeko konpetentzia. Ikasleen ehunekoa errendimendu mailen arabera 2012-2015 eta aldeak.
2012 2015 2015-2012 aldea
BIKAINTASUN MAILA
2012: %5 2015: %5,4
MAILA BAXUA
2012: %14,4 2015: %17,4
PISA 2015 Euskadiko Txostena 95
Azkenik, hurrengo orrialdeko 3.2.3.c. grafikoan, ELGAko herrialde guztien, EBko guztizkoaren
eta komunitate autonomo guztien errendimendu mailen araberako banaketa ikus daiteke,
errendimendu maila baxuetan dauden ikasleen ehuneko handienetik txikienera ordenatuta.
Euskadik errendimendu baxuko mailetan dituen ehunekoak (% 18) antzekoak dira hauekin
alderatuta: EBko batez bestekoa (% 19), Belgika, Estatu Batuak, Suedia, Australia, Herbehereak,
Erresuma Batua, Zeelanda Berria, Portugal eta Murtzia, Balear Uharteak, Errioxa eta Asturias
komunitateak. Baina urrun dago herrialde eta komunitate hauetatik: Irlanda (% 10), Finlandia
(% 12), Gaztela eta Leon (% 9), Madril (% 10) eta Nafarroa (% 11).
Bikaintasuneko mailetan, grafikoan hala ikusten da, Euskadiren ehunekoa txikiagoa da Gaztela
eta Leon, Madril, Nafarroa, Galizia, Aragoi eta Asturias komunitateena eta ELGAko herrialdeena
baino, Alemania, Grezia, Hungaria, Txile, Eslovakia, Turkia eta Mexiko salbu.
17 18 15 14 17 19 20 19 18 20
54 59 60 59 57 52 51 53 53 51
23 19 20 22 20
21 21 21 21 20
7 4 4 5 5 8 9 8 8 8
0
20
40
60
80
100
2003 2006 2009 2012 2015 2003 2006 2009 2012 2015
Euskadi . ELGA
3.2.3.b. grafikoa. PISA. Ikasleen ehunekoaren bilakaera errendimendu mailen arabera, Irakurmenean: Euskadi-ELGA
Bikaintasun maila 5-6 Maila altua 4 Erdi maila 2-3 Maila baxua 1
PISA 2015 Euskadiko Txostena 96
28 27
18 20 18 17 15 16 16 14 16 14 15 13
15 15 14 14 13 13 14 14 13 12 12 12 13 13 13 11 13 12 12 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 10 10 9 9 8 8 8 8 8 7
0
11 11
9 7 8 8
8 8 6 7
5 6 6 6
5 5 5 5 5 5 4 4 5 5 4 5 4 4 4 5 4 4 3 4 4 3 3 3 4 3 3 3 3 3 3 3 2 3 2 2 2 2 2
0
2 2
4 1 1 2 3 2
1 2 1 2 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1
1
1 1 1
1
0
34 33
26 30
24 25
22 22
27 23 26 26
23 19
26 25
23 23 23 21
26 27
23 22 24
21 22 24 26
21 23 23 24
21 23 23 24 23
20 24
22 25
22 19 22 20 22
18 20 19 22 21 21
0
20 21
25 27
27 27
24 25
29 27
29 27
28 24
29 29
28 28 28
27 31 31
28 27
32 28 27
28 32
26 30 33 32
28 33
30 32 33
29 33
31 33
32 29
32 30
33 30
31 30
31 32 33
0
4 6 14
12 17 16
19 19
17 20
18 18
19 23
19 19
20 21 21
23 19 18
21 22
21 22 23
20 20
22 22
22 22
24 22
23 22 23
24 21
23 21
24 25
26 26
26 28
28 27
25 26 27
0
1 3
2 4 4
8 7
3 6 4
6 7
10 5 5 7 7 8 8
4 4
8 8
5 9 9 8
5 11
7 6 5
10 6
8 6 6
10 6 7 5 7
11 7
10 8
12 9
12 10 9
9 0
60 40 20 0 20 40 60 80 100
Mexiko
Turkia
Eslovakiar Errepublika
Txile
Hungaria
Grezia
Israel
Luxenburgo
Extremadura
Austria
Andaluzia
Islandia
Txekiar Errepublika
Frantzia
Kanariar Uhartea
Italia
ELGA/OCDE
Suitza
EB 28
Belgika
Murtzia
Balear uharteak
Estatu Batuak
Suedia
Errioxa
Australia
Herbehereak
Erresuma Batua
Euskadi
Zeelanda Berria
Portugal
Asturias
Espainia
Alemania
Katalunia
Eslovenia
Danimarka
Kantabria
Norvegia
Gaztela - Mantxa
Polonia
Valentziako Erkidegoa
Aragoi
Korea
Galizia
Japonia
Nafarroa
Finlandia
Madril
Kanada
Estonia
Irlanda
Gaztela-Leon
3.2.3.c. grafikoa. PISA 2015. ELGAko eta komunitate autonomoetako ikasleen
banaketa Irakurtzeko konpetentziako errendimendu mailaren arabera.
1. Maila <1a. Maila <1b. Maila 2. Maila 3. Maila 4. Maila 5. Maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 97
3.2.4. EMAITZAK LAGINAREN ALDAGAIEN ARABERA: HEZKUNTZA SAREA
ETA HIZKUNTZA EREDUAK
Hurrengo grafikoan ikus daitezke 2012an eta 2015ean ebaluatutako ikasleek eskuratutako
puntuazioaren arteko aldeak, hiru aldagai kontuan hartuta: hezkuntza-sarea, hizkuntza-eredua eta
ikasleak eskolatuta dauden geruza. Hiru aldagaietan, lagin haztatuari egin zaizkio azterketak.
Hezkuntza-sareak aintzat hartuta, 2015ean, Irakurmenean, sare publikoko emaitzak itunpeko
sarekoak baino baxuagoak dira, era adierazgarrian. Hala ere, 2012ko eta 2015eko edizioetako
aldeak aztertuta ikusten da puntuazioan izandako galera ia osoa itunpeko sarean izandako
puntuazio-galerak sorrarazitakoa dela. Sare publikoan, hurrengo puntuan aztertuko ditugun
geruzei dagozkien datuek erakusten duten moduan, D ereduko ikasleek bakarrik izan dute
beherakada.
Hizkuntza-ereduka aztertuta, Irakurmenean ez dago alde adierazgarririk 2015eko hiru
eredutako emaitzen artean.
2012-2015 alderaketa eginda, puntuazio-galera D ereduan dago kontzentratuta eta jaitsiera B
eredukoaren bikoitza baino handiagoa da eta A eredukoaren boskoitza. Kontuan izanik D ereduak
ebaluatutako laginaren erdia baino gehiago (% 61,6) ordezkatzen duela, eredu honek puntuazio-
galerari egindako ekarpena oso handia da.
Laginaren bi aldagai hauetan errendimendu mailaren arabera egindako azterketa dago hurrengo
bi grafikoetan adierazita. Hezkuntza-sareei erreparatuta, itunpeko sareak, % 13,4 lortuta, sare
publikoak baino ehuneko ia 8 puntu gutxiago ditu maila baxuetako ikasleetan. Bikaintasun mailetan,
itunpeko sareak sare publikoak baino ia ehuneko 3 puntu gehiago ditu.
498 479 514 485 508 497 491 479 502 483 504 488
-7 0
-12
-2 -4
-10
-15
-10
-5
0
5
10
15
600,0
400,0
200,0
0,0
200,0
400,0
600,0
Euskadi Publikoa Itunpekoa A eredua B eredua D eredua
Sarea Eredua
3.2.4.a. grafikoa. PISA 2015. Irakurtzeko konpetentzia. 2012ko eta 2015eko puntuazioen arteko aldeak hezkuntza-sarearen eta hizkuntza-ereduaren arabera.
2012 2015 Aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 98
Errendimendu mailak hizkuntza-ereduen arabera aztertuta ikusten da B ereduak dituela balio
onenak, bai maila baxuetan behintzat (A ereduak baino 9 puntu gutxiago eta D ereduak baino
ehuneko 4,3 puntu gutxiago). Bikaintasuneko mailetan ere berdina gertatzen da. A ereduak baino
ia ehuneko bi puntu gehiago ditu B ereduak eta D ereduak baino 3 puntu pasatxo gehiago.
3.2.5. EMAITZAK GERUZEN ARABERA
Geruzen arabera, Irakurtzeko konpetentzian, itunpeko geruzek sare publikokoak baino
emaitza hobeak eskuratu dituzte 2015ean, baina aldea da ez da kasu guztietan estatistikoki
adierazgarria. Hala erakusten du ondorengo taula honek:
5,8
15,4
27,4
31,1
16,5
3,6
0,3
3,4
11,0
24,1
32,6
22,3
6,3
0,5
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.2.4.b. grafikoa. PISA 2015. Irakurtzeko konpetentzia. Ikasleen ehunekoa errendimendu mailen eta hezkuntza-sarearen arabera.
PUBLIKOAK ITUNPEKOAK
5,7
17,2
24,7
28,2
18,5
5,4
0,4 3,3
10,4
24,3
31,6
22,7
7,1
0,5
4,7
13,3
26,2
32,8
18,6
4,1
0,3 0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.2.4.c. grafikoa. PISA 2015. Irakurtzeko konpetentzia. Ikasleen ehunekoa errendimendu mailen eta hizkuntza-ereduaren arabera.
A eredua B erdua D eredua
BIKAINTASUN MAILA
A eredua: %5,8 B eredua: %7,6 D eredua: %4,4
MAILA BAXUA
A eredua: %22,9 B eredua: %13,7 D eredua: %18
BIKAINTASUN MAILA
Publikoak: %3,9 Itunpekoak: %6,8
MAILA BAXUA
Publikoak: %21,2 Itunpekoak: %13,4
PISA 2015 Euskadiko Txostena 99
Irakurtzeko konpetentzian geruzen artean dauden aldeen adierazgarritasuna.
A publikoa B publikoa D publikoa Itunpeko A Itunpeko B Itunpeko D
A publikoa =
B publikoa = = = =
D publikoa = = =
Itunpeko A = = = =
Itunpeko B = =
Itunpeko D = = = =
Taula ezkerretik eskuinera irakurri behar da. : %95eko alde adierazgarri positiboa.
: %95eko alde adierazgarri negatiboa.
= : % 95eko alde adierazgarririk ez dago.
Ikus daitekeen moduan A publikoa ereduak bakarrik ditu alde adierazgarriak gainerako
geruzekin, B publikoarekin izan ezik. B eta D eredu publikoen emaitzak itunpeko B geruzenak
baino baxuagoak dira, era adierazgarrian. Itunpeko geruzen artean ez dago estatistikoki
adierazgarri den alderik.
2012 eta 2015eko edizioak alderatuta, galera handienak itunpeko hiru geruzetan izan dira,
batez ere A eta D ereduetan (laginaren % 37 ordezkatzen dute) eta gutxixeago B ereduan (galera
orokorrean eragin handia duen arren, lagin osoaren % 21,8 ordezkatzen baitu). Geruza publikoek
puntuazioaren beherakadari egiten dioten ekarpena txikixeagoa da eta lehen aipatu dugun
moduan, D geruza publikoari bakarrik dagokio.
3.2.5.b. grafikoan azalduko dugu geruza bakoitzean errendimendu mailak nola dauden banatuta.
Errendimendu maila baxuetan, A geruza publikoak ikasleen % 34 du, eta itunpeko A geruzak,
berriz, % 17. B publikoa maila horietako ikasleen % 25era iristen da. Itunpeko sarean eredu horrek
berak duenaren (% 12) bikoitza baino gehiago. Azkenik, D eredu publikoak ikasleen % 19 ditu
maila hauetan; hau da itunpeko D geruzak (% 16) baino ehuneko 3 gehiago. Beraz, A ereduko
498 419
462 490 516 519 508 491 444 469 483 502 510 494
-7
26
7
-7 -14
-9 -13
-30
-20
-10
0
10
20
30
600,0
400,0
200,0
0,0
200,0
400,0
600,0
Euskadi A publikoa B publikoa D publikoa Itunpeko A Itunpeko B Itunpeko D
Geruza
3.2.5.a. grafikoa. PISA 2015. Irakurtzeko konpetentzian. 2012an eta 2015ean puntuazioan izandako aldeak geruzen arabera.
2012 2015 Aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 100
geruzen artean dago distantziarik handiena eta atzetik du B eredua. D ereduan daude gertuen bi
geruzetako ehunekoak.
Bikaintasun mailei dagokienez, geruzen arabera ikusi dugun jokabideak beheko mailetan
deskribatutako joera berdina du: tarte handiak A ereduko geruzetako ehunekoen artean (% 1,2
publikoa/% 8 itunpekoa) eta B eredukoen artean ere bai (% 3,3 publikoa/% 8,4 itunpekoa). D
ereduko geruzen artean dagoen tartea ez da hain nabarmena: % 4,2 publikoa eta % 4,8 itunpekoa.
3.2.5.1. TITULARTASUNA, EREDUAK ETA GERUZAK ALDAGAIEN
LABURPENA
Hurrengo grafikoan PISA 2012 eta PISA 2015en emaitzen arteko aldeak ikusiko ditugu lehen
aztertutako hiru aldagaiei begiratuta: titulartasuna edo hezkuntza-sarea, hizkuntza-ereduak (ikusi
dugu lehen ere, laginketako aldagaiak izan dira) eta hezkuntzako geruzak (laginketako aldagai ez
den arren, euskal hezkuntza-sistema hobeto aztertzeko aukera ematen digu).
Grafikoan gehitu dugu bi edizioen artean Euskadin izandako batez besteko aldea eta emaitzei
lotutako alde hori erreferentzia gisa hartuta, aldeak komunitateko batez bestekoa gainditzen duten
kasu guztiak adierazi ditugu.
Zenbait ondorio atera daitezke grafikoa aztertuta:
- Sare publikoan, batez ere D ereduan daude puntuazio-galera handienak, beste bi geruza
publikoek errendimenduan hobera egin baitute 2015ean, baina kontuan izan behar da
sarean A eta B ereduek % 17 baino gutxiago osatzen dutela.
- Itunpeko sarean izan ditu konpetentzia honek jaitsierarik handienak. Itunpeko geruza
guztietako puntuazio-galerak gainditu egiten du Euskadiko galeren batez bestekoa eta A
eta D ereduek bikoiztu egin dute.
- Hala ere eta puntuazioan beherakadak izan diren arren, ikuspegi estatistikotik begiratuta,
komunitatearen 2015eko batez besteko puntuazioa 2012koaren berdina da.
9
25
31
25
9
1 0
6
19
33
25
15
3
0
5
14
26
32
17
4
0
4
13
22
30
23
7
1 3
9
23
33
24
8
1
4
12
26
33
20
4
0 0
5
10
15
20
25
30
35
40
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.2.5.b. grafikoa. PISA 2015. Irakurtzeko konpetentzian. Ikasleen ehunekoak errendimendu mailen eta geruzen arabera.
A publikoa B publikoa D publikoa A itunpekoa B itunpekoa D itunpekoa
BIKAINTASUN MAILA MAILA BAXUA
PISA 2015 Euskadiko Txostena 101
3.2.6. ERRENDIMENDUARI LOTUTAKO FAKTOREAK
Hezkuntza-sistema baten errendimendua ez dago ikasleen emaitzei begiratuta bakarrik
neurtzerik; ezta modu isolatuan eta testuingurutik aterata hartzen diren emaitzei bakarrik
begiratuta ere. Horregatik, ebaluatutako konpetentzietan eskuratutako emaitzei lotuta
garrantzitsuenak iruditu zaizkigun aldagai eta faktore batzuk aztertu ditugu atal honetan.
Askotarikoak dira ikasleen errendimenduari eragiten dioten faktoreak: batetik, faktore sozial,
ekonomiko eta kulturalak daude, bai herrialdeenak, bai herrialde bakoitzeko hezkuntza-
sistemenak; bestetik, ikastetxeen, ikasleen eta haien familia-inguruaren ezaugarriei lotutakoak.
3.2.6.1. Emaitzak ISEKen arabera
A) ISEKen eta emaitzen arteko lotura: Euskadi, ELGA eta komunitate autonomoak.
Hurrengo grafikoan ISEKen eta ELGAko herrialdeek eta komunitate autonomoek Irakurtzeko
konpetentzian izandako emaitzen arteko lotura dago adierazita. Aurreko edizioetan bezala, batez
besteko puntuazioen eta ISEKen arteko korrelazioa positiboa da; hau da, ISEK balioa zenbat eta
altuagoa izan, orduan eta emaitza hobeak. Lerro diagonal urdinak, erregresio-zuzena esaten zaion
horrek, ISEKi lotuta, herrialde edo komunitate batengandik zer puntuazio espero den adierazten
du. Era berean, lerro bertikal eta horizontal etenen bidez puntuazioa eta ELGAko batez besteko
ISEK daude adierazita. Oro har, PISAren arabera, ikasle batek eskuratutako batez besteko
puntuazioen aldakortasunaren % 38,8 azaltzen du indize horrek.
Diagonalaren gainetik dauden herrialde eta komunitate guztiek ISEKi lotuta haiengandik espero
denaren gainetik dauden emaitzak eskuratu dituzte eta, alderantziz, berriz, erregresio-zuzenaren
azpitik daudenek. Euskadi diagonala baino goraxeago dago eta horrek adieraziko luke Euskadiren
emaitzak bertako egoera sozioekonomikoari lotuta legozkiokeenak baino altuxeagoak direla.
Aztertzen ari garen konpetentzia honetan, komunitate autonomo guztiak daude erregresio-
zuzenaren gainetik, baina ISEK baxuagoa duten komunitate autonomo batzuek emaitza altuagoak
lortu dituzte; adibidez, Gaztela eta Leonek, Gaztela-Mantxak eta Galiziak.
-6,7
-0,4
-11,8
-1,9 -3,5
-9,5
25,8
6,9
-7,1
-14,2
-9,1 -13,1
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
Eusk
adi
Pu
blik
oa
Itu
np
eko
a
A e
red
ua
B e
red
ua
D e
red
ua
A p
ub
liko
a
B p
ub
liko
a
D p
ub
liko
a
Itu
np
eko
A
Itu
np
eko
B
Itu
np
eko
D
Sarea Eredua Geruza
3.2.5.1.a. grafikoa. PISA. PISA 2012 eta 2015en arteko aldeak Irakurtzeko konpetentzian lagineko aldagaien arabera.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 102
Herrialde eta komunitate batzuek haien ISEK mailari begiratuta haiengandik esperotako
emaitzak baino askoz altuagoak eskuratu dituzte Irakurtzeko konpetentzian; adibidez, Japoniak,
Estoniak eta Finlandiak. Beste batzuetan, aldiz, alderantzizkoa gertatu da; hala nola Luxenburgon,
Austrian, Eslovakian, Grezian eta Islandian. Azken horrek du, hain zuzen, ELGAko ISEK altuena.
B) Emaitzak ISEK mailen arabera (kuartilak) PISA 2012an eta PISA 2015ean.
Ikasleak haien ISEKen arabera lau taldetan banatu dira eta hemen ikusiko ditugu lau maila
horien emaitzak. Aurreko grafikoan ikusi dugun moduan, argi ikusten da bi datuen arteko
korrelazioa, puntuazioaren eta ISEKen artekoa, alegia: ISEK maila altueneko ikasleek lortu dituzten
emaitzak indize horren maila baxuena duten ikasleek lortutakoak baino 48 puntu gorago daude.
Irakurtzeko konpetentzian, ISEK maila altuaren eta gainerako mailen artean eta maila ertain-
altuaren eta maila baxuenaren artean bakarrik da aldea adierazgarria.
ELGA UE 28
Alemania
Australia
Austria
Belgika
Kanada
Korea
Txile
Danimarka
Eslovakiar Errepublika
Eslovenia
España Estatu Batuak
Estonia
Finlandia
Frantzia
Grezia Hungaria
Irlanda
Islandia
Israel
Italia
Japonia
Luxenburgo
Norvegia Zeelanda B.
Herbehereak Polonia
Portugal Erresuma Batua
Txekiar E.
Suedia
Suitza
Euskadi
Andaluzia
Aragoi
Asturias
Balear uharteak
Valentziako E.
Kanariar U.
Kantabria
Gaztela eta Leon
Gaztela - Mantxa Katalunia
Extremadura
Galizia
Madril
Murtzia
Nafarroa
Errioxa
R² = 0,2568
420
440
460
480
500
520
540
560
-1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00
PIS
A 2
01
5 P
un
tuaz
ioa
Ira
kurt
zeko
ko
np
eten
tzia
n
ISEK (Indize sozioekonomico eta kulturala)
3.2.6.1.a. grafikoa. PISA 2015. ISEKen eta ELGAko herrialdeek eta komunitate autonomoek Irakurtzeko konpetentzian eskuratutako puntuazioaren arteko lotura.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 103
Aipatu dugu lehen ere aldagai honek 2012an eta 2015ean izandako balioak alderatzean kontuan
izan behar dela Euskadiko batez besteko ISEK ezberdina izan dela 2012an (+0,03) eta 2015ean (-
0,25) eta, beraz, hori indizearen maila bakoitzeko batez besteko ISEKen ikusten da. Hurrengo bi
grafikoen bidez alderatu egin daitezke 2015eko emaitzak eta 2012koak, ISEK mailen arabera:
- 2015ean, askotarikoak izan dira egoerak: asko jaitsi da ISEK altua eta ertain-baxua
mailetako emaitza, 14-15 puntu. Aldiz, maila baxuan dauden ikasleek 2012ko emaitzari
eutsi diote. Okertzea, beraz, nahiz eta askoz proportzio txikiagoan izan, Zientzietarako
konpetentzian adierazitako bi maila horietan gertatu da; hau da, altuan eta ertain-baxuan.
- ISEKek aldakuntza garrantzitsua izan du indizearen lau mailetan. Bi edizioen arteko alderik
handiena maila baxuan izan da eta maila altuan daude ISEK datuak elkarrengandik gertuen.
- Datu hauek berriro erakusten dute proba honen emaitzetan bikaintasunak bilakaera
negatiboa izan duela; izan ere, maila altuko ikasleek galdu dute ISEK maila gutxien 2012tik
2015era, baina haien errendimendu mailak bilakaera negatiboa izan du.
464,4
482,1
497,3
515,2
-1,09
-0,48
-0,12
0,50
-1,2
-1
-0,8
-0,6
-0,4
-0,2
0
0,2
0,4
0,6
430
440
450
460
470
480
490
500
510
520
Maila baxua Maila ertain-baxua
Maila ertain-altua Maila altua
3.2.6.1.b grafikoa. PISA 2015. Irakurtzeko konpetentziako emaitzak ISEK mailen arabera
2015eko emaitzak 2015eko ISEKa
465,1
497,0 503,6
528,9
464,4
482,0
497,3
515,2
-0,57
-0,16
0,13
0,67
-1,09
-0,48
-0,12
0,50
-1,20
-0,90
-0,60
-0,30
0,00
0,30
0,60
0,90
1,20
400
420
440
460
480
500
520
540
ISEK maila baxua ISEK maila ertain-baxua
ISEK maila ertain-altua ISEK maila altua
3.2.6.1.c. grafikoa. PISA. 2012ko eta 2015eko Irakurtzeko konpetentziako emaitzen alderaketa ISEK mailen arabera.
2012ko Irakurmena 2015eko Irakurmena 2015eko ISEKa 2015eko ISEKa
PISA 2015 Euskadiko Txostena 104
3.2.6.2. Emaitzak ikaslearen sexuaren arabera
PISAk ebaluatutako hiru konpetentzietatik honetan ikusi izan ditugu mutilen eta nesken
puntuazioen arteko alde gehien, nahiz eta PISA ebaluazioaren edizioek aurrera egin ahala distantzia
txikitu egin den. Ondorengo grafikoak erakusten du mutilek baino puntuazio hobea eskuratu
dutela neskek Irakurtzeko konpetentzian, bai 2012an, bai 2015ean, baina bi edizioetako datuen
arteko distantzia txikitu egin da. 2012an 30 puntukoa izan zen eta 2015ean 15koa.
ELGAko herrialdeetan, batez beste, irakurmenean nesken alde zegoen aldea 12 puntu txikitu
zen PISAn 2009tik 2015era: mutilen errendimendua hobetu egin zen, batez ere, emaitza onenak
eskuratutakoen artean, eta neskena, berriz, okertu egin zen, batez ere emaitza okerrenak
eskuratutakoen artean.
Bi edizioen artean puntuazioan izandako jaitsierak oso intentsitate ezberdina izan du sexu
batekoen eta bestekoen artean. Neskak 12 puntu jaitsi dira eta mutilak 2 puntu.
-0,7
-14,9
-6,3
-13,7 -0,52
-0,32
-0,25
-0,17
-16,0
-14,0
-12,0
-10,0
-8,0
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
ISEK maila baxua ISEK maila ertain-baxua
ISEK maila ertain-altua ISEK maila altua
-0,60
-0,50
-0,40
-0,30
-0,20
-0,10
0,00
3.1.6.1.d. grafikoa. PISA. 2012tik 2015erako aldeak Irakurtzeko konpetentzian eta ISEK mailetan.
Irakurtzeko K. 2012-15 emaitzen arteko aldeak 2012-15 ISEKen arteko aldeak
513 501
483 486
498 491
400
420
440
460
480
500
520
2012 2015
3.2.6.2.a. grafikoa. PISA. 2012ko eta 2015eko Irakurtzeko konpetentzian emaitzak ikasleen sexuaren arabera.
NESKA MUTILA Euskadi
PISA 2015 Euskadiko Txostena 105
Ondorengo grafikoan ikusten da mutilen eta nesken puntuazioak Euskadik bere lagin
propioarekin parte hartu zuen lehen ediziotik izandako eboluzioa eta emaitzen ezberdintasuna.
2015ean izan zuen sexuen arteko puntuazioak serie osoko distantziarik laburrena. Aldea erdia
baino gehiago murriztu da 2003an izandako aldearekin alderatuta. 2015ean mutilek lortutako
puntuazioa da altuena 2012koarekin batera, eta neskek, berriz, etengabeko puntuazio-galera izan
dute; 18 puntukoa 2003tik 2015era.
Laginaren aldagaika eginiko azterketek erakusten dute nesken emaitzak, bai sareen, bai ereduen
arabera, mutilenen gainetik daudela kasu guztietan. Distantziarik handiena D ereduan dago. D
ereduan, bi sexuen arteko aldea ia 23 puntukoa da, nahiz eta beste bi ereduetako puntuazioen
arteko distantzia 13 puntutik gorakoa izan.
Geruzen arabera, distantziak aldakorrak dira: A itunpekoa geruzan, aldea 30 puntura (altuena)
iritsi da eta B publikoan 9,5 puntura (baxuena). D publikoa eta D itunpekoa geruzetan, nesken
batez bestekoak 21 puntutik gorako aldearekin gainditzen du mutilena.
519 506
513 513 501
474 469 477
483 481
-45 -37 -36
-30
-20
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
400
450
500
550
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.2.6.2.b. grafikoa. PISA. Irakurtzeko konpetentzian emaitzen bilakaera sexuaren arabera.
NESKA MUTILA Aldea
20,1 17,7
21,9
13,1 14,1
22,9
-14,3
9,5
21,6
30,0
14,7
24,8
-25,0
-15,0
-5,0
5,0
15,0
25,0
35,0
Pu
blik
oa
Itu
np
eko
a A B D
A p
ub
liko
a
B p
ub
liko
a
D p
ub
liko
a
Itu
np
eko
A
Itu
np
eko
B
Itu
np
eko
D
Euskadi Sarea Eredua Geruza
3.2.6.2.c. grafikoa. PISA 2015. Nesken puntuazioen diferentzia mutilek lortutakoekin alderatuta Irakurtzeko konpetentzian laginaren aldagaien arabera.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 106
Hurrengo grafikoan errendimendu mailen arabera eginiko banaketa ikus daiteke, ikasleen
sexuaren arabera.
2 errendimendu mailara iristen ez den mutilen ehunekoa % 21,6ra iristen da, errendimendu
baxuko nesken ehunekoa baino ehuneko 8 zertxobait gehiago. Mutilak gainditu egiten dituzte
neskek bikaintasun mailetan.
3.2.6.3. Emaitzak ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeraren arabera
Jarraian, emaitzak PISA 2015ean parte hatu duten ikasleak eskolatuta dauden ikasmailaren
arabera aurkezten dira eta 2012ko emaitzekin alderatzen dira. Ikus daitekeen moduan, bi
ikasmailako atzerapena duten ikasleen puntuazioa da gehien aldatzen dena; izan ere 2015ean
horien puntuazioa 27,8 puntu igo zen eta ikasmaila bateko atzerapena dutenek 6 puntu pasatxoko
jaitsiera izan dute. Adinari begiratuta dagokien ikasmailan dauden ikasleek (DBHko 4. maila) ia 9
puntuko jaitsiera izan dute puntuazioan. Euskadik konpetentzia honetan puntuazioan izandako
jaitsiera ez-adierazgarrian (-6,7 puntu) izandako inpaktua DBHko 4. mailako ikasleengatik gertatu
da; izan ere, haien ordezkaritza (ebaluatutako populazioaren % 75,7) DBHko 3. mailako ikasleena
(% 18,1) eta DBHko 2. mailako ikasleena (% 6,1 bakarrik) baino askoz handiagoa da.
2,9
10,5
25,0
34,0
21,4
5,7
0,5
6,0
15,6
26,1
29,8
17,9
4,4
0,3 0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.2.6.2.d. grafikoa. PISA 2015. Irakurtzeko konpetentzia. Ikasleen ehunekoa errendimendu mailen eta ikasleen sexuaren arabera.
NESKAK MUTILAK
BIKAINTASUN MAILA
NESKAK: %6,2 MUTILAK: %4,7
MAILA BAXUA
NESKAK: %13,4 MUTILAK: %21,6
PISA 2015 Euskadiko Txostena 107
2003tik mailaren araberako puntuazioek izan duten bilakaera aintzat hartzen baldin badugu
(ikusi hurrengo grafikoa), ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeran dauden ikasleen emaitza edizio
guztien artetik ia baxuena da, 2006rekin alderatuta puntu bateko aldea bakarrik dago. DBHko 2.
mailako ikasleen emaitzak, aldiz, 2003tik ehunekoa hirukoiztuta, edizio guztietako emaitzarik
onena lortu du.
3.2.6.3.c grafikoan, adin-egokitasun egoeran dauden ikasleen eta errepikatutako ikasleen
(DBHko 3. edo 2. mailan eskolatuta) arteko aldeen bilakaera erakusten da. Ikus daitekeen
moduan, DBHko 4. mailako ikasleen eta DBHko 3. mailakoen artean egonkortasun handia dago
aldeetan; izan ere, edizio guztietan, puntuazio-aldea 95 puntu ingurukoa da (2009 eta 2015ean izan
ezik; edizio horretan aldea 83 eta 84 puntura murriztu zen hurrenez hurren).
364,6
424,1
522,9 498,1
392,4 430,3
514,1 491,4
27,8
6,2
-8,9 -6,7
-30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
-550,0
-350,0
-150,0
50,0
250,0
450,0
DBHko 2. maila DBHko 3. maila DBHko 4. maila Euskadiko batezbestekoa
3.2.6.3.a. grafikoa. PISA. Irakurtzeko konpetentziako emaitzak ikasmailarekiko adin-egokitasunaren arabera. 2012-2015.
2012 2015 Aldeak
376 348
385 365
392
423 418 432 424 430
522 513 515 523 514
300
350
400
450
500
550
600
2003 2006 2009 2012 2015
3.2.6.3.b. grafikoa. PISA. Irakurtzeko konpetentziako emaitzen bilakaera ikasmailen arabera.
DBHko 2. maila DBHko 3. maila DBHko 4.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 108
Hala eta guztiz ere, bi ikasmailako atzerapena dutenekiko aldea aldakorragoa da; horrela,
DBHko 2. mailako ikasleek, 2015ean, edizio guztietakoen artetik puntuazio-alde baxuena dute, 122
puntu; horrek esan nahi du 2006an baino 43 puntu gutxiago lortu dituztela.
3.2.6.3.d. grafikoan, komunitate autonomo guztien emaitza ikasleak eskolatuta dauden
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasmailaren arabera erakusten da, DBHko 4. mailako
ikasleek lortutako emaitzen arabera ordenatuta (puntuazio handienetik txikienera).
Ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeran dauden Euskadiko ikasleek, hau da, DBHko 4. mailan
daudenek, lortu dute komunitate autonomo guztien artetik puntuaziorik baxuena. Era berean,
DBHko 3. mailako euskal ikasleak ere azken postuetan daude, Andaluzia eta Kanariekin batera.
Aldiz, Euskadiko DBHko 2. mailako ikasleak (15 urteko populazioaren % 6,1 soilik ordezkatzen
dutenak) tarteko egoeran daude.
Gogoratu behar da Euskadi izan zela, Kataluniarekin, Nafarroarekin eta Asturiasekin batera,
% 70eko baino altuagoko DBHko 4. mailako ikasleen ehunekoak zituen komunitateetako bat; hala
eta guztiz ere, Euskadiko emaitza Nafarroakotik 25 puntura, Asturiaskotik 14ra eta Kataluniakotik
5era dago. DBHko 3. mailako ikasleen artean, Euskadiren eta hiru komunitate autonomo horien
arteko aldea honakoa da: Nafarroarekin 21ekoa eta Kataluniarekin 7koa. Hala ere, DBHko 2.
mailan eskolatutako euskal ikasleen puntuazioa altuagoa da maila bereko ikasleek Asturiasen
lortutakoa baino (+13 puntu), Kataluniakoaren antzekoa eta Nafarroakoa baino baxuagoa (-14
puntu).
Madrilgo eta Gaztela eta Leongo DBHko 4. mailako ikasleek lortu dituzte emaitza onenak; 553
eta 552 puntu, hurrenez hurren; hau da, maila bereko euskal ikasleek baino 39 eta 38 puntu
gehiago. Gaztela eta Leongo DBHko 3. mailako eta 2. mailako ikasleek lortu dute batez besteko
altuena, 40 eta 24 puntu, hurrenez hurren, Euskadiren batez bestekoaren gainetik.
-84
-99
-83
-95
-99
-122
-158
-130
-165
-146
-180 -160 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0
PISA 2015
PISA 2012
PISA 2009
PISA 2006
PISA 2003
3.2.6.3.c. grafikoa. PISA. Errepikatutako ikasleek DBHko 4. mailan daudenekiko Irakurtzeko konpetentzian izandako emaitzen aldearen bilakaera.
DBHko 2. maila DBHko 3. maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 109
3.2.6.4. Emaitzak probako hizkuntzaren eta familia-hizkuntzaren arabera
3.2.6.4.1. Emaitzak probako hizkuntzaren arabera.
Laginaren deskribapenean adierazitako moduan (ikusi 2.3.5. atala), ikasle gehienek proben
gaztelaniazko bertsioa egin zuten. 2012tik 2015era ehuneko 9 puntu jaitsi da probako gaztelaniako
bertsioa egin zutenen kopurua eta, beraz, antzeko igoera izan du probako euskarazko bertsioa
egin zutenen kopuruak.
2015ean, probako hizkuntza gaztelania izandakoan lortutako emaitzaren (494,5 puntu) eta
euskara izandakoan lortutako emaitzaren (482,4 puntu) arteko aldea ez da estatistikoki
adierazgarria.
Ondorengo grafikoan ikusten dira PISA 2012an eta PISA 2015ean, Irakurtzeko konpetentziako
probako euskarazko eta gaztelaniazko bertsioetan lortutako emaitzak alderatuta eta hor ikusten
da bi edizioetan probako hizkuntza horietako bakoitzean egin zuten ikasleen ehunekoa ere. Proba
gaztelaniaz egindako ikasleen puntuazioa jaitsi egin zen pixka bat (1,8 puntu) bi edizioen artean eta
euskaraz egin zutenen puntuazioak beherakada handia izan zuen (25 puntu).
413 416
390 395 407
396 405 404
379 382 392 389
376
399
374 391
369
392
464 470 461 455 451 448
458 452 440 446 444 443
433 447
428 437
425 430
553 552 544 540 539 535 535 532 528 527 527 526 525 524 520 519 517 514
350
400
450
500
550
600
3.2.6.3.d. grafikoa. PISA 2015. Irakurtzeko konpetentziako emaitzak komunitate autonomoen arabera, ikasleak zer ikasmailatan eskolatuta dauden aintzat hartuta
(DBHko 4. mailako emaitzen arabera ordenatuta).
DBHko 2. maila DBHko 3. maila DBHko 4. maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 110
3.2.6.4.1.b. grafikoan probako hizkuntzaren araberako aldeen bilakaera erakusten da. 2012an
euskarazko bertsioak aparteko igoera izan zuen, 25 puntukoa, 2009ko emaitzekin alderatuta.
2012an, bi hizkuntza-bertsioen arteko puntuazioaren aldea 11,2 puntukoa zen euskaraz egin
zutenen alde eta aldea estatistikoki adierazgarria zen.
2015ean, joera horrek erabat aldatu zuen norabidea eta aipatutako 25 puntuko galera hori
gertatzen da. Gaztelaniazko bertsioak du 12,1 puntuko aldea euskarazko bertsioarekiko. Aldea,
hala ere, ez da estatistikoki adierazgarria.
496,3
507,5
494,5
482,4
84
16
75
25
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
400,0
420,0
440,0
460,0
480,0
500,0
520,0
540,0
Gaztelania Euskara
3.2.6.4.1.a. grafikoa. PISA. Irakurtzeko konpetentziako emaitzak eta ehunekoak probako hizkuntzaren arabera.
PISA 2012
PISA 2015
2012 %ikasle
2015 %ikasle
483 484 482 507 482 499 488 497 496 494
-17
-4
-14
11
-12
-20
-10
0
10
20
-550
-450
-350
-250
-150
-50
50
150
250
350
450
550
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.2.6.4.1.b. grafikoa. PISA. Irakurtzeko konpetentizan dauden aldeen bilakaera probako hizkuntzaren arabera.
Euskara Gaztelania Aldea
-25,1 -1,8
PISA 2015 Euskadiko Txostena 111
Hemen behean, laginketako aldagaika (sarea, hizkuntza-eredua eta geruzak) aurkeztuko dugu
azterketa, probako hizkuntzaren arabera. Grafiko bakoitzean aldagai bakoitzean lortutako
puntuazioa eta ikasleen ehunekoa daude adierazita.
Hezkuntza-sareei erreparatuta ikusten da 2015ean, itunpeko sarean, 18,2 puntuko aldea
dagoela bi bertsioen artean eta estatistikoki adierazgarria da alde hori. Aldiz, sare publikoan 1,5
puntuko aldea besterik ez dago eta alde hori ez da adierazgarria. Sare publikoan, itunpeko sarean
baino % 7 ikasle gehiagok egin zuten proba euskaraz.
Hizkuntza-ereduka aztertuta, A ereduko ikasleetatik inork ere ez zuen proba euskaraz egin eta
B ereduko ikasleen % 0,5ek bakarrik egin zuten euskaraz. D ereduan, dagokion populazioaren
% 41ek egin zuen euskarazko bertsioa. Beraz, probako bi bertsioen emaitzen alderaketa D
ereduan bakarrik ezar daiteke modu egokian eta, jakina, D ereduko euskarazko bertsioaren
emaitza ia bat dator Euskadiko euskarazko batez bestekoarekin. 7,8 puntura iristen da aldea,
gaztelaniazko bertsioaren alde eta aldea ez da adierazgarria.
477,6
479,1
487,7
505,9
29,2
70,8
22,1
77,9
400,0
420,0
440,0
460,0
480,0
500,0
520,0
Euskara Gaztelania Euskara Gaztelania
Sare publikoa Sare itunpekoa
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
3.2.6.4.1.c. grafikoa. PISA. Irakurtzeko konpetentziako emaitzak eta ehunekoa probako hizkuntzaren eta sarearen arabera.
Irakurmena 2015 % ikasle
PISA 2015 Euskadiko Txostena 112
Jarraian, D ereduan Irakurtzeko konpetentziako emaitzen bilakaeraren grafikoa aurkezten da
probako hizkuntzaren arabera. Ikus daitekeen moduan, bilakaerarekin bat egiten ez duen edizio
bakarra 2012koa da. Gainerako edizioetan ez dago alde adierazgarririk. Gogoan izan behar da
probako bi hizkuntza-bertsioen arteko aldeetan adierazgarritasunik ezaren egoera hori ohikoa izan
dela edizio gehienetan.
Geruzaka, ez da probako euskarazko bertsioa egin duen ikaslerik izan A eredu publikoan, ez
eta itunpeko sareko A eta B ereduetan ere. B eredu publikoan proba euskaraz eginikoen
ehunekoa oso txikia izan zen, % 0,5; 6 ikasle bakarrik, datua ez da adierazgarria. Beraz, analisi
honetako datu interesgarrienak, oraingoan ere, D eredu publikoan eta itunpekoan aurkitu ditugu.
482,7
505,0
483,0
490,8
100
0,5
99,5
40,6
59,4
400,0
420,0
440,0
460,0
480,0
500,0
520,0
540,0
Euskara Gaztelania Euskara Gaztelania Euskara Gaztelania
A eredua B eredua Modelo D
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
3.2.6.4.1.d. grafikoa. PISA. Irakurtzeko konpetentziako emaitzak eta ehunekoa probako hizkuntzaren eta ereduaren arabera.
Irakurmena 2015 % ikasle
483
484
482
507
483 485 483
492 493 491
400
420
440
460
480
500
520
540
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.2.6.4.1.e. grafikoa. PISA. Irakurtzeko konpetentziako emaitzen bilakaera D ereduan probako hizkuntzaren arabera.
Euskara Gaztelania
PISA 2015 Euskadiko Txostena 113
Itunpeko D ereduan, ikasleen % 50ek probako euskarazko bertsioa egin zuten eta D eredu
publikoan, berriz, ikasleen % 35ek. Geruza D publikoan 7 puntuko aldea dago bi hizkuntzetako
emaitzen artean, eta itunpeko D ereduan, berriz, 13,5 puntutara iristen da aldea bi geruzetan,
gaztelaniazko bertsioaren alde. Nolanahi ere, aldea ez da adierazgarri aztertutako hizkuntza-talde
hauen artean.
3.2.6.4.2. Emaitzak familia-hizkuntzaren arabera.
2.3.5. atalean, ikasle euskaldunen eta familian gaztelaniaz hitz egiten dutenen ehuneko haztatuak
ikus daitezke; baita bi hizkuntza-taldeek PISA 2006 egin zenetik oraingo ediziora arte izandako
bilakaera ere. 2015ean, 15 urteko populazioaren % 18,2k familian euskaraz aritzen direla diote eta
ehuneko hori % 27,9koa da D ereduko ikasleen artean. A eta B ereduetako ikasleetatik bakarrak
ere ez zituen probak euskaraz egin, beraz ezin ditugu emaitzak haien familia-hizkuntzarekin
alderatuta egiaztatu.
Ondorengo grafikoan ikus daitezke emaitza globalak familia-hizkuntzaren arabera. Hiru
hizkuntza-talde daude: familian euskaraz aritzen direnak, familian gaztelaniaz aritzen direnak eta
familia-hizkuntza beste bat dutenak. Azken talde horretan sartzen dira proba euskara edo
gaztelania ez den beste hizkuntza batean egin zutenak eta galdera honi erantzun ez ziotenak (43
ikasle bakarrik dira lagina aplikatutako 203 ikasleetatik).
Ez 2012an, ezta 2015ean ere ez zegoen alde adierazgarririk familian euskaraz aritzen direnen
eta familian gaztelaniaz aritzen direnen artean. Familian Beste hizkuntza bat egiten dutenen
taldearen emaitzak beste bi hizkuntza-taldeenak baino baxuagoak (era adierazgarrian) izan dira bi
edizioetan.
Familia-hizkuntza euskara eta familia-hizkuntza gaztelania duten taldeek behera egin dute
puntuazioan 2012tik 2015era. Lehen kasuan 14 puntu galdu dituzte, eta bigarrenean, 9.
0,0
444,4 380,4
472,2 478,6 485,6
0,0
501,6
0,0
510,0 487,7 501,2 100
4
96
35
65
100 100
50 50
0,0
100,0
200,0
300,0
400,0
500,0
600,0
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
A publikoa B publikoa D publikoa A itunpekoa B itunpekoa D itunpekoa
0102030405060708090100
3.2.6.4.1.f. grafikoa. PISA. . Irakurtzeko konpetentziako emaitzak eta ehunekoa probako hizkuntzaren eta geruzen arabera.
Irakurmena 2015 % ikasle
PISA 2015 Euskadiko Txostena 114
D ereduko ikasleen emaitzen analisiari erreparatuko diogu orain eta emaitzak haien familia-
hizkuntzaren (euskara, gaztelania, beste hizkuntza bat) konbinaziotik eta probako aplikazio-
hizkuntzatik (euskara eta gaztelania) abiatuta alderatuko ditugu. Bost hizkuntza-talde sortzen dira
konbinazio horretatik:
- Gaztelania/Gaztelania: familian gaztelaniaz aritzen direla esan eta proben gaztelaniazko
bertsioa egin zutenak sartzen dira hemen. Talde honetan zeuden D ereduko lagin
haztatuaren % 53,7.
- Euskara/Euskara: hemen sartzen dira familian euskaraz egin eta proben euskarazko
bertsioa egin zuten ikasleak. Lagin haztatuaren % 24 osatzen dute.
- Gaztelania/Euskara: talde honetan daude familia-hizkuntza gaztelania izan eta probak
euskaraz egin zituzten ikasleak. D ereduko laginaren % 16,3 osatzen dute.
- Euskara/Gaztelania: familian euskaraz aritu eta proben gaztelaniazko bertsioa egin zutenak.
Talde txikia da eta lagin haztatuaren % 4,3 osatzen dute.
- Beste hizkuntza bat/Gaztelania: hemen sartzen dira familia-hizkuntza ez euskara, ez
gaztelania ez duten ikasleak (gehienak ikasle atzerritarrak dira, baina badira familia-
hizkuntza katalana, galegoa edo valentziera dutela esan duten ikasleak ere) eta proben
gaztelaniazko bertsioa egin zuten. Talde honek lagin haztatuaren % 1,7 bakarrik osatzen du
(27 ikasle bakarrik aplikatutako laginean), beraz, horien emaitzak ez ditugu hurrengo
grafikoetan sartuko. Ikusi dugu 3.2.6.4.2.a. grafikoan oso emaitza baxuak eskuratu dituztela.
Hurrengo grafikoan daude jasota bost hizkuntza-talde horiek PISA 2015ean Irakurtzeko
konpetentzian eskuratutako emaitzak. D ereduko eta Euskadiko batez bestekoak ere sartu ditugu.
505,2 504,5
412,0
491,4 495,2
435,8
-13,9
-9,3
23,8
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
-550,0
-450,0
-350,0
-250,0
-150,0
-50,0
50,0
150,0
250,0
350,0
450,0
550,0
Euskara Gaztelania Beste hizkuntza bat
3.2.6.4.2.a. grafikoa. PISA. 2012-2015eko emaitzak Irakurtzeko konpetentzian familia-hizkuntzaren arabera.
2012 2015 2012-2015 aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 115
Konpetentzia honetan, probako hizkuntza eta familia-hizkuntza berdina duten bi taldeek
Euskadiko batez bestekoaren gainetik dauden emaitzak eskuratu dituzte 2015ean, nahiz eta aldea
nahiko txikia izan. Probako hizkuntza eta familia-hizkuntza berdina ez duten taldeek izan dituzte
emaitza baxuenak; batez ere, familia-hizkuntza gaztelania izan eta proba euskaraz egin dutenek,
komunitateko batez bestekoaren azpitik 18 puntura baitaude.
Ondoren, emaitza horiek PISA 2012ko emaitzekin alderatuko ditugu. Alderaketan, kontuan
izan behar da alderdi garrantzitsu hau: 2012an eta 2015ean aplikatutako lagineko ikasleen kopurua
aintzat hartuta, talde horietakoren baten ehunekoak asko aldatzen dira edizio batetik bestera. Hala
ikusten da 3.1.8.4.2.d. grafikoan (Gaztelania/Gaztelania taldeak % 10,5 ikasle gutxiago izan ditu
2015ean 2012an baino, eta Gaztelania/Euskara taldeak, berriz, ehuneko 15,5 puntu handiagoko
presentzia izan du 2015ean).
Ondorengo grafikoan ikus daitezke D ereduko ikasleek 2012an eta 2015ean izandako emaitzak
alderatuta, lehen aztertutako 4 taldeetan, haien familia-hizkuntza eta probako hizkuntza-bertsioa
aintzat hartuta. D ereduko eta Euskadiko batez bestekoa ere hor sartu dugu.
493,8 473,3 482,3 491,9 487,6 491,4
2,3
-18,1
-9,2
0,4
-3,8
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
-550,0
-450,0
-350,0
-250,0
-150,0
-50,0
50,0
150,0
250,0
350,0
450,0
550,0
Gaz + Gaz Gaz + Eus Eus + Gaz Eus + Eus D* eredua Euskadi
3.2.6.4.2.b. grafikoa. PISA 2015. D ereduko ikasleek Irakurtzeko konpetentzian eskuratutako emaitzak Familia-hizkuntza/Probako hizkuntza hizkuntza-taldearen
arabera.
Irakurkzeko K. emaitzak Euskadiko batez bestekoarekiko aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 116
Familian gaztelaniaz hitz egin eta proba gaztelaniaz egin zuten ikasleek 6 puntu galdu dituzte
2012tik 2015era. Hala ere, familian euskaraz aritu eta proba euskaraz egin zuten ikasleek 17 puntu
galdu dituzte; hau da, ereduak eta Euskadik galdutako puntuak baino gehiago.
Aipagarria da familian gaztelaniaz hitz egin eta proba euskaraz egin zutenei buruzko datua. 28
puntu jaitsi zaie puntuazioa eta lehen aipatu dugun moduan, haien presentzia handitu egin da
2015eko laginean; % 1,8 izatetik % 17,3 izatera igaro dira.
499,7 501,5 477,8 508,9 497,1 498,1
-6,0
-28,1
4,4
-17,0
-9,5 -6,7
-30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
-550,0
-450,0
-350,0
-250,0
-150,0
-50,0
50,0
150,0
250,0
350,0
450,0
550,0
Gaz + Gaz Gaz + Eus Eus + Gaz Eus + Eus D eredua Euskadi
3.2.6.4.2.c. grafikoa. PISA. D ereduko ikasleen 2012ko eta 2015eko emaitzak Irakurtzeko konpetentzian Familia-hizkuntzaren eta Probako hizkuntzaren arabera.
2012 2015 2012-2015 aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 117
PISA 2015EKO EMAITZEN LABURPENA ETA PISA 2012KO EMAITZEKIKO
ALDEAK. LABURPENA.
IRAKURTZEKO KONPETENTZIA.
Euskadin 2015ean Irakurtzeko konpetentziako emaitza 491 puntukoa izan da. 2012ko
puntuazioarekiko 7 puntu jaitsi bada ere, aldea ez da adierazgarria izan. Euskadiko puntuazioa,
aurreko ebaluazioetan bezala, ELGAko batez bestekoaren parean dago. Euskadiko batez
bestekoa puntuazioa 3 errendimendu-mailan dago, Europar Batasuneko herrialde gehienetan
bezala.
Euskadin Irakurtzeko konpetentziako emaitzen (288) aldakortasuna, 95 eta 5
pertzentileetako puntuazioen arteko aldea, baxua izan da, eta horrek adierazten du Euskadiko
hezkuntza-sistema ekitate handikoa dela, nazioarteko batez bestekoa baino askoz
handiagokoa. Hala ere, bikaintasun-sistema bilakatzeko emaitzak hobetu egin beharko
lirateke.
Euskadin errendimendu-maila baxuetako ikasleen ehunekoa igo egin da 2012ko %
14,4tik 2015eko % 17,4ra, 2020 adierazle europarra (% 15) berriz ere gainditu delarik. Hala
ere, bikaintasun-mailetan igoera txiki bat izan da 2012ko % 5etik 2015eko % 5,4ra.
Errendimendu-maila baxuetako ikasleen ehunekoa ELGAko herrialdeetako batez bestekoa (%
20) baino txikiagoa izan da.
2015ean sare publikoko emaitzak (479 puntu) itunpeko sarekoak (502 puntu) baino
nabarmenki apalagoak izan dira. Hala ere, bi sareek 2012tik 2015era izan duten bilakaera oso
ezberdina izan da: sare publikoan emaitzak mantendu egin dira, baina itunpeko sarean 12
puntuko jaitsiera izan da.
Irakastereduen artean 2015ean ez da alde adierazgarririk izan, baina guztietan gertatu da
jaitsiera bat 2012ko emaitzekiko, eta bereziki D ereduan, irakasteredu horretan 10 puntuko
jaitsiera izan baita.
Geruzei dagokienez, 2012tik 2015era a eta B eredu publikoek bakarrik hobetu dute
puntuazioa. Gainerako guztietan jaitsiera bat izan da. Aipatu beharrekoak dira itunpeko A
ereduan izan den 14 puntuko jaitsiera, eta itunpeko D ereduan izandakoa (13 puntu).
Euskadin ISEK indizea jaitsi egin da 2012ko 0,03tik 2015eko -0,25era. Euskadin 2015ean
Irakurtzeko konpetentziako emaitzak maila sozio-ekonomikoa eta kulturala kontuan izanik
espero zitezkeenak baino altuagoak izan dira.
Ikasleen sexuari dagokionez, ohi den bezala, nesken puntuazioa (501 puntu) mutilena (486
puntu) baino nabarmenki altuagoa izan da. Bi sexuen arteko aldea 2012an nabarmena izan zen
(30 puntu), baina 15 puntura murriztu da 2015ean. Bai neskek bai mutilek puntuazio-jaitsiera
bat izan dute 2012tik 2015era, batez ere neskek (12 puntuko jaitsiera). Mutilen % 21,6 eta
nesken % 13,4 errendimendu-maila baxuetan daude.
Ikasmailarekiko adin-egokitasunak, ohi den bezala, eragin handia izan du emaitzetan:
2015ean Irakurtzeko konpetentzian 84 puntuko aldea izan da DBHko 4. mailan eta 3. mailan
dauden ikasleen artean; bi irakasmailetako atzerapena daramaten ikasleekiko aldea 122
puntukoa izan da. 2012tik 2015era DBHko 4. mailako ikasleek bakarrik jaitsi dute puntuazioa
(9 puntu). DBHko 3. mailako ikasleek 6 puntuko igoera izan dute eta DBHko 2. mailakoek, 28
puntukoa. Autonomia erkidego guztien arteko puntuaziorik apalena Euskadiko DBHko 4
mailako ikasleek lortu dute.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 118
Probako hizkuntzari dagokionez, 2015ean ez da alde nabarmenik egon proba euskaraz eta
gaztelaniaz egin duten ikasleen artean, 2012an ez bezala, proba euskaraz egin zutenek
puntuazio hobea lortu baitzuten. Aldagai honetako joera aldeak adierazgarriak ez izatea izan
ohi da. Baina bi bertsioek 2012tik 2015era izan duten bilakaera oso ezberdina izan da: proba
euskaraz egin duten ikasleen puntuazioan 25 puntuko jaitsiera handia izan da, eta proba
gaztelaniaz egin duten ikasleen puntuazioan 2 puntuko jaitsiera bakarrik izan da.
Familia-hizkuntzari dagokionez, ez da alde nabarmenik egon etxean euskaraz hitz egiten
duten eta etxean gaztelaniaz hitz egiten duten ikasleen puntuazioen artean, 2012an gertatu
zen bezala. Bi ikasle-multzo horietako puntuazioak jaitsi egin dira 2012tik 2015era, 9,3 puntu
etxean gaztelaniaz hitz egiten duten ikasleen kasuan eta 13,9 puntu etxean euskara erabiltzen
duten ikasleen kasuan.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 119
3.3. MATEMATIKARAKO KONPETENTZIA
3.3.1. EMAITZA OROKORRAK ETA BILAKAERA
Matematikarako konpetentzia PISA ebaluazioaren edizioetako biren gaitasun nagusia izan da:
2003koa eta 2012koa.
Beheko grafikoak Euskadik PISAko lehen ediziotik (2003) azkenera arte (2015) gaitasun
honetan lortu duen emaitzen bilakaera agertzen du.
Matematikarako konpetentzian lorturiko puntuazioa 13 puntu baxuagoa da 2012ko
edizioarekiko. Alde hori esanguratsua da, errorea 3,69koa izan baita 2015en. 2003tik lortu den
emaitzarik txarrena da.
Hurrengo bi grafikoetan, Euskadiko, ELGAko eta Espainiako batez besteko puntuazioak
alderatu ditugu eta errorea eta aldeen adierazgarritasuna erakuste dira.
502 501 510 505 492
300
350
400
450
500
550
600
2003 2006 2009 2012 2015
3.3.1.a. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentzian emaitzen bilakaera.
496
476
502 498
480
501
496
483
510
494
484
505
490 486
492
460
470
480
490
500
510
520
ELGA/ Espainia/Euskadi ELGA/ Espainia/Euskadi ELGA/ Espainia/Euskadi ELGA/ Espainia/Euskadi ELGA/ Espainia/Euskadi
3.3.1.b. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzen bilakaera: ELGA-Espainia-Euskadi.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 120
3.3.1.c. grafikoan ikusten da Euskadi ELGAko batez bestekoan egon zela 2003n eta 2006en.
2009ko eta 2012ko edizioetan, aldiz, ELGAko batez bestekoa baino dezente gorago zegoen.
2015eko edizioan egon den beherakada esanguratsu horren ondorioz, Euskadi ELGAko batez
bestekora bueltatu da.
3.3.1.d. grafikoak PISA 2015 edizioan parte hartu duten ELGAko herrialde guztiek
Matematikarako konpetentzian lortu duten batez besteko puntuazioak jasotzen ditu, bai eta 17
autonomia erkidegoen emaitzak ere. Grafikoak, batez besteko puntuazioaz gain, % 95ean dauden
konfiantza-tarteak islatzen ditu aztertutako biztanleriaren batez besterako. Euskadiko konfiantza-
tartea kolorezko zutabe bertikal baten bidez nabarmendu da.
Euskadiko emaitzek ez dute alde esanguratsurik agertzen ondoko herrialde eta autonomia
erkidegoen emaitzekiko: Australia, Austria, Txekiar Errepublika, Frantzia, Islandia, Italia,
Luxenburgo, Zeelanda Berria, Portugal, Espainia, Suedia, Erresuma Batua, ELGAko batez bestekoa,
Aragoi, Asturias, Kantabria, Gaztela-Mantxa, Katalunia, Valentziako Erkidegoa, Galizia eta Errioxa.
ELGAko eta Europar Batasuna 28ko herrialde gehienek Matematikarako konpetentzian eskalako
3. mailari dagokion tartean (482-545 puntu bitartean) kokatzen den batez besteko puntuazioa
lortu dute. Euskal Herria, 492 punturekin, 3. mailan kokatzen da.
502 501 510 505 492 500 498 496 494 490 485 480 483 484 486
0
100
200
300
400
500
600
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.3.1.c. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzen bilakaera: Euskadi-ELGA-Espainia.
Euskadi ELGA Espainia
PISA 2015 Euskadiko Txostena 121
3.3.1.d. grafikoa. PISA 2015. ELGAko herrialdeek Matematikarako konpetentzian lortu dituzten
batez besteko puntuazioak eta biztanleriaren batez besterako % 95ean dagoen konfiantza-
tartea.
400 425 450 475 500 525 550 575
ELGA/OCDE (490)
EB 28 (492)
Mexiko (408)
Turkia (420)
Txile (422)
Kanariar Uhartea (452)
Grezia (453)
Andaluzia (465)
Estatu Batuak (469)
Israel (469)
Murtzia (470)
Extremadura (473)
Eslovakiar Errepublika (475)
Balear uharteak (476)
Hungaria (476)
Valentziako Erkidegoa (485)
Luxenburgo (485)
Espainia (485)
Gaztela - Mantxa (486)
Islandia (488)
Italia (489)
Asturias (491)
Portugal (491)
Euskadi (491)
Txekiar Errepublika (492)
Erresuma Batua (492)
Frantzia (492)
Galizia (493)
Australia (493)
Suedia (493)
Kantabria (494)
Zeelanda Berria (495)
Austria (496)
Katalunia (499)
Aragoi (500)
Norvegia (501)
Madril (503)
Irlanda (503)
Polonia (504)
Errioxa (504)
Alemania (505)
Gaztela eta Leon (506)
Belgika (506)
Eslovenia (509)
Finlandia (511)
Danimarka (511)
Herbehereak (512)
Kanada (515)
Nafarroa (518)
Estonia (519)
Suitza (521)
Korea (524)
Japonia (532)
1. maila 2. maila 3. maila 4. maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 122
3.3.2. BATEZ BESTEKO PUNTUAZIOEN ETA ALDAKORTASUNAREN ARTEKO
LOTURA (95-5 PERTZENTILEN ARTEKO ALDEA)
Atal honetan lorturiko batez besteko puntuazioaren eta 95 eta 5 pertzentiletako batez besteko
puntuazioen arteko aldeari dagokion aldakortasunaren arteko lotura bat ezartzen da. Hezkuntza
sistema ontzat hartzen da batez besteko puntuazio altuak lortzeaz gain aldakortasun txikia lortzen
duen sistema hori; hau da, puntuaziorik altuena lortu duten ikasleen (95 pertzentila) eta
puntuaziorik txikiena lortu duten ikasleen artean alde handirik ez egotea, sistema homogeneoa
dela esan nahi baitu horrek.
Beheko grafikoak ELGAko herrialde guztien eta autonomia erkidego guztien aipatu lotura
islatzen du eta lau koadrante bereizten dira; ELGAko batez bestekoa erdian kokatzen da:
- Eskuin goialdeko koadrantea, non batez bestekoaren gainetik dauden eta aldakortasun txikia
duten herrialde eta erkidegoak kokatuta dauden; hezkuntza bikaintasuntzat har dezakegun
egoera bati dagokio. Japonia, Estonia, Kanada edo Danimarka eta 10 erkidego ikusten dira,
Gaztela eta Leon, Madril, Nafarroa edo Katalunia tartean. Euskadi koadrante hau
behealdeko horretatik bereizten duen marraren alboan dago.
- Ezker goialdeko koadrantea, emaitza onak lortu baina muturreko pertzentilen artean alde
handia eta, ondorioz, homogeneotasun txikiagoa duten herrialde eta erkidegoak hartuko
lituzke. Hego Korea, Suitza edo Herbehereak daude bertan. Koadrante honek ez du
autonomia erkidegorik hartzen barnean.
- Eskuin behealdeko koadrantea, aldakortasuna eta emaitzak batez bestekoaren azpitik lortu
dituzten herrialdeak eta erkidegoak dira; sistema ekitatiboak dira, baina puntuazioari
dagokionez erdipurdikoak. Koadrante honek 7 autonomia erkidego eta Estatu Batuak,
Letonia edo Grezia bezalako herrialdeak hartzen ditu.
- Azkenik, ezker behealdeko koadrantea, non emaitzarik txarrenak eta ekitaterik txikiena
duten hezkuntza sistemak aurkituko ditugun. Koadrante honek ez du autonomia
erkidegorik hartzen barnean; bai, ordea, Hungaria, Eslovakia edo Israel bezalako
herrialdeak.
Euskadik aldakortasun nahiko txikia agertzen du (265) grafikoan sarturiko herrialde eta
erkidego guztien artean. Bere aldakortasuna ELGAko batez bestekoaren, Espainiaren eta
autonomia erkidego gehienen azpitik dago eta, ondorioz, nahiko bidezkoa den sistema da, baino
bere emaitzak hobetu beharko lituzke (492 puntu) bikaintasuneko sistema bat bilakatzeko.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 123
3.3.3. EMAITZAK ERRENDIMENDU MAILEN ARABERA
Beheko grafikoak errendimendu mailen araberako analisia agertzen du: 2012n, Euskadiko
ikasleen % 15a PISAko errendimendu maila baxuetan kokatzen zen, 2020rako Europak
erreferentzia gisa ezarri duen mugan alegia; 2015en, ordea, Europako adierazletik dezente aldendu
eta % 20ra gerturatu da. Bikaintasun mailetan, % 3ko beherakada egon da. III. eranskinean
Matematikarako konpetentziako errendimendu maila ezberdinen deskribapen osoa ikus daiteke.
Grafikoak 2012n eta 2015en ebaluatutako ikasleen portzentajeak agertzen ditu zazpi
errendimendu maila bakoitzean, bai eta bien arteko aldea ere. Gaitasun honetan, puntuazioan egon
den beherakada maila altuenetan eman da (4., 5. eta 6.a). Hau da, gaitasun honetan bikaintasun
maila galdu dugu; gora egin dugu, ordea, 1. eta 2. mailetan bereziki.
Andaluzia
Aragoi
Asturias
Balear uharteak
EUSKADI
Kanariar Uhartea
Kantabria
Gaztela-Leon
Gaztela - Mantxa
Katalunia
Valentziako E.
Extremadura
Galizia Errioxa
Madril
Murtzia
Nafarroa
Australia
Austria
Belgika
Kanada
Txile
Txekiar E.
Danimarka
Estonia
Finlandia
Frantzia
Alemania
Grezia
Hungaria
Islandia
Irlanda
Israel
Italia
Japonia
Korea
Letonia
Luxenburgo
Mexiko
Herbehereak
Zeelanda B.
Norvegia Polonia
Portugal
Eslovakiar E.
Eslovenia
Espainia
Suedia
Suitza
Turkia
Erresuma Batua
Estatu Batuak
EU28
400
420
440
460
480
500
520
540
560
220240260280300320340360
Ma
tem
ati
kara
ko k
on
pet
entz
iako
em
aitz
ak P
ISA
20
15
Aldakortasuna (5eko pertzentila-95eko pertzentil) Matematikarako konpetentzian
3.3.2.a. grafikoa. PISA 2015. ELGAko herrialdeen eta autonomia erkidegoen banaketa Matematikarako konpetentzian lortu duten puntuazioaren eta emaitzen dispertsio mailaren
arabera
ELGA
Aldakortasun txikiago
Emai
tza
ho
bea
k
PISA 2015 Euskadiko Txostena 124
Jarraian, Euskal Herriko eta ELGAko portzentajeen bilakaera ikus daiteke gaitasun honetako
errendimendu maila bakoitzean. Alderaketa errazteko, zazpi mailak lau multzotan bildu dira:
bikaintasuna, altua, ertaina eta baxua.
Errendimendu maila baxuetan dauden euskal ikasleen portzentajea ELGAko herrialdetako batez
bestekoaren azpitik egon da beti, baita 2015en ere. Aurreko edizioetan, Euskadiren eta ELGAren
portzentajeen arteko aldea % 4-7 bitartean zegoen baina 2015en aipatu aldea hiru puntura
murriztu da, Euskal Herriko datuetan egon den gorakada esanguratsua dela eta. PISAk egiten
dituen mailen deskribapenaren arabera, maila horretan daudenek ezagunak dituzten testuinguruei
5
10,5
22
28,9
23,1
8,6
1,9
5,3
14,2
24,9
29,1
19,2
6,4
1
0,3
3,7 2,9 0,2
-3,9 -2,2 -0,9
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.3.3.a. grafikoa. PISA 2015. Matematikarako konpetentzia. Ikasleen ehunekoak errendimendu mailen arabera 2012-2015 eta aldeak.
2012 2015 2015-2012 aldea
16 17 15 16 20 21 21 22 23 23
52 51 49 51
54 45 46 46 46 48
22 22 23 23
19 19 19 19 18 19
10 10 13 10 7
15 13 13 13 10
0
20
40
60
80
100
2003 2006 2009 2012 2015 2003 2006 2009 2012 2015
Euskadi . ELGA
3.3.3.b grafikoa. PISA. Ikasleen portzentajearen bilakaera Matematika Gaitasuneko errendimendu mailen arabera: Euskadi-OCDE
Bikaintasun maila 5-6 Maila altua 4 Erdi maila 2-3 Maila baxua 1
BIKAINTASUN MAILA
2012: %10,4 2015: %7,4
MAILA BAXUA
2012: %15,5 2015: %19,5
PISA 2015 Euskadiko Txostena 125
loturiko galderei erantzuteko gaitasuna dute soilik, beharrezko informazio matematiko guztia
emanda badago eta galderak argiro eginda badaude. Halaber, informazioa identifikatzeko eta ohiko
prozedurak gauzatzeko gai dira, jarraibide zuzenei jarraituz egoera zehatzetan. Eta, azkenik,
aurkeztutako bizigarrietatik berehala uler daitezkeen jarduketa nabariak egin ditzakete.
Bikaintasuneko mailetan, Euskadi beti egon da ELGAko portzentajeen azpitik, 2009ko edizioan
ezik, aipatu edizioan bi portzentajeak berdinak izan baitziren. 2012n eta 2015en Euskadi ELGAk
maila horretan duen portzentajea baino 3 puntu beherago dago.
Azkenik, hurrengo orrialdeko grafikoak ELGAko herrialde guztietako eta autonomia erkidego
guztietako banaketa islatzen du, errendimendu mailen arabera, errendimendu maila baxuetan
portzentajerik handiena duten horietatik txikiena duten horietaraino antolatuta.
Euskadik errendimendu maila baxuetan dituen portzentajeak (% 19) ondokoak dituztenen
antzekoak dira: herrialdeen artean, Polonia, Herbehereak, Norvegia, Alemania, Txekiar
Errepublika, Suedia eta Belgika; autonomia erkidegoen artean, Gaztela-Mantxa, Madril, Katalunia,
Aragoi, Galizia, Kantabria, Valentziako Erkidegoa eta Asturias. Baina ondoko herrialde eta
erkidegoetatik aldendu egin da: Estonia (% 11), Danimarka (% 13), Finlandia (% 14), Irlanda (% 15),
Nafarroa (% 12) edo Gaztela eta Leon (% 15).
Bikaintasuneko mailetan, grafikoan ikus daitekeenez, Euskadiko portzentajeak (% 7) beste
autonomia erkidego batzuek dituztenak baino beherago dago: Aragoi, Katalunia, Errioxa, Gaztela
eta Leon eta Nafarroa (% 10-13 bitarteko portzentajea dute guztiek); eta Andaluziak (% 5) eta
Kanariar Irlak (% 3) duten portzentajearen gainetik. ELGAko herrialdeei dagokienean,
bikaintasuneko mailetan Euskadik baino portzentaje txikiagoa duten herrialde bakarrak dira AEB,
Mexiko, Turkia, Txile eta Grezia.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 126
31 28 26
21 22
17 19 20 16 17 19 19 17 17 15 15 15 15 15 14 14 15 15 14 14 14 15 13 14 15 14 14 13 12 12 12 13 12 12 12 12 11 11 11 10 11 11 10 10 9 9 8
26 23 23
15 14
15 11 10
12 11 9 8 9 8 9 9 8 8 8 8 8 7 7 8 7 7 6 7 6 5 5 5 6 5 5 5 4 5 5 5 4 5 5 4 5 4 4 4 3 3 2 3
27 25 25 26 28
21 26 27
24 23 27 27
23 28
21 22 23 24 23 23 21 25 23 23 23 23 26
19 24 28
25 24 24 22 24
20 23 23 23 22 21
18 22 20
17 24 23 22 22 20 21
17
13 16 17
22 22
22 24 25
24 24
26 26
24 26
24 24 25 25 25 25
25 28
25 26 26 26
28 23
28 29
29 28 30
27 28
25 27 29 29 29
27 24
29 27
24 30 30
29 29
29 29
26
3 6 6
12 12
16 15 13
17 16
14 15
18 16
21 19 19 18 18 19
20 18
19 19 18 19
18 22
20 18
19 21 20
21 21
23 21
22 20 23
22 23
21 23
23 21 23
24 23 25 24
26
0 1 1
3 3 7
5 4 7
7 4 4 8
5 10 9 8 8 8 9
10 6
9 8 8 8
6 12
7 5
6 7 7
10 9
12 9
8 9 9
10 14
9 11
14 8 9 9
10 11 11
15
2 1 1
1 1
1 2 1 2
3 2 2 2
3 3 1 3 2 2 2 1 4 1 1 1 1 1 3 2
3 3 2 2 1
3 5 2 4
7 2 2 2 2 2 3 5
80 60 40 20 0 20 40 60 80 100
Mexiko
Turkia
Txile
Grezia
Kanariar Uhartea
Israel
Estatu Batuak
Andaluzia
Eslovakiar Errepublika
Hungaria
Murtzia
Extremadura
Luxenburgo
Balear uharteak
Frantzia
Portugal
ELGA/OCDE
Islandia
Italia
Australia
Austria
Espainia
Zeelanda Berria
Erresuma Batua
Txekiar Errepublika
Suedia
Gaztela - Mantxa
Belgika
Asturias
Valentziako Erkidegoa
Euskadi
Kantabria
Galizia
Alemania
Norvegia
Herbehereak
Polonia
Aragoi
Katalunia
Madril
Eslovenia
Suitza
Errioxa
Kanada
Korea
Irlanda
Gaztela eta Leon
Finlandia
Danimarka
Nafarroa
Estonia
Japonia
3.3.3.c grafikoa. PISA 2015. ELGAko eta AEetako ikasleen banaketa,
Matematikarako konpetentziako errendimendu mailen arabera.
1. Maila <1a. Maila 2. Maila 3. Maila 4. Maila 5. Maila 6. Maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 127
3.3.4. EMAITZAK LAGINAREN ALDAGAIEN ARABERA: HEZKUNTZA SAREA
ETA HIZKUNTZA EREDUAK
Ondoko grafikoan 2012n aztertutako ikasleek lortu zuten portzentajearen eta 2015eko
edizioan aztertutako ikasleek lortu zuten portzentajearen arteko aldeak ageri dira, ondoko bi
aldagaiak aintzat hartuz: ikaslearen hezkuntza sarea et hizkuntza eredua. Bi aldagaiei dagokienean,
azterketak lagin haztatua erabiliz egin dira.
Hezkuntza sareen arabera, Matematikarako konpetentzian, itunpeko sareak 2015en lortu
dituen emaitzak sare publikoarenak baino dezente altuagoak dira. Halere, 2012 eta 2015 bitartean
itunpeko sareak izan duen puntuazio beherakadak sare publikoak izan duena bikoiztu du. Estratuen
datuak xehetasunez aztertuz gero (ikus hurrengo atala, estratuen araberako emaitzak), agerian
gelditzen da sare publikoak izan duen beherakada D ereduak izan duen emaitzaren ondorio dela
gehienbat; itunpeko sarean, aldiz, estratu guztiek egin dute behera, eta A eta D ereduak bereziki.
Hizkuntz ereduen arabera, Matematikarako konpetentzian, 2015en ez dago alde
esanguratsurik B ereduaren eta D ereduaren emaitzen artean; bai ordea bi eredu horien eta A
ereduaren artean. 2012tik 2015era, D ereduak 18 puntu egin du behera, beste bi ereduak baino ia
bi aldiz gehiago.
Hezkuntza sare bakoitzaren errendimendu mailaren araberako portzentajeen banaketa
ondoko grafikoan ikus daitekeena da. Itunpeko ikastetxeek publikoek baino 8 puntu portzentual
gutxiago dituzte errendimendu baxuko mailei dagokienean. Bikaintasuneko mailetan Euskadik lortu
dituen emaitzarik onenak gaitasun honetan eman dira; sareen arabera, itunpeko sareak sare
publikoak baino portzentaje hobeagoa lortu du.
505 488 520 484 506 511 492 481 501 474 497 493
-14
-7
-19
-11 -9
-18
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
600,0
400,0
200,0
0,0
200,0
400,0
600,0
Euskadi Publikoa Itunpekoa A eredua B eredua D eredua
Sarea Eredua
3.3.4.a. grafikoa. PISA 2015. Matematikarako konpetentzia. 2012ko eta 2015eko puntuazioen arteko aldeak hezkuntza-sarearen eta hizkuntza-ereduaren arabera.
2012 2015 Aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 128
Hizkuntz ereduen arabera, B eredua da daturik positiboenak agertzen dituena: ikasleen
portzentaje txikiagoa maila baxuan eta portzentaje handiagoa bikaintasuneko mailetan. A ereduak
portzentaje bereziki altua agertzen du maila baxuetan: bere ikasleen ia % 29a. Eredu guztiek
2020rako Europako adierazleak zehaztu duen % 15 hori gainditzen dute.
6,5
17,4
26,5 27,3
16,4
5,2
0,7
4,4
11,6
23,5
30,5
21,4
7,5
1,2
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.3.4.b. grafikoa. PISA 2015. Matematikarako konpetentzia. Ikasleen ehunekoa errendimendu mailen eta hezkuntza sarearen arabera.
PUBLIKOAK ITUNPEKOAK
9,6
19,1
25,3 23,4
16,1
5,7
0,7
4,7
12,8
24,0
30,4
20,0
7,0
1,2
4,8
13,9
25,1
29,6
19,4
6,3
0,9
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.3.4.c. grafikoa. PISA 2015. Matematikarako konpetentzia. Ikasleen ehunekoak errendimendu mailetan hizkuntza-ereduaren arabera.
A eredua B eredua D eredua
BIKAINTASUN MAILA
A eredua: %6,4 B eredua: %8,2 D eredua: %7,2
MAILA BAXUA
A eredua: %28,7 B eredua: %17,5 D eredua: %18,7
BIKAINTASUN MAILA
PUBLIKOAK: %5,9 ITUNPEKOAK: %8,7%
MAILA BAXUA
PUBLIKOAK: %23,9 ITUNPEKOAK: %16
PISA 2015 Euskadiko Txostena 129
3.3.5. EMAITZAK GERUZEN ARABERA
Estratuen arabera, Matematikarako konpetentzian, 2015en, itunpeko estratuek sare
publikoaren estratuek baino emaitza hobeagoak lortu dituzte baina alde hori ez da estatistikoki
esanguratsua kasu guztietan, ondoko taulan ikus daitekeenez:
Geruzan arteko aldeen esanguratsutasuna Matematikarako konpetentzian
A Publikoa B Publikoa D Publikoa Itunpeko A Itunpeko B Itunpeko D
A Publikoa =
B Publikoa = =
D Publikoa = = = =
Itunpeko A = = =
Itunpeko B = = =
Itunpeko D = = =
Koadroa ezkerretik eskuinera irakurtzen da. : Alde esanguratsu positiboa % 95ean. : Alde esanguratsu negatiboa % 95ean.
= : Ez dago alde esanguratsurik % 95ean.
A eredu publikoa da beste estraturekiko alde esanguratsua agertzen duen bakarra, B
publikorekiko izan ezik. B eredu publikoaren emaitzak itunpeko sareko estratuek lortu dituztenak
baino dezente baxuagoak dira. D eredu publikoak ez du alde esanguratsurik agertzen inolako
estraturekin, A eredu publikoa kenduta. Ez dago estatistikoki esanguratsua den alderik itunpeko
estratuen artean.
2012 eta 2015 edizioak estratuen arabera aztertuz gero, Matematikarako konpetentzian, estratu
guztiek behera egin dute, A eredu publikoa ezik; bere gorakada nabariak (+22), halere, oso eragin
txikia izan du puntuazio globalean, laginean duen pisu txikia (% 3,9) dela eta. Itunpeko bi estratuk,
A eta D ereduek, 23 eta 25 puntu galdu dituzte hurrenez hurruen.
505
410 465
503 519 516 523 492 432 459 488 495 503 500
-14
22
-7 -15
-25
-13
-23
-30
-20
-10
0
10
20
30
600,0
400,0
200,0
0,0
200,0
400,0
600,0
Euskadi A publikoa B publikoa D publikoa Itunpeko A Itunpeko B Itunpeko D
Geruza
3.3.5.a. grafikoa. PISA 2015. Matematikarako konpetentzia. 2012an eta 2015ean puntuazioan izandako aldeak geruzen arabera.
2012 2015 Aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 130
Geruza bakoitzeko errendimendu mailen araberako portzentajeen banaketa behean ageri da.
Arreta deitzen duten datu batzuk daude:
- A eredu publikoko ikasleen ia erdiak ez du errendimendu maila baxua gainditu.
- Itunpeko estratuek errendimendu baxuko ikasle gutxiago dituzte, publikoek baino. Izan
ere, itunpeko bi estratu dira 2020 adierazlean kokatu diren estratu bakarrak: itunpeko B
eta D.
3.3.5.1. ALDAGAIEN LABURPENA: TITULARTASUNA, EREDUAK ETA
ESTRATUAK
Hurrengo grafikoak PISA 2012ko eta PISA 2015eko emaitzen arteko aldeak azaltzen ditu,
arestian azterturiko hiru aldagaietan: titulartasuna edo hezkuntza sarea, hizkuntz ereduak (ikusi
dugun bezala, laginaren aldagaiak izan direnak) eta hezkuntza estratuak (laginaren aldagaia ez bada
ere euskal hezkuntza sistema sakontasunez aztertzea ahalbidetzen baitigu).
Grafikoan, bi edizioen artean Euskadik lortu duen batez besteko aldea sartu da ere eta
puntuazio-alde hori abiapuntu gisa hartuz, aldea erkidegoaren batez bestekoaren gainetik dagoen
guztietan gertakari hori azpimarratu egin da ere.
Ondoko ondorioak atera daitezke grafikoaren azterketatik:
- Sare publikoan B ereduak bere puntuazioak jaitsi ditu, eta baita D ereduak ere, dezente
gainera, A ereduko puntuazioak dezente gora egin duten bitartean; bere eragina emaitza
globaletan, halere, oso txikia da sare publikoko 15 urteko ikasleen % 8,6a baino ez baitu
ordezkatzen.
- Itunpeko sarean, estratu guztiek izan dute beherakada nabaria 2012ko eta 2015eko beren
puntuazioan, A eta D ereduek biziki gainera, Euskadi mailan egon den batez besteko
beherakada ia bikoizteraino.
16
31 28
17
6
1 0
10
24
28
22
10
5
0
5
15
26
29
18
6
1
6
13
24
26
21
8
1
4
11
23
32
22
7
1
4
12
24
31
21
7
1
0
5
10
15
20
25
30
35
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.3.6.b. grafikoa. PISA 2015. Matematikarako konpetentzia. Ikasleen ehunekoa errendimendu mailetan geruzen arabera.
A publikoa B publikoa D publikoa A itunpekoa B itunpekoa D itunpekoa
BIKAINTASUN MAILA MAILA BAXUA
PISA 2015 Euskadiko Txostena 131
3.3.6. ERRENDIMENDUARI LOTURIKO FAKTOREAK
Hezkuntza sistema baten errendimendua neurtzeko ez da nahikoa ikasleen emaitzak
neurtzearekin, ez eta emaitza horiek era isolatuan eta testuingururik gabe aztertzearekin ere.
Horrexegatik, atal honetan, ebaluatutako gaitasunetako emaitzei dagokienean garrantzitsutzat jo
diren zenbait aldagai eta faktore aztertuko dira. Ikasleen errendimenduan eragiten duten faktore
ugari dira: alde batetik, gizarte-, ekonomia- eta kultura-faktoreak, herrialdetakoak zein hezkuntza
sistemetakoak; bestetik, ikastetxeen, ikasleek berezkoak dituzten eta beren familien ezaugarriei
loturiko horiek.
3.3.6.1. Emaitzak ISEKen arabera
A) ISEKaren eta emaitzen arteko lotura: Euskadi, ELGA eta autonomia erkidegoak.
Beheko grafikoak ISEKaren eta ELGAko herrialdeek eta autonomia erkidegoek Matematikarako
konpetentzian lortu dituzten emaitzen arteko lotura aurkezten du. Aurreko edizioetan bezala,
batez besteko puntuazioen eta ISEKaren arteko korrelazioa positiboa da; hau da, zenbat eta
handiagoa izan ISEKa, are eta hobeagoak dira emaitzak. Diagonal urdina, erregresio-lerroa
deiturikoa, herrialde edo erkidego batek duen ISEKa ikusita aurreikusi beharko litzatekeen
puntuazioa adierazten du. Eta, halaber, lerro eten bertikal eta horizontalen bidez, ELGAko batez
besteko puntuazioa eta ISEKa adierazi dira. Orokorrean, PISAren arabera, Indize honek ikasle
batek lortu dituen batez besteko puntuazioen aldakortasunaren % 38,8a azalduko luke.
Diagonaletik gainean kokatuta dauden herrialde eta erkidego guztiek beren ISEKa ikusita lortu
beharko lituzkeen emaitzak baino emaitza hobeagoak lortu dituzte; eta, alderantziz, erregresio-
lerroaren azpitik daudenak. Euskadi diagonaletik gora dago eta, ondorioz, lortu dituen emaitzak
bere egoera sozioekonomikoaren arabera lortu beharko lituzkeen emaitzak baino hobeagoak dira.
Autonomia erkidego guztiak daude lerroaren gainetik kokatua, Kanariar Irlak ezik.
-13,7
-7,3
-19,0
-10,6 -8,9
-18,0
21,5
-6,6
-14,7
-24,9
-12,7
-23,0 -30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
Eusk
adi
Pu
blik
oa
Itu
np
eko
a
A e
red
ua
B e
red
ua
D e
red
ua
A p
ub
liko
a
B p
ub
liko
a
D p
ub
liko
a
Itu
np
eko
A
Itu
np
eko
B
Itu
np
eko
D
SAREA EREDUAK GERUZAK
3.3.5.1.a. grafikoa. PISA. PISA 2012-2015 aldeak Matematikarako konpetentzian, laginaren aldagaien arabera.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 132
Nabarmentzekoa da Nafarroaren kasua, Matematikarako konpetentzian lortu dituen emaitzak
espero litezkeenak baino askoz hobeagoak baitira.
Beren ISEK maila aintzat hartuz Matematikarako konpetentzian lortu beharko lituzketen
emaitzak baino emaitza askoz hobeagoak lortu dituzten herrialdeak eta erkidegoak daude, Japonia,
Estonia edo Suitza kasu baterako; beste batzuetan, aldiz, kontrakoa gertatu da: AEB, Grezia edo
Israelen.
B) ISEK mailen araberako emaitzak (kuartilak) PISA 2012n eta PISA 2015en.
Maila sozioekonomikoari eta kulturalari dagokienean irudi ezberdin bat eman dezaken beste
azterketa bat da emaitzak ikasle guztiak lau ISEK maila edo kuartil ezberdinetan banatuz aztertzea.
Agerikoa da 2015eko ISEK mailen araberako datuetan, beheko grafikoan aurkeztu direnak, bi
datuen arteko korrelazioa, puntuazioaren eta ISEKaren artekoa alegia, argiro ikusten dela: ISEK
maila handiagoa duten ikasleen emaitzak indize honetako maila baxuan daudenek lortu dituztenak
baino 57 puntu gorago daude. Eta gainera, aldea estatistikoki esanguratsua da ISEK maila guztien
artean, erdiko bi mailetan ezik.
ELGA
EB 28
Alemania
Australia
Austria
Belgika Kanada
Korea
Txile
Danimarka
Eslovakiar Errepublika
Eslovenia
España
Estatu Batuak
Estonia
Finlandia
Frantzia
Grezia
Hungaria
Irlanda
Islandia
Israel
Italia
Japonia
Luxenburgo
Norvegia
Zeelanda B.
Herbehereak
Polonia
Portugal E. Batua
Txekiar E. Suedia
Suitza
Euskadi
Andaluzia
Aragoi
Asturias
Balear uharteak Valentziako E.
Kanariar U.
Kantabria
Gaztela eta Leon
Gaztela - Mantxa
Katalunia
Extremadura
Galizia
Madril
Murtzia
Nafarroa
Errioxa
420
440
460
480
500
520
540
560
-1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00PIS
A 2
01
5 P
un
tuaz
ioa
Ma
tem
ati
kara
ko k
on
pet
entz
ian
ISEK (Indize sozioekonomiko eta kulturala)
3.3.6.1.a. grafikoa. PISA 2015. ISEKaren eta ELGAko herrialdeek eta AEek Matematikarako konpetentzian lortu duten puntuazioaren arteko lotura.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 133
Aipatu dugu dagoeneko aldagai honen alderaketa 2012ren eta 2015en artean egin ahal izateko
ondokoa aintzat hartu beharra dagoela: Euskadik 2012n zuen batez besteko ISEKa (+0,03) eta
2015en zuena (-0,25) ezberdinak zirela eta, horrenbestez, horrek bere isla duela Indizearen maila
bakoitzeko batez besteko ISEkean. Ondoko bi grafikoen bidez, ISEK mailen arabera 2015en
lorturiko emaitzak 2012ko beren baliokideekin aldera ditzakegu:
- 2015en, ISEK maila guztiek emaitza okerragoak lortu dituzte eta, gainera, logikotzat har
genezakeen ordenaren aurkako noranzkoan egiten dute: maila altuko ikasleek beherakada
handiagoa dute, 23,7 puntu, maila baxukoak baino, erdia baino gutxiago egin dutenek
behera. Ondorioz, ISEK mailaren araberako emaitzen portaera espero zitekeenaren
aurkakoa izan da: Indizeko maila baxuen hobekuntza eta igoera ere ISEKeko maila
altuetan.
- Aldaketa esanguratsua ikus daiteke Indizeko lau mailetako ISEKean. Alderik handiena maila
baxuan eman da; mailarik altuena, aldiz, bi edizioetan ISEK datu antzekoena lortu duena
izan da.
- Datu horiek, beste behin, bikaintasunak proba honetan izan duen bilakaera negatiboa
berresten dute, maila altuko ikasleak 2012 eta 2015 bitartean ISEKean beherakadarik
txikiena izan dutenak badira ere, beren errendimendu mailak oso bilakaera negatiboa izan
baitu.
458
486,8
497,1
515,1
-1,09
-0,48
-0,12
0,50
-1,2
-1
-0,8
-0,6
-0,4
-0,2
0
0,2
0,4
0,6
420
430
440
450
460
470
480
490
500
510
520
Maila baxua Maila ertain-baxua
Maila ertain-altua Maila altua
3.3.6.1.b grafikoa. PISA 2015. Matematikarako konpetentziako emaitzak ISEK mailen arabera
2015eko emaitzak 2015eko ISEKa
PISA 2015 Euskadiko Txostena 134
3.3.6.2. Emaitzak ikasleen sexuaren arabera
Beheko grafikoak islatzen duenez, mutilek neskatoek baino puntuazio hobeagoa lortu dute
Matematikarako konpetentzian, 2012n zein 2015en. Bi edizioetan egon den bien arteko aldea,
halere, 2012ko 14 puntuetatik 2015eko 9 puntuetara murriztu da.
468,6
502,2 513,7
537,8
458,0
486,8 497,1
515,1
-0,57
-0,16
0,13
0,67
-1,09
-0,48
-0,12
0,50
-1,20
-0,90
-0,60
-0,30
0,00
0,30
0,60
0,90
1,20
400
420
440
460
480
500
520
540
ISEK maila baxua ISEK maila ertain-baxua
ISEK maila ertain-altua ISEK maila altua
3.3.6.1.c grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzen alderaketa ISEK mailen arabera 2012 eta 2015 artean.
2012ko Matematikak 2015eko Matematikak
-10,6
-15,4 -16,6
-22,7
-0,52
-0,32
-0,25
-0,17
-0,60
-0,50
-0,40
-0,30
-0,20
-0,10
0,00
ISEK maila baxua ISEK maila ertain-baxua
ISEK maila ertain-altua ISEK maila altua
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
3.3.6.1.d grafikoa. PISA. 2012-2015 arteko aldeak Matematikarako konpetentziako emaitzetan eta ISEK mailen arabera.
Matematikarako K. 2012-15 emaitzen arteko aldeak 2012-15 ISEKen arteko aldeak
PISA 2015 Euskadiko Txostena 135
Bi edizioen artean egon den puntuazio beherakadak intentsitate ezberdina du bi sexuetan:
neskatoek 11 puntu egin dute behera; mutilek, 9 puntu.
Laginaren aldagaien arabera egindako analisiek diote sareen zein ereduen arabera, mutikoen
emaitzak kasu guztietan daudela neskatoen emaitzen gainetik. Alderik txikiena D ereduan eman da,
non bi sexuen arteko aldea 5 puntutik gorakoa den. Beste bi ereduen kasuan, ordea,
puntuazioaren arteko aldea 16 puntutik gora dago.
Estratuen arabera, aldeak asko aldatzen dira: A estratu publikoan aldea 40 puntutik zertxobait
gorakoa da (gehienekoa) eta itunpeko A estratuan, aldiz, 0,5 puntukoa da (gutxienekoa).
Ondoko grafikoak Euskadi bere berezko laginarekin PISA ebaluazioan parte hartzen hasi
zenetik neskatoen eta mutikoen puntuazioek egin duten bilakaera agertzen du, bai eta emaitzen
arteko aldea ere. 2015ekoa bi sexuen artean egon den bigarren alderik handiena da, 2012koaren
498 487
512 496
505
492
400
420
440
460
480
500
520
2012 2015
3.3.6.2.a. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzak ikasleen sexuaren arabera 2012-2015ean.
NESKA MUTILA Euskadi
-9,1 -10,5 -8,2
-16,1 -16,7
-5,6
-40,2
-22,0
-6,4 -0,5
-15,9
-4,3
-45,0
-35,0
-25,0
-15,0
-5,0
5,0
15,0
25,0
35,0
Pu
blik
oa
Itu
np
eko
a A B D
A p
ub
liko
a
B p
ub
liko
a
D p
ub
liko
a
Itu
np
eko
A
Itu
np
eko
B
Itu
np
eko
D
Euskadi Sarea Eredua Geruza
3.3.6.2.b grafikoa. PISA 2015. Nesken puntuazioen diferentzia mutilek lortutakoekin alderatuta Matematikarako konpetentzian laginaren aldagaien
arabera.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 136
atzetik, urte hartan neskatoek izan zuten emaitzen beherakadaren ondorioz emaitzen arteko aldea
14 puntukoa izan baitzen.
Ondoko grafikoak errendimendu mailaren banaketa agertzen du, sexuak bereiziz.
2. errendimendu mailara iristen ez diren neskatoen portzentajea % 20,1ekoa da, errendimendu
baxuko mutikoek baino % 1 gainetik bakarrik. Mutikoek neskatoak ia bikoiztu dituzte ia
bikaintasuneko mailetan.
501 500 506 498 487 502 502 513 512 496
1 2
7
14
9
0
2
4
6
8
10
12
14
16
0
100
200
300
400
500
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.3.6.2.c. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzen bilakaera sexuaren arabera.
NESKA MUTILA Aldea
5,2
14,9
26,0
30,2
18,0
5,1
0,6
5,4
13,5
23,7
27,9
20,4
7,8
1,3
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
-1 maila 1. maila 2. maila 3.maila 4.maila 5.maila 6. maila
3.3.6.2.d. grafikoa. PISA 2015. Matematikarako konpetentzia. Ikasleen ehunekoa errendimendu mailen eta ikasleen sexuaren arabera.
NESKAK MUTILAK
BIKAINTASUN MAILA
NESKAK: %5,7 MUTILAK: %9,1
MAILA BAXUA
NESKAK: %20,1 MUTILAK: %18,9
PISA 2015 Euskadiko Txostena 137
3.3.6.3. Emaitzak ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeraren arabera
Jarraian, PISA 2015 edizioan parte hartu duten ikasleek ikasten ari diren hezkuntza mailaren
araberako emaitzak aurkeztu eta 2012ko horiekin alderatzen dira. Ikus daitekeenez, bi urte
atzerago dauden ikasleen puntuazioa 19 puntu baino gehiago igo da; urte bat atzerago daudenen
eta beraiei dagokien mailan, DBHko 4. mailan dauden horien puntuazioek 2,5 puntu eta 15,5 puntu
egin dute behera, hurrenez hurren. DBHko 4. mailako Euskadiko ikasleek, biztanleria osoaren hiru
laurden direnez, gaitasun honetan izan duten puntuazio beherakadak eragin askoz handiagoa izan
du DBHko 3. mailako ikasleek izan duten beherakadak baino, lehenak biztanleria osoaren hiru
laurden direlako eta bigarrenak % 18,1a baino ez direlako eta beren beherakada txikiagoa izan
delako ere.
2003tik mailaren araberako puntuazioek izan duten bilakaera aintzat hartzen baldin badugu
(ikusi hurrengo grafikoa), ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeran dauden ikasleen emaitza edizio
guztien artetik ia baxuena da, 2006rekin alderatuta puntu bateko aldea bakarrik dago. DBHko 2.
mailako ikasleen emaitzak, aldiz, 2003tik ehunekoa hirukoiztuta, edizio guztietako emaitzarik
onena lortu du.
376,9
430,8
530,0 505,4
396,0 428,2
514,5 491,6
19,1
-2,5
-15,5 -13,7
-30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
-550,0
-350,0
-150,0
50,0
250,0
450,0
DBHko 2. maila DBHko 3. maila DBHko 4. maila Euskadiko batezbestekoa
3.3.6.3.a grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzak ikasmailarekiko adin-egokitasunaren arabera. 2012-2015.
2012 2015 Aldeak
PISA 2015 Euskadiko Txostena 138
3.3.6.3.c. grafikoan, ikasmailarekiko adin-egokitasun egoeran dauden ikasleen eta errepikatutako
ikasleen (DBHko 3. edo 2. mailan eskolatuta) arteko aldeen bilakaera erakusten da. Ikus daitekeen
moduan, DBHko 4. mailako ikasleen eta DBHko 3. mailakoen artean egonkortasun handia dago
aldeetan. Hala eta guztiz ere, bi ikasmailako atzerapena dutenekiko aldea aldakorragoa da; horrela,
DBHko 2. mailako ikasleek, 2015ean, edizio guztietakoen artetik puntuazio-alde baxuena dute, 118
puntu; horrek esan nahi du 2006an baino 48 puntu gutxiago lortu dituztela.
3.3.6.3.d. grafikoak autonomia erkidego guztiek ikaslea ikasten ari den DBHko mailaren arabera
lortu duten emaitza irudikatzen du, DBHko 4. mailako ikasleen emaitzaren arabera antolatuta
(altuenetik baxuenera). Egokitasun egoeran dauden, hau da, DBHko 4. mailan dauden euskal
ikasleek lortu duten emaitza autonomia erkidego guztien arteko sei txarrenen artean dago.
Halaber, DBHko 3. mailako euskal ikasleak azkeneko postuetan daude Extremadura, Murtzia,
Andaluzia eta Kanariar Irlekin batera. DBHko 2. mailako euskal ikasleek (15 urteko ikasleen % 6,1a
suposatzen dute), aitzitik, sailkapen horretako erdialdera dagoen emaitza bat lortu dute.
391
361 382 377
396
433 429 439 431 428
525 527 533 530 515
300
350
400
450
500
550
600
2003 2006 2009 2012 2015
3.3.6.3.b. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzen bilakaera ikasmailen arabera.
DBHko 2. maila DBHko 3. maila DBHko 4.
-86
-99
-94
-98
-92
-118
-153
-151
-166
-134
-180 -160 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0
PISA 2015
PISA 2012
PISA 2009
PISA 2006
PISA 2003
3.3.6.3.c. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzen bilakaera ikasmailen arabera.
DBHko 2. maila DBHko 3. maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 139
Gogoratu beharra dago Euskadi, Katalunia, Nafarroa eta Asturias direla ikasle guztien % 70a
baino gehiago DBHko 4. maila ikasten duten erkidego bakarrak; halere, Euskadiko emaitza
Kataluniatik 4 puntura dago, Asturiasetik 6ra eta Nafarroatik 29ra. DBHko 3. mailako ikasleei
dagokienean Euskadi Nafarroa baino 29 puntu beherago dago eta Asturiasetik 4 puntura. DBHko
2. mailako ikasleei dagokienean, azkenik, euskal ikasleak nafar eta kataluniar ikasleen atzetik daude
(-13 eta -15 puntu), baina asturiarren aurretik (+ 13 puntu).
Nafarroako eta Errioxako DBHko 4. mailako ikasleek lortu dituzte emaitzarik onenak, 543 eta
541 puntu hurrenez hurren; hau da, maila bereko euskal ikasleekiko beren aldea 29 eta 27
puntukoa da. Errioxako DBHko 3. mailako ikasleak dira puntuaziorik altuena lortu dutenak (458
puntu) eta DBHko 2. mailako ikasle nafarrek puntuaziorik altuena lortu dute (411); maila
horietako euskal ikasleak 30 puntu atzerago daude lehen kasuan, 15 puntu atzerago bigarrenean.
3.3.6.4. Emaitzak probako hizkuntzaren eta familia-hizkuntzaren arabera
3.3.6.4.1. Emaitzak probako hizkuntzaren arabera
Aurreko gaitasunetan esan bezala, ikasle gehienek Matematikarako konpetentziako gaztelerazko
bertsioa erabili zuten. 2015en proba gazteleraz egin duten ikasleen portzentajeak % 9ko
beherakada izan zuen 2012ko edizioarekiko (ikus 2.3.5. atala) eta, horrenbestez, proba euskaraz
egin zutenek portzentaje berberean egin zuten gora.
2015eko proba euskaraz egin dutenen emaitza (501,9) proba gazteleraz egin dutenen emaitza
baino ia 14 puntu altuagoa da (488,2 puntu). Alde hori, halere, ez du garrantzirik estatistikaren
ikuspegitik.
411 404 406
399 394 402
391 383
396 409
383
402 396 401
382 384 379
362
452 458 454
448 448 442 447
432 445
438 435 442
428 439
425 428 416
404
543 541 536 535 534 528 526 521 520 518 517 515 515 514 511 508 503 490
350
400
450
500
550
600
3.3.6.3.d. grafikoa. PISA 2015. Matematikarako konpetentziako emaitzak komunitate autonomoen arabera, ikasleak zer ikasmailatan eskolatuta dauden
aintzat hartuta (DBHko 4. mailako emaitzen arabera ordenatuta).
DBHko 2. maila DBHko 3. maila DBHko 4. maila
PISA 2015 Euskadiko Txostena 140
Beheko grafikoak Matematikarako konpetentzia 2012n eta 2015en euskaraz eta gazteleraz egin
dutenen emaitzen arteko alderaketa agertzen du; halaber, edizio bakoitzean hizkuntza bat zein
bestea erabili zutenen portzentajeak azaltzen ditu. Proba gazteleraz egin dutenen emaitzak 13
puntu egin du behera edizio batetik bestera; proba euskaraz egin dutenen puntuazioak, bere
aldetik, 24 puntu egin du behera, bi aldiz ia-ia.
3.3.6.4.1.b. grafikoan probako hizkuntzaren araberako aldeen bilakaera erakusten da Hizkuntza
bat zein bestea 2012ko edizioan erabili zutenen arteko aldea 25 puntukoa zen, euskaraz erantzun
zutenen alde; aldea hori, gainera, esanguratsua zen estatistikoki. 2015en, aldea erdira murriztu da,
13,7 puntura, eta estatistikoki esanguratsua izateari utzi dio.
2003tik 2009etara bilakaera aztertzen badugu, bi hizkuntza bertsioen artean ez dago alde
esanguratsurik. 2012n, ordea, joera hori aldatu eta bi hizkuntz bertsioen arteko aldea 25
punturaino iritsi zen eta horrenbestez, eta lehen aldiz, aldea esanguratsua izan zen euskarazko
probaren alde. 2015en, ikusi dugun bezala, proba euskaraz egin dutenek aipatua gazteleraz egin
dutenek baino emaitza hobeagoa lortu dute, baina aldea erdira murriztu da.
501,4
526,2
488,2
501,9
84
16
75
25
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
400,0
420,0
440,0
460,0
480,0
500,0
520,0
540,0
Gaztelania Euskara
3.3.6.4.1.a. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzak eta portzentajea probako hizkuntzaren arabera.
PISA 2012
PISA 2015
2012 %ikasle
2015 %ikasle
-24,3 -13,2
PISA 2015 Euskadiko Txostena 141
Jarraian, laginaren aldagaien (sarea, hizkuntz eredua eta estratuak) analisia aurkezten da,
probako hizkuntzaren arabera. Grafiko bakoitzean ikasleek aldagai bakoitzean lortu duten
puntuazioa eta portzentajea ikus daitezke.
Hezkuntza sareen arabera ikus daiteke 2015en, itunpeko sarean, ez zela alde esanguratsurik
egon euskarazko eta gaztelaniazko bertsioen artean; sare publikoan, ordea, aldea 26 puntukoa da,
bai eta estatistikoki esanguratsua ere. Proba euskaraz egin zuten sare publikoko ikasleak itunpeko
sareko beren baliokideen baino % 7 gehiago izan ziren.
495 512 519 526 502 503 499 508 501 488
-7
13 11
25 14
-30
-20
-10
0
10
20
30
-550-500-450-400-350-300-250-200-150-100
-500
50100150200250300350400450500550
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.3.6.4.1.b. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako aldeen bilakaera probako hizkuntzaren arabera.
Euskara Gaztelania Aldea
499,1
473,1
505,0
499,4
29,2
70,8
22,1
77,9
400,0
420,0
440,0
460,0
480,0
500,0
520,0
Euskara Gaztelania Euskara Gaztelania
Sare publikoa Sare itunpekoa
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
3.3.6.4.1.c. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzak eta ehunekoa probako hizkuntzaren eta sarearen arabera.
Matematikarako K. 2015 % ikasle
PISA 2015 Euskadiko Txostena 142
Hizkuntz ereduen arabera, A ereduko ikasle bakar batek ere ez zuen proba euskaraz egin; eta
B ereduko ikasleen % 0,5a baino ez zuen proba euskaraz egin. D ereduan, ikasleen % ia 41ak
proba euskaraz egin zuen. Ondorioz, probako bi bertsioen arteko emaitzen alderaketa D ereduan
soilik ezar daiteke modu egokian eta, nola ez, D ereduko euskarazko bertsioaren emaitza hizkuntz
horretako Euskadiko batez bestekoarekin (3.3.6.4.a. grafikoa) bat doa. D ereduko bi bertsioen
arteko aldea ez da estatistikoki esanguratsua.
Jarraian, D ereduak probako hizkuntzaren arabera Matematikarako konpetentzian lortu dituen
emaitzen bilakaera irudikatzen da. Ikus daitekeenez, bilakaeraren joera jarraitzen ez duen edizio
bakarra 2012koa da, aipatuan bi bertsioek 500 puntu baino gehiago lortu baitzituzten eta bien
arteko aldea estatistikoki esanguratsua izan baitzen. Beste edizio guztietan ez dago alde
esanguratsurik. Gogoratu beharra dago probako bi hizkuntz bertsioen arteko aldea ez zela
estatistikoki esanguratsua izan edizio gehienetan eta konpetentzi guztietan.
473,7
437,0
497,2 502,3 486,3
100
0,5
99,5
40,6
59,4
400,0
420,0
440,0
460,0
480,0
500,0
520,0
540,0
Euskara Gaztelania Euskara Gaztelania Euskara Gaztelania
A eredua B eredua Modelo D
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
3.3.6.4.1.d. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzak eta ehunekoa probako hizkuntzaren eta ereduaren arabera.
Matematikarako K. 2015 % ikasle
496
512 519
526
502
496 503
512 505
486
400
420
440
460
480
500
520
540
PISA 2003 PISA 2006 PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
3.3.6.4.1.e . grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzen bilakaera D ereduan probako hizkuntzaren arabera.
Euskara Gaztelania
PISA 2015 Euskadiko Txostena 143
Estratuen arabera, ez zen proba euskaraz egin zuen A eredu publikoko eta itunpeko sareko A
eta B ereduetako ikaslerik egon. B eredu publikoan euskaraz izan zuen portzentajea ñimiñoa da,
% 0,5, 6 ikasle bakarrik. Ondorioz, azterketa honetako daturik interesgarrienak, beste behin, D
eredu publikoan eta itunpeko bere baliokidean aurkitzen dira.
Itunpeko D ereduan, ikasleen % 50a proba euskaraz egin zuen; D ereduan portzentaje hori
% 35ekoa izan zen ordea. Estratu publikoan 18 puntuko aldea dago bi hizkuntzen artean; itunpeko
D ereduaren baitan, aldiz, aldea 9 puntukoa da, euskararen alde bi estratuetan.
Aldeen esanguratsutasuna D ereduko estratuetako emaitzetan oinarritzen da soilik. Proba
euskaraz egin zuten itunpeko D ereduko ikasleen emaitzaren eta gaztelerazko proba egin zuten D
eredu publikoko ikasleen emaitzaren artean dagoen 23,5 puntuko aldea da estatistikoki
esanguratsua den bakarra.
3.3.6.4.2. Emaitzak familia-hizkuntzaren arabera
2.3.5. atalak etxean euskaraz eta gazteleraz egiten duten ikasleen portzentaje haztatuak
irudikatzen ditu, bai eta bi hizkuntz talde horiek PISA 2006tik azken ediziora arte izan duten
bilakaera ere. 2015en, 15 urteko ikasleen % 18,2ak dio etxean euskaraz hitz egiten duela; D
ereduko ikasleen artean portzentaje hori % 27,9raino igotzen da. A ereduko edo B ereduko ikasle
bakar batek ere ez zuen proba euskaraz egin eta, ondorioz, ez dago emaitzak eta familia-hizkuntza
alderatzerik.
Beheko grafikoak familia-hizkuntzaren araberako emaitza globalak irudikatzen ditu. Hiru
hizkuntza talde bereizten dira: familia-hizkuntza euskara dutenek, familia-hizkuntza gaztelera dutenek
eta familia-hizkuntza beste hizkuntza bat dutenek. Azken talde horretan familia-hizkuntza zein den
galdetzen duen itemari erantzunez euskara edo gaztelera ez den beste hizkuntza bat idatzi dutenak
eta galderari erantzun ez diotenak sartu dira (talde honetan aplikatu den laginak hartzen dituen
203 ikasletatik 43 baino ez dira).
0,0
431,5 437,0 459,5 499,8 481,5
0,0
494,6
0,0
503,0 505,0 496,0
100
4
96
35
65
100 100
50 50
0,0
100,0
200,0
300,0
400,0
500,0
600,0
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
Eusk
ara
Gaz
tela
nia
A publikoa B publikoa D publikoa A itunpekoa B itunpekoa D itunpekoa
0102030405060708090100
3.3.6.4.1.f. grafikoa. PISA. Matematikarako konpetentziako emaitzak eta ehunekoa probako hizkuntzaren eta geruzen arabera.
Matematikarako K. 2015 % ikasle
PISA 2015 Euskadiko Txostena 144
2012n alde esanguratsua zegoen familia-hizkuntza euskara dutenen eta familia-hizkuntza
gaztelera dutenen artean; esanguratsutasun hori 2015en desagertzen da. Beste hizkuntza bat
taldeko ikasleen emaitzak beste bi taldetako ikasleen emaitzak baino kaskarragoak dira bi
edizioetan.
Familia-hizkuntza euskara eta familia-hizkuntza gaztelera duten taldeek puntuazioa galdu dute
2012tik 2015era; 12,5 puntu lehen kasuan; 16,6 puntu bigarrenean.
Jarraian, D ereduko ikasleen emaitzak aztertzera mugatuko gara eta beren emaitzak familia-
hizkuntza (euskara, gaztelera, beste bat) eta probako hizkuntza (euskara eta gaztelania) aldagaiak
konbinatuz alderatuko dira. Konbinazio horretatik abiatuta, bost hizkuntz talde sortzen dira.
- Gaztelera/Gaztelera: etxean gazteleraz egiten eta proba gazteleraz egin dutenei dagokie.
Talde honek D ereduko lagin haztatuaren % 53,7a suposatzen du.
- Euskara/Euskara: etxean euskaraz egin eta proba euskaraz egin zutenak dira. Lagin
haztatuaren % 24a dira.
- Gaztelera/Euskara: etxean gazteleraz egiten badute ere proba euskaraz egin zutenak dira.
D ereduko laginaren % 16,3a suposatzen du talde honek.
- Euskara/Gaztelera: etxean euskaraz egiten badute ere proba gazteleraz egin zutenak dira.
Talde txikia da, lagin haztatuaren % 4,3a.
- Beste hizkuntza bat/Gaztelera: etxean euskara edo gaztelera ez den beste hizkuntzaren bat
hitz egin (atzerriko ikasleak gehienbat, bere familia-hizkuntza katalanera, galiziera edo
valentziera dela erantzun duen ikasleren bat badago ere) eta proba gazteleraz egin zuten
ikasleak dira. Talde honek lagin haztatuaren % 1,7a suposatzen du bakarrik (27 ikasle lagin
haztatuan) eta, ondorioz, bere emaitzak ez daude sartuta ondoko grafikoetan. 3.2.6.4.2.a.
grafikoan ikusi bezala, oso emaitza kaskarrak lortu ditu.
Ondoko grafikoak bost hizkuntza talde horiek PISA 2015eko Matematikarako konpetentzian
lortu dituzten emaitzak irudikatzen ditu. D ereduko eta Euskadiko batez bestekoak sartuta daude
ere.
521,2 507,8 437,5
508,8 491,1 439,1
-12,5
-16,6
1,6
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
-550,0
-450,0
-350,0
-250,0
-150,0
-50,0
50,0
150,0
250,0
350,0
450,0
550,0
Euskara Gaztelania Beste hizkuntza bat
3.3.6.4.2.a. grafikoa. PISA. 2012-2015eko emaitzak Matematikarako konpetentzian familia-hizkuntzaren arabera.
2012 2015 2012-2015 aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 145
Gaitasun honetan, Euskadiko batez bestekoarekiko aldeak nahiko txikiak dira. Nabarmentzekoa
den datu bakarra da etxean euskaraz egin eta proba euskaraz egin zuten ikasleek 2015en lortu
duten puntuazioa erkidegoko batez bestekoa baino 20 puntu gorago dagoela.
Jarraian, aurreko emaitzak PISA 2012 edizioko emaitzekin alderatuko ditugu. Adierazi bezala,
2012ko eta 2015eko lagin haztatuetako ikasleen kopurua eta portzentajea nabarmenki aldatu dira
talde hauetako bitan, 3.1.8.4.2.d. grafikoan ikus daitekeen bezalaxe: Gaztelera/Gaztelera taldeak
% 10,5 ikasle gutxiago ditu 2015en, 2012n baino; Gaztelera/Euskara taldeak, aldiz, % 15,5eko
gorakada izan du 2015en.
Beheko grafikoak D ereduko ikasleen 2012ko eta 2015eko emaitzak alderatzen ditu, beren
familia-hizkuntza eta probako hizkuntza aintzat hartuz arestian azterturiko 4 taldetan. D ereduko
eta Euskadiko batez bestekoak sartu dira ere.
487,8 491,4 491,4 512,0 492,8 491,6
-3,8
-0,2 -0,3
20,4
1,2
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
-550,0
-450,0
-350,0
-250,0
-150,0
-50,0
50,0
150,0
250,0
350,0
450,0
550,0
Gaz + Gaz Gaz + Eus Eus + Gaz Eus + Eus D* eredua Euskadi
3.3.6.4.2.b grafikoa. PISA 2015. D ereduko ikasleen Matematikarako konpetentziako emaitzak hizkuntza taldeen arabera: familia-hizkuntza/probako
hizkuntza.
Matematikarako K. emaitzak Euskadiko batez bestekoarekiko aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 146
Etxean gazteleraz egin eta proba gazteleraz egin dutenek 22 puntu galdu dituzte 2012 eta 2015
bitartean eta etxean euskaraz egin eta proba euskaraz egin dutenek 18 puntu egin dute behera.
Beherakada horiek Euskadiko batez besteko beherakada baino handiagoak dira. Etxean gazteleraz
egin eta proba euskaraz egin zutenek 18 puntuko beherakada izan dute ere beren puntuazioan.
509,5 509,4 489,5 527,6 510,8 505,4 487,8 491,4 491,4 512,0 492,8 491,6
-21,6 -18,0
1,8
-15,6 -18,0
-13,7
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
-550,0
-450,0
-350,0
-250,0
-150,0
-50,0
50,0
150,0
250,0
350,0
450,0
550,0
Gaz + Gaz Gaz + Eus Eus + Gaz Eus + Eus D eredua Euskadi
3.3.6.4.2.c grafikoa. PISA. D ereduko ikasleen 2012ko eta 2015eko emaitzak Matematikarako konpetentzian familia-hizkuntzaren eta probako hizkuntzaren arabera.
2012 2015 2012-2015 aldea
PISA 2015 Euskadiko Txostena 147
PISA 2015EKO EMAITZEN LABURPENA ETA PISA 2012KO EMAITZEKIKO
ALDEAK. LABURPENA.
MATEMATIKARAKO KONPETENTZIA
Euskadin 2015ean Matematikarako konpetentziako emaitza 492 puntukoa izan da, 2012ko
emaitza (505 puntu) baino nabarmenki apalagoa. Euskadiko puntuazioa, berriz ere, ELGAko
batez bestekoaren parean dago, aurreko ebaluazioan nazioarteko batez bestekoa baino
altuagoa izan bazen ere. Euskadiko batez bestekoa puntuazioa 3 errendimendu-mailan dago,
Europar Batasuneko herrialde gehienetan bezala.
Euskadin Matematikarako konpetentziako emaitzen (265) aldakortasuna, 95 eta 5
pertzentileetako puntuazioen arteko aldea, baxua izan da, eta horrek adierazten du Euskadiko
hezkuntza-sistema ekitate handikoa dela, nazioarteko, Espainiako eta autonomia erkidego
gehienetako batez bestekoa baino askoz handiagokoa. Hala ere, bikaintasun-sistema
bilakatzeko emaitzak hobetu egin beharko lirateke.
Euskadin errendimendu-maila baxuetako ikasleen ehunekoa 4 puntu igo da 2012tik,
2015ean % 19,5era heldu delarik. Ehunekoa adierazle europarretik (% 15) urrundu da.
Bikaintasun-mailetan ere jaitsiera bat izan da 2012ko % 10,4etik 2015eko % 7,4ra.
Errendimendu-maila baxuetako ikasleen ehunekoa ELGAko herrialdeetako batez bestekoa
(% 23) baino txikiagoa izan da, baina bikaintasun-mailetan ere (% 10) txikiagoa izan da.
2015ean sare publikoko emaitzak (481 puntu) itunpeko sarekoak (501 puntu) baino
nabarmenki apalagoak izan dira. Hala ere, bi sareek 2012tik 2015era izan duten bilakaera
ezberdin samarra izan da: sare publikoan emaitzak 7 puntu jaitsi dira, baina itunpeko sarean
19 puntuko jaitsiera izan da.
Irakastereduen artean 2015ean B eta D ereduen artean ez da alde adierazgarririk izan,
baina bai, berriz, bi irakasteredu horien eta A ereduaren artean. Emaitzarik altuena (497
puntu) B ereduan lortu da, 2012an emaitzarik altuena lortu zuen D eredua ordezkatuz.
Irakasteredu guztietan gertatu da jaitsiera bat 2012ko emaitzekiko, eta bereziki D ereduan,
irakasteredu horretan 18 puntuko jaitsiera izan baita.
A eredu publikoaren geruzan bakarrik izan da gainerakoetan baino puntuazio nabarmenki
apalagoa. D eredu publikoaren eta itunpeko geruzen arteko puntuazio-aldea ez da
adierazgarria izan. Puntuazioen bilakaerari dagokionez, itunpeko A eta D ereduek puntuazio-
jaitsiera bat izan dute 2012tik 2015era, 25 eta 23 puntu hurrenez hurren.
Euskadin ISEK indizea jaitsi egin da 2012ko 0,03tik 2015eko -0,25era. Euskadin 2015ean
Matematikarako konpetentziako emaitzak maila sozio-ekonomikoa eta kulturala kontuan
izanik espero zitezkeenak baino altuagoak izan dira. Bi emaitza horien arteko alderik handiena
Matematikarako konpetentzian izan da.
Ikasleen sexuari dagokionez, mutilen puntuazioa (496 puntu) neskena (487 puntu) baino
altuagoa izan da. Bi sexuen arteko aldea 14 puntutik 9 puntura murriztu da 2015ean. Bai
neskek bai mutilek puntuazio-jaitsiera bat izan dute 2012tik 2015era, handiagoa mutilen
kasuan (16 puntuko jaitsiera) nesken kasuan baino (11 puntuko jaitsiera).
Adin-egokitasunak, ohi den bezala, eragin handia izan du emaitzetan: 2015ean Irakurtzeko
konpetentzian 86 puntuko aldea izan da DBHko 4. mailan eta 3. mailan dauden ikasleen
artean; bi irakasmailetako atzerapena daramaten ikasleekiko aldea 118 puntukoa izan da.
2012tik 2015era DBHko 2. mailako ikasleek bakarrik hobetu dute puntuazioa (19 puntu), adin
egokiko ikasleek 16 puntu gutxiago lortu dutelarik.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 148
Probako hizkuntzari dagokionez, 2015ean ez da alde nabarmenik egon proba euskaraz eta
gaztelaniaz egin duten ikasleen artean, 2012an ez bezala, proba euskaraz egin zutenek
puntuazio hobea lortu baitzuten. Aldagai honetako joera aldeak adierazgarriak ez izatea izan
ohi da. Baina bi bertsioek 2012tik 2015era izan duten bilakaera oso ezberdina izan da: proba
gaztelaniaz egin duten ikasleen puntuazioan 13 puntuko jaitsiera izan da, eta proba euskaraz
egin duten ikasleen puntuazioan jaitsiera 24 puntukoa izatera heldu da.
Familia-hizkuntzari dagokionez, 2012an ez bezala, 2015ean ez da alde nabarmenik egon
etxean euskaraz hitz egiten duten eta etxean gaztelaniaz hitz egiten duten ikasleen
puntuazioen artean. Bi ikasle-multzo horietako puntuazioak jaitsi egin dira 2012tik 2015era,
16,6 puntu etxean gaztelaniaz hitz egiten duten ikasleen kasuan eta 12,5 puntu etxean euskara
erabiltzen duten ikasleen kasuan.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 149
4. ERANSKINAK
PISA 2015 Euskadiko Txostena 150
PISA 2015 Euskadiko Txostena 151
1. ERANSKINA: ZIENTZIETARAKO KONPETENZIAKO
ERRENDIMENDU MAILEN DESKRIBAPENA.
PISA 2015. Zientzia-kulturarako konpetentziako errendimendu mailen deskribapena
Maila Puntuazioa Deskribapena
6. maila 708tik gora
6. mailako ikaslea gai da kontzeptuen eta prozeduren ezaguera eta ezaguera
epistemikoa bizitzako askotariko egoera konplexuetan azalpenak emateko,
ikerlan zientifikoak ebaluatzeko eta diseinatzeko eta datuak interpretatzeko.
Askotariko testuinguruetan ondorio egokiak ateratzen ditu eta urrats anitzeko
erlazio kausalak azaltzen ditu. Gai da informazio garrantzitsua eta garrantzirik
gabekoa bereizteko eta ohiko curriculumetik kanpoko ezagupenekin
erlazionatzeko. Gai da froga eta teoria zientifikoetan oinarritutako argudioak
eta bestelako kontsiderazioetan oinarritutakoak bereizteko. 6. mailako ikaslea
datuen azalpenak, ereduak eta interpretazioak kritikatzeko eta ebaluatzeko
argudioak garatzeko gai da, eta, baita ere, proposatutako diseinu esperimentalak
testuinguru pertsonaletan, tokikoetan eta globaletan kritikatzeko eta
ebaluatzeko argudioak.
5. maila 633tik 708ra
5. mailako ikaslea gai da kontzeptuen eta prozeduren ezaguera eta ezaguera epistemikoa fenomeno ezezagun konplexuak eta kate kausal hierarkizatuak eta
aniztunak dituzten prozesuak azaltzeko. Diseinu esperimental alternatiboak
ebaluatzeko ezaguera epistemiko nahiko aurreratua erabiltzen du, bere aukera
justifikatzen du, eta bere ezaguera teorikoa informazioa erabiltzeko era
predikzioak egiteko erabiltzen du. 5. mailako ikasleak galdera bat zientifikoki
aztertzeko moduak ebaluatu ahal ditu eta datu-multzoak interpretatzerakoan
mugak identifikatu ahal ditu, datu zientifikoen iturria eta ziurgabetasunaren
ondorioak barne.
4. maila 559tik 633ra
4. mailako ikaslea gai da kontzeptuen eta prozeduren ezaguera eta ezaguera
epistemikoa bizitzako askotariko egoeretan –batez ere eskakizun kognitibo
ertainekoetan– azalpenak emateko, ikerlan zientifikoak ebaluatzeko eta
diseinatzeko eta datuak interpretatzeko. Diseinu esperimentalak justifikatu ahal
ditu, eta multzo nahiko konplexuko datuak interpretatu ahal ditu testuinguru
ezezagunetan, eta, baita ere, datuetatik haranzko ondorioak atera eta bere
baieztapenak justifikatu.
3. maila 484tik 559ra
3. mailako ikasleak konplexutasun mugatuko kontzeptuak erabili ahal ditu
fenomeno ezagunak identifikatzeko edo azaltzeko. Testuinguru anitzetan
askotariko datu-iturrietatik zenbait ondorio atera ahal ditu, eta erlazio kausal
errazak neurri batean deskribatu eta azaldu ahal ditu. Datu sinpleak eraldatzeko
eta interpretatzeko gai da, eta, baita ere, baieztapen zientifikoen
fidagarritasunari buruzko iruzkinak egiteko. Gai zientifikoak eta ez-zientifikoak
bereizten ditu, eta gai da enuntziatu zientifiko bat oinarritzen duten zenbait
froga identifikatzeko.
2. maila 410etik 484ra
2. mailako ikasleak bizitza arrunteko kontzeptuak eta oinarrizko prozedurak
erabili ahal ditu azalpen zientifiko bat identifikatzeko, datuak interpretatu eta
diseinu esperimental erraz bati dagokion galdera identifikatu ahal ditu. Erlazio
kausal errazak deskribatu ahal ditu. Oinarrizko ezaguera epistemikoa erakusten
du, zientifikoki ikertu daitezkeen galderak identifikatu ahal baititu.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 152
1a maila 335etik 410era
1a mailako ikaslea gai da kontzeptuen eta prozeduren ezaguera eta ezaguera
epistemikoa hein apal batean azalpenak emateko, ikerlan zientifikoak
ebaluatzeko eta diseinatzeko eta datuak interpretatzeko, betiere bizitzako –eta
zailtasun kognitibo apaleko– zenbait egoera ezagunetan. Datu-iturri sinpleak
erabili ahal ditu, testuinguru jakinetan eta erlazio kausal oso errazak deskribatu
ahal ditu. Gai zientifiko eta ez-zientifiko errazak bereiztu ahal ditu, eta ikerlan
zientifiko jakin batean edo bere diseinu esperimental batean aldagai askea
identifikatu ahal du. Datu sinpleak neurri batean eraldatu eta deskribatu ahal
ditu, eta egoera ezagun gutxi batzuetan zuzenean erabili ahal ditu. Testuinguru
pertsonal, tokiko eta global oso ezagunetan azalpen, datuen interpretazio eta
diseinu esperimental batzuk konparatu eta euren ezaugarriei buruzko iruzkinak
egin ahal ditu.
1b maila 261etik 335era
1b mailako ikasleak oinarrizko eta eguneroko kontzeptuen ezaguera erabili ahal
du fenomeno sinple eta ezagun baten zenbait alderdi antzemateko. Datuen
eredu sinpleak identifikatzen ditu, oinarrizko termino zientifikoak ezagutzen ditu, eta prozedura zientifiko bat gauzatzeko jarraibide esplizituak jarraitzen
ditu.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 153
2. ERANSKINA: IRAKURTZEKO KONPETENTZIAKO
ERRENDIMENDU MAILEN DESKRIBAPENA.
PISA 2015. Irakurtzeko konpetentziako errendimendu mailen deskribapena
Maila Puntuazioa Deskribapena
6. maila 698tik gora
Maila honetako lanak egiteko, irakurleak askotariko inferentzia, alderaketa eta
konparazio zehatzak eta zehaztuak egiten jakin behar du. Testu baten edo
gehiagoren ulermen osatua eta zehaztua izan behar du, eta testu ugaritako
informazioa txertatu behar du. Irakurleak ohikoak ez dituen ideiak landu behar
ditu, informazioa atera eta ulertzeko kategoria abstraktuak sortu behar ditu.
Gogoetarekin eta ebaluazioarekin lotutako lanetarako hipotesiak egin edo gai
ezezaguna duen testu konplexu bat kritikoki ebaluatu behar izan dezake,
ikuspegi eta irizpide askotarikoak kontuan hartuta, testutik harago ulermen-
prozesu sofistikatuak aplikatuz. Maila honetan informazioa jasotzeari eta
berreskuratzeari dagokionez, eskatutako lanei buruzko datu gutxi daude, baina
nabarmentzeko modukoa da testuan oharkabean pasatutako xehetasunen
arreta selektiboa eta analisia egiteko zehaztasuna.
5. maila 626tik 698ra
Maila honetako lanetan, informazioa berreskuratzeari dagokionez, batere
agerikoak ez diren informazio zati batzuk topatu eta antolatu behar dira,
informazio garrantzitsuari buruzko inferentziak eginez. Gogoetari dagokionez,
ezagutza espezializatutik abiatuta, hipotesiak formulatzea edo modu kritikoan
ebaluatzea. Bi lanetan, interpretazioa eta gogoeta egitean, edukiaren eta
formaren aldetik ohikoa ez den testu bat osorik eta zehaztasunez ulertu behar
da. Maila honetako lanetan itxaropenen kontrakoak diren kontzeptuak landu
behar dira.
4. maila 553tik 626ra
Informazioa berreskuratzeari dagokionez, maila honetako lanetan testuko
informazio inplizituak kokatu eta ordenatu behar dira. Batzuetan, esanahi
zorrotza interpretatu behar izaten da, testua osotasunean hartuta. Interpretazio
arloari lotutako beste lan batzuek ulermena eta kategoriak aplikatzea eskatzen
dute, testuinguru ez oso ezagunean. Gogoeta arloko lanetarako, ezagupen
formalak edo publikoak erabili behar dira testu baten inguruko hipotesiak
ezartzeko edo modu kritikoan ebaluatzeko. Irakurleek testu luze edo
konplexuen ulermen zehatza erakutsi behar dute, testuetako edukia edo forma
ezezagunak izan arren.
3. maila 480tik 553ra
Irakurleak informazio jakinen arteko lotura topatzen, eta zenbait kasutan
ezagutzen, jakin behar du, irizpide batzuen arabera. Interpretazioari dagokionez,
testu baten zati ugariak bateratu behar dira ideia nagusia identifikatzeko, lotura ulertu edo hitz edo esaldi baten esanahia ezarri. Alderatzeko edo
kategorizatzeko ezaugarri ugari kontuan izan behar dira. Eskatzen den
informazioa ez da toki nabarian izaten edo elkarren aurkako informazio asko
izaten dira; edo testuan beste eragozpen batzuk izaten dira, adibidez, espero
denarenen kontrako ideiak edo modu negatiboan adierazitakoak. Gogoetarekin
lotutako lanetan konexioak edo alderaketak egin behar dira, azalpenak eman
edo testu baten aspektu bat ebaluatu. Horietako ariketa batzuek testua ohiko
ezagupenetan oinarriturik zehatz-mehatz ulertzea eskatzen dute. Beste batzuek
ez dute eskatzen testuaren ulermen zehatza, baina bai, aitzitik, irakurleak hain
ohikoak ez diren ezagupenak erabili behar izatea.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 154
2. maila 407tik 480ra
Ondorioztatu behar den informazio zati bat edo gehiago aurkitu behar dira
irizpide batzuen arabera. Testu baten ideia nagusia ezagutu behar du, loturak
ulertu edo testu zati baten esanahia finkatu, informazioa nabarmenduta agertzen
ez denean edo ondorio sinpleak atera behar direnean. Ariketetan testuaren
ezaugarri bakar batean oinarritutako konparazioak edo kontrasteak sar
daitezke. Gogoetaren arloko lan tipikoa, maila honetan, testuaren eta kanpoko
ezagupenen arteko alderaketak edo konexioak egitea da, norberaren
esperientzietatik edo jarreretatik abiatuta.
1a. maila 335tik 407ra
Irakurleak modu esplizituan adierazitako informazio zati bat edo gehiago
kokatzen badaki. Egilearen helburua edo gai nagusia ulertzen du gai ezagun bati
buruzko testu batean; testuaren informazioaren eta ezagutza arrunt eta
ohikoaren arteko lotura soila egiteko gai da. Eskatzen den informazioa testuko
leku nabarian dago, eta elkarren kontrako informaziorik ez dago edo
egotekotan, bakan batzuk. Irakurlea espresuki bideratzen du ariketako eta
testuko faktore garrantzitsuak aintzat har ditzan.
1b. maila 262tik 335ra
Azpi-maila honetan, irakurleak testu labur bateko toki aipagarri batean esplizituki zehaztutako edo testuinguru arruntean modu soilean adierazitako
informazioa aurki dezake, sintaktikoki sinplea narrazio batean zein zerrenda soil
batean. Testua, gehienetan, irakurlearentzat lagungarria da informazioa, irudiak
edo ohiko ikurrak errepikatzen dituelako. Ia ez da informazio osagarririk
ematen. Interpretazioa eskatzen duten lanetan, irakurleak agian gertuko
informazioen arteko lotura soilak egin behar izango ditu.
PISA 2015 Euskadiko Txostena 155
3. ERANSKINA: MATEMATIKARAKO KONPETENTZIAKO
ERRENDIMENDU MAILEN DESKRIBAPENA.
PISA 2015. Matematikarako konpetentziako errendimendu mailen deskribapena
Maila Puntuazioa Deskribapena
6. maila 669tik gora
Maila hau lortzen duten pertsonak gai dira Ikerketetan oinarritutako
informazioa eta problema konplexuen egoeren ereduak kontzeptualizatzeko,
orokortzeko eta erabiltzeko. Informazio iturri eta irudikapen ugari elkarrekin
lotu eta modu malguan adieraz ditzakete. Pentsaera eta arrazoibide matematiko
aurreratua dute. Erlazio eta eragiketa matematiko sinboliko eta formalak
ulertzeko eta menperatzeko gai dira, eta baita egoera berriei aurre egiteko
ikusmolde eta estrategia berriak sortzeko ere. Maila honetako ikasleak gai dira
euren aurkikuntzei, interpretazioei eta argudioei dagozkien ekintzak eta
gogoetak zehazki formulatzeko eta komunikatzeko eta, gainera, egoera berriei
egokitzeko.
5. maila 607tik 669ra
Maila honetan gai dira ereduak sortzeko eta egoera konplexuetan lantzeko,
baldintzak identifikatuz eta suposizioak zehaztuz. Eredu horiei dagozkien
problema konplexuak ebazteko beharrezkoak diren estrategiak aukeratzeko,
parekatzeko eta ebaluatzeko gai dira. Pentsatzeko abileziak eta ondo garatutako
arrazoibide zabala erabiliz, estrategikoki lan egin dezakete eta, halaber, egoki
erlazionatutako irudiak, karakterizazio sinbolikoak eta formalak eta egoera
horiei dagozkien intuizioak erabiliz. Era berean, beren ekintzen inguruko
gogoeta egiteko eta interpretazioak eta arrazonamenduak jakinarazteko gai dira.
4. maila 545tik 607ra
Maila honetako ikasleak eredu esplizituekin egoera konplexu eta zehatzetan
eraginkortasunez lan egiteko gai dira, nahiz eta egoerak baldintzapekoak izan eta
suposizioak formulatzea eskatu. Errepresentazio desberdinak, sinbolikoak
barne, aukeratu eta bateratu ditzakete benetako munduko egoerekin zuzenean lotuz. Gai dira ongi garatutako trebetasunak erabiltzeko eta testuinguru
horietan malgutasunez eta nolabaiteko zorroztasunez arrazoitzeko. Beren
interpretazioetan, argudioetan eta ekintzetan oinarritutako argudioak eta
azalpenak eraiki eta jakinaraz ditzakete.
3. maila 482tik 545ra
Argi azaldutako prozedurak azal ditzakete, ondoz ondoko sekuentziazko
erabakiak eskatzen dituztenak barne. Problema errazak ebazteko estrategiak
aukeratzen eta aplikatzen dituzte. Gai dira askotariko informazio iturrietan
oinarritutako irudikapenak interpretatzeko eta erabiltzeko, eta horietatik zuzen
arrazoitzeko. Txosten laburrak egin ditzakete beren interpretazioak, emaitzak
eta arrazonamenduak adieraziz.
2. maila 420tik 482ra
Inferentzia zuzenak soilik eskatzen dituzten testuinguruetan, egoerak ezagutu
eta interpreta ditzakete. Informazio garrantzitsua atera dezakete informazio
iturri bakarretik, eta adierazteko modu bakarrean erabiltzen dute. Oinarrizko
algoritmoak, formulak, prozedurak eta konbentzioak erabiltzeko gai dira.
Arrazonamendu zuzena eta emaitzen interpretazio literalak egin ditzakete.
1. maila 358tik 420ra
Informazio garrantzitsu guztia eta problema modu argian adierazita baldin
badago, testuinguru arruntetan aurkeztutako gaiei erantzuten diete. Informazioa
identifikatzeko eta ohiko prozedurak aplikatzeko gai dira egoera zehatzetan eta
emandako argibide zuzenen arabera. Emandako estimuluetatik berehala
ondorioztatu daitezkeen begien bistako ekintzak gauzatu ditzakete.