Post on 10-Oct-2020
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
327
ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป
ชลาทพย ไชยสาล* และ ศรกร กาญจนสนทร**
* นสตปรญญาโท สาขาการบรหารและการพฒนาสงคม คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
Email: calatip1212@gmail.com
** อาจารยทปรกษา และประธานสาขาการบรหารและการพฒนาสงคม คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
16SOC&ANT
thเอกสารประกอบการประชมวชาการ (Proceedings)
การสมมนาเครอขายนกศกษาระดบบณฑตศกษา สาขาสงคมวทยาและมานษยวทยา
ครงท 16 ประจำาปการศกษา 2559 ระหวางวนท 29-30 มถนายน พ.ศ.2560
GREEN SPACE OF BANGKOK ARE LOSING
Copyright © 2017 by Princess Maha Chakri Sirindhorn Anthropology Centre [Public Organisation] and Naresuan University.
All rights reserved
328
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
บทคดยอ
บทความนเปนสวนหนงของงานวจย มวตถประสงคเพอศกษาสาเหตของการเปลยนแปลง
การใชประโยชนทดนในบางกะเจา อำาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ กบเจาหนาทรฐ ผนำาชมชน
และผอยอาศยในพนทใชวธการศกษาเชงคณภาพ เกบรวบรวมขอมลโดยวธการสงเกตแบบไมมสวนรวม
และการสมภาษณเชงลก
ผลการศกษา พบวา สาเหตการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในบางกะเจา อำาเภอ
พระประแดง จงหวดสมทรปราการ มสาเหตมาจากปจจยดงน 1)การขยายตวหรอการพฒนาของตวเมอง
2)การเพมขนของประชากร ทำาใหเกดความตองการในดานตางๆ เพมขนและตองมการเปลยนแปลง
การใชประโยชนทดน เพอรองรบกบจำานวนประชากรทเพมขน ไมวาจะเปนทอยอาศย หรอแหลงอาหาร
3)ลกษณะทางกายภาพ ทลอมรอบดวยแมนำาเจาพระยา และอยใกลกรงเทพมหานคร รวมถงวกฤตทาง
นำาจากการเกดอทกภยรนแรงในอดต และปญหานำาเคม เนองจากการเปนพนทราบลมนำาทวมถง และได
รบอทธพลจากนำาทะเลเปนประจำา 4)กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมสมทรปราการ พ.ศ.๒๕๕๖
ในการควบคมสงปลกสรางในพนท 5)การถอครองทดน ถกเปลยนมอจากคนในสคนนอก 6)ผบรหารทอง
ถน/นกการเมอง ขาดการดแลเอาใจใสอยางแขงขน ไมปฏบตตามขอบงคบทกฎหมายกำาหนดเอาไวอยาง
เขมงวดและ 7)การทองเทยว ทมชอเสยงอยางรวดเรว เปนทสนใจนกทองเทยวทงชาวไทยและตางชาต
คำ�สำ�คญ: บางกะเจา, พระประแดง
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
329
Abstract
This article aims to study the causes of land use change in Bangkachao, Phra
Pradaeng District Samut Prakarn Province. The method of study used qualitative research.
The information was gathered by observation with no participation and Interviews.
The result of study was found that the causes of changing usage of land in
Bangkajao, Pharpradaeng district, Samut Prakarn were from following factors 1) Urban
expansion 2) Increasing of population; therefor there are more requirements and the usage
of land needs to be changed to serve with the increasing number of population such as
shelters or food supplies 3) Physical characteristics of the blackish water as it is low land
which can be flooded and it is often influenced by water 4) Ministerial regulation which
applied to use city planning of Samut Prakarn in 2013 about controlling buildings in land
5) the ownership of land has been changes to outside people 6) Local executives or Politician
lack of taking care strictly and ignore to operate follow strict law and 7) Travel is famous
rapidly and is interested by many tourists of both Thai foreigners.
Keywords: Bangkajao, Pharpradaeng
330
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
บทนำ�
พนทสเขยวมบทบาทสำาคญกบการดำารงชวตของมนษย โดยเฉพาะชมชนเมอง นบวาเปนพนทท
เปน “ปอด” คอยดดซบมลพษตางๆ เชน กาซคารบอนไดออกไซด ชวยบรรเทาปญหาภาวะโลกรอนใหบรการทางสงแวดลอม รกษาสมดลทางสงแวดลอม เปนถนทอยอาศยของสตวนานาชนด จนได
รบการขนานนามวาเปน “ปอดของคนกรงเทพฯ” หรอทเรยกวา “บางกะเจา” หรอ “คงบางกะเจา”
ตงอยในอำาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ ใกลกบกรงเทพมหานคร ซงเปนมรดกทางธรรมชาต
ทมความสำาคญอยางยงและยงเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศนทโดดเดนในความงดงามทางธรรมชาตรมฝง
คงนำาและความรมรนจากตนไมนอยใหญในพนท รวมทงยงมศลปวฒนธรรมทมความเปนมายาวนาน
สมควรแกการอนรกษไวเปนเอกลกษณ เปนอกหนงสถานททไดรบความนยม และเปนทสนใจของนกทอง
เทยวและหนวยงานตางๆเปนอยางมาก ซงปจจบนมความหลากหลายของยคสมยใหมหลงไหลเขามาใน
พนทรวมถงสาเหตตางๆทกอใหเกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ทำาใหพนทสเขยวในบางกะเจา
อำาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ ลดจำานวนลงและอาจหายไปในทสด
บทความนเปนการศกษาสาเหตของการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในบางกะเจา อำาเภอ
พระประแดง จงหวดสมทรปราการ ซงแบงเนอหาออกเปน 6 สวนสำาคญ ไดแก วธการศกษา การเปน
พนทสเขยวและปอดกรงเทพฯ การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน สาเหตการเปลยนแปลงการใช
ประโยชนทดน สรปผลการศกษา และขอเสนอแนะ
วธก�รศกษ� การศกษาเรอง สาเหตการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในบางกะเจา อำาเภอพระประแดง
จงหวดสมทรปราการ เปนการวจยเชงคณภาพ(Qualitative Research) โดยวธการศกษาจากเอกสาร งาน
วจยทเกยวของการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) และการสงเกตการณแบบไมมสวนรวม
(Non-Participant Observation) โดยผวจยใชแบบสมภาษณ ควบคไปกบการสงเกตแบบไมมสวนรวม
เปนเครองมอสำาคญทใชสำาหรบการเกบรวบรวมขอมลกบกลมประชากรตวอยาง 3 สวน คอ เจาหนาทรฐ
จากสำานกโยธาธการและผงเมองจงหวดสมทรปราการ ผนำาชมชน และผอยอาศยในพนท (ตารางท 1)
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
331
ตารางท 1 รหสผใหสมภาษณ
ผใหสมภ�ษณคนท รหสผใหสมภ�ษณ ชอ-สกลผใหสมภ�ษณ
1 เจาหนาทรฐ นางสาวดารณ คงกลน (นกวเคราะห
นโยบายและแผนชำานาญการพเศษ
สำานกโยธาธการและผงเมองจงหวด
สมทรปราการ
2 ผนำาชมชน คนท 1 นายไพศาล เตมวรรธภทร ตำาบลทรง
คนอง
3 ผนำาชมชน คนท 2 นายสมปอง รศมทต ตำาบลบางยอ
4 ผนำาชมชน คนท 3 นายชาญชย จลเมตต ตำาบลบางกะเจา
5 ผนำาชมชน คนท 4 นายเกรยงศกด ชตเจรญ ตำาบลบางนำาผง
6 ผนำาชมชน คนท 5 นายชำานาญ เกตวลย ตำาบลบางกอบว
7 ผนำาชมชน คนท 6 นายมนส รศมทต (สมาชกสภาองคการ
บรหารสวน
จงหวดสมทรปราการ)
8 ผอยอาศยคนท 1 นางเปรมปรย ไตรรตน (ผดแลโครงการ
สวนปาชมชนปาเกดนอมเกลาฯ ทรง
คนอง)
9 ผอยอาศยคนท 2 กล สาธตานรกษ (เจาของศนยบรการ
นกทองเทยวดวยจกรยาน)
10 ผอยอาศยคนท 3 นางณชชา ศโรดม (เจาของธรกจราน
กาแฟในบาน)
11 ผอยอาศยคนท 4 นายสกจ พลบจาง (หวหนากลมอนรกษ
ลำาพบางกระสอบ)
12 ผอยอาศยคนท 5 นายศกดชย มลทรพย (ผดแลและ
พนกงานของผงนาง โฮมสเตย)
13 ผอยอาศยคนท 6 นางนฤมล พทธวงศ (เจาของธรกจราน
อาหาร และ โฮมสเตย พบรก
ณ บางนำาผง)
ก�รเปนพนทสเขยวและปอดกรงเทพฯ ปจจบนกรงเทพมหานครมความตองการพนทสเขยวอยางมาก โดยภาครฐและภาคเอกชนม
การสงเสรมและมนโยบายโครงการตางๆ เพอชกชวนใหมการรณรงคปลกปา ปลกตนไม เพอเพมพนทส
เขยวใหมปรมาณมากขน ทำาใหเหนวาพนทสเขยวนนมความสำาคญอยางยง และสามารถเปรยบพนทส
เขยวเปนเสมอน “ปอด” ททำาหนาทคอยดดซบมลพษตางๆ เชน กาซคารบอนไดออกไซด เพมออกซเจน
332
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
ใหกบชมชนเมองมากขน ชวยบรรเทาปญหาภาวะโลกรอน ใหบรการทางสงแวดลอม รกษาสมดลทางสง
แวดลอม เปนถนทอยอาศยของสตวนานาชนด รวมถงเปนแนวแถบสเขยวเชอมโยงแหลงทอยอาศย
เขาดวยกน ชวยปองกนการกรอนของดน ปรบปรงระบบการระบายนำา รวมไปถงประโยชนดาน
นนทนาการและการพกผอนหยอนใจ เปนสงเชอมโยงผคนใหไดสมผสกบธรรมชาตอยางใกลชดและ
เปนแหลงเรยนร ทำาใหเปนชมชนนาอยอยางยงยน (สำานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม, 2558)
บางกะเจา หรอ คงบางกะเจา เปนพนทสเขยวขนาดใหญ ตงอยทางทศใตของกรงเทพมหานคร
เปนสวนหนงของจงหวดสมทรปราการ ในเขตอำาเภอพระประแดง ลอมรอบดวยแมนำาเจาพระยามรปราง
คลายกระเพาะหม ประกอบดวย 6 ตำาบล ไดแก บางนำาผง บางกอบว บางกระสอบ บางยอ ทรงคนอง
และบางกะเจา ทง 6 ตำาบลมอาณาเขตตดตอกน และไดชอวาเปน “ปอดของกรงเทพฯ” (สำานกงานเกษตร
อำาเภอพระประแดง, 2558) สภาพการตงบานเรอนของคนในชมชนจะอยบรเวณรมนำาและสวนของตนเอง
สวนใหญประกอบอาชพรบจาง รบราชการ คาขาย และทำาสวนผลไมเปนอาชพเสรม
ความเปนพนทสเขยวและเสนหของบางกะเจา มาจากวถชาวสวนดงเดมของชาวพระประแดงท
ผสมผสานกบปาชายเลนตามธรรมชาตของพนทสามนำา คอ นำาจด นำาเคมและนำากรอย เปนมรดก
ธรรมชาตมความสำาคญอยางยงในแงของการเปนพนทอนรกษ การเกษตรกรรมดงเดมของพนทราบลม
แมนำาเจาพระยา ยงเมองรอบๆ โตมากขน บางกะเจากยงเปนสวรรคทคนเมองและชาวตางชาตอยาก
จะมาทองเทยว ดวยความโดดเดนดานธรรมชาต ความเปนเอกลกษณดานวฒนธรรมและวถชวตและม
สถานททองเทยวทนาสนใจหลายท เชน เสนทางศกษาธรรมชาตทสวนศรนครเขอนขนธ ตลาดบางนำาผง
บานธปหอมสมนไพร พพธภณฑปลากดไทย บานลกคบธญพช จดชมหงหอย โบราณสถานในวดวาอาราม
รวมถงสวนปา และสวนผลไมทมใหเหนอยทวพนทของทง 6 ตำาบล(เวบไซต EDT guide, 2558) นอกจาก
จะตงอยใกลกบกรงเทพมหานครมากทสดและในแตละปลมตะวนออกเฉยงใตจะพดเอาออกซเจนจากคง
บางกะเจาเขาสกรงเทพฯ เปนระยะเวลา 9 เดอน จงไดชอวาเปน “ปอดของกรงเทพ” และยงเปนพนทท
มความหลากหลายทางชวภาพ
ดวยการเปนปอดของกรงเทพฯ ซงเปนบทบาทสำาคญ จงไดมการกำาหนดใหบางกะเจาเปนพนท
สเขยว ททำาหนาทเปนปอดผลตอากาศบรสทธใหกบกรงเทพมหานครและพนทใกลเคยง เมอวนท14
กนยายน พ.ศ.2520 โดยอยภายใตการดแลของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต และยงไดรบเลอกให
เปนสดยอดโอเอซสแหงเอเชย The Best Urban Oasis of Asia ทหลบความวนวายแออดในเมองกรง
ไดด จากนตยสารไทมและเวบไซต Trip advisor เมอป พ.ศ.2549 จนกลายเปนสถานททนยมและนา
สนใจของกรงเทพมหานคร นอกจากนนยงไดเขาสโครงการเพราะราชดำาร “สวนกลางมหานคร” ใน
พระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท 9 ซงทรงมสมเดจพระเทพฯ เปนผดแล เสดจลงเยยมเยยนพนท
เปนประจำา และทรงมพระราชดำารใหกรมปาไม ใชเปนแนวทางในการดำาเนนงานเกยวกบการอนรกษ
ทรพยากรปาไม หรอพนทสเขยวบรเวณบางกะเจา ใหเกดประโยชนตอสวนรวมอยางยงยนตอไป
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
333
สวนท 2 ก�รเปลยนแปลงก�รใชประโยชนทดน จากการศกษาวจยของ ภททรา ครณารกษ (2554) ไดมการจำาแนกการใชประโยชนทดนในบาง
กะเจา ออกเปน 7 ประเภท คอ พนทอยอาศย พนทเกษตรกรรม พนทปาชายเลน พนทราง พนทเปด
โลง พนทโรงงานอตสาหกรรมและพนทสเขยวเพอการนนทนาการ (ภาพท1) ซงพนทสวนใหญในบางกะ
เจายงคงเปนพนทเกษตรกรรม พนทบางกะเจาเปนพนททมแมนำาเจาพระยาลอมรอบ มลกษณะคลาย
เกาะและไดชอวาเปนพนทสเขยวซงเปนปอดทชวยฟอกอากาศบรสทธใหกบจงหวดสมทรปราการ
กรงเทพมหานคร และบรเวณใกลเคยง เปนทราบลมนำาทวมถง ไดรบอทธพลจากนำาทะเลอยสมำาเสมอ
มการสะสมของดนตะกอนทำาใหมแรธาตตางๆในดนมาก เหมาะสำาหรบการทำาการเกษตร
...ในพนทบางกะเจา มความอสมดมสมบรณของดนจากการสะของตะกอน ซงเปนแหลงแรธาต
ตางๆ เหมาะแกการทำาเกษตรกรรม พนทในอดตสวนใหญจงยงคงเปนพนทเกษตรกรรม…
(ผนำาชมชนคนท 1, 2560: สมภาษณ)
...ทดนทนเมอกอนจะทำาสวนกน แทบจะทกตำาบลเลย เพราะดนมความอสมดมสมบรณ สวน
ใหญจะเปนสวนไมผลผสม...
(ผนำาชมชนคนท 3, 2560: สมภาษณ)
ในป พ.ศ.2516-พ.ศ.2554 จากการศกษาของภททรา ครณารกษ (2554) ไดเกดการ
เปลยนแปลงการใชประโยชนทดน โดยเฉพาะพนทเกษตรกรรมซงมแนวโนมลดลงอยางตอเนองจาก
แนวคดของดรรชน เอมพนธ (2531) กลาววา การใชประโยชนทดนจากอดตจนถงปจจบนการทสภาพ
ของทดนถกเปลยนแปลงไปจากเดม เชน การนำาไปใชประโยชนดานตางๆ อาท จากพนทปาเปนพนท
เกษตรกรรม จากพนทเกษตรกรรมเปนทอยอาศย เปนตน และในปจจบนของพนทบางกะเจายงคงพบ
วามการลดลงของพนทเกษตรกรรม ซงกลายมาเปนพนทอยอาศย พนทรกราง หรอใชพนทในทำากจกรรม
อยางอนมากขน จากการสมภาษณกลมผใหขอมล
…เมอกอนบางกะเจาเปนพนทเกษตรกรรมเสยสวนใหญ แตปจจบนเกดการเปลยนแปลงไปมาก
พนทการเกษตรลดลง กลายมาเปนทอยอาศย ทรกราง หรอทำากจกรรมอยางอนเสยมากกวา…
(ผอยอาศยคนท 1, 2560: สมภาษณ)
…แตเดมเลยบางกะเจาเปนพนทการเกษตร และการเกษตรกถอเปนอาชพหลกของคนทนดวย
แตปจจบนไดมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนไปในดานอนๆ เสยมากกวา เชน จากพนทการเกษตร
มาเปนพนทอยอาศย หรอสงปลกสรางอนๆแทน…
(ผอยอาศยคนท 5, 2560: สมภาษณ)
334
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
พ.ศ.2516 พ.ศ.2554
ถนน ขอบเขตตำาบล พนทอยอาศย ปาชายเลน พนทราง พนทเปดโลง แมนำาเจาพระยา
พนทเกษตรกรรม พนทสเขยวเพอการนนทนาการ โรงงานอตสาหกรรม
ภาพท 1 การใชประโยชนทดนในพนทบางกะเจา ป พ.ศ.2516-พ.ศ.2554
ทมา: ภททรา ครณารกษ (2555)
ในขณะทพนทการเกษตรลดลง การประโยชนทดนประเภทอนๆ เพมมากขน โดยเฉพาะพนท
ราง ซงมอตราการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนเพมขนเฉลยรอยละ 177.09 ในป พ.ศ.2516-
พ.ศ. 2554 จากการศกษาของภททรา ครณารกษ (2554) และปจจบนกยงคงมการเปลยนแปลงการใช
ประโยชนทดนเพมขน ซงสวนใหญเปลยนแปลงมาจากพนทเกษตรกรรม โดยเฉพาะพนทรางสวนใหญ
เปนพนททรฐและเอกชนไดจดซอไว เพอการอนรกษพนทสเขยว แตไมมการใชประโยชนหรอนำาไปใช
ประกอบกจกรรมอยางอน จงกลายเปนพนทรกราง
…รฐและเอกชนไดจดซอทดนไวหลายแหง แตไมมการเขามาทำาประโยชนใดๆในพนท ปลอยให
เปนทรกราง และชาวบานในชมชนเองกไมสามารถเขาไปยง หรอทำากจกรรมใดๆได…
(ผนำาชมชนคนท 6, 2560: สมภาษณ)
ผลจากการศกษาการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน พบวา มการเปลยนแปลงการใช
ประโยชนทดน ตงแตป พ.ศ.2516-พ.ศ.2554 ซงสวนใหญพนทในบางกะเจายงคงเปนพนทเกษตรกรรม
และทอยอาศย เกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนโดยเฉพาะพนทเกษตรกรรมซงมแนวโนมลดลง
อยางตอเนอง และปจจบนพบวายงมการลดลงของพนทเกษตรกรรม มการประโยชนทดนประเภทอนๆ
เพมมากขน โดยเฉพาะพนทราง
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
335
ส�เหตก�รเปลยนแปลงก�รใชประโยชนทดน 1.คว�มเจรญของเมองแผขย�ย
จากการศกษาแนวคดของ Tran Hung (1996) ทกลาววา ปจจยสำาคญทกอใหเกด
การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน มาจากสภาพเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไป พนทบางกะ
เจา เปนพนททไดรบอทธพลจากความเจรญของเมอง หรอกรงเทพมหานคร ทมการเปลยนแปลงทาง
สงคมและสภาพเศรษฐกจ เนองจากพนทบางกะเจาตงอยใกลกบกรงเทพมหานคร มการพฒนาทางดาน
เศรษฐกจ ทำาใหสงคมเกดการเปลยนแปลง เกดความเจรญทางดานวตถหรอสงปลกสรางเพมขน และตาม
แนวคดของศนสนย ศรสกร (2553) ทกลาววา เนองจากเมองเปนแหลงรวมกจกรรมทางเศรษฐกจ
การบรการ แหลงอตสาหกรรม เพอรองรบประชากรและกจกรรมตางๆ ความเปนเมองไดแผขยายมายง
จงหวดสมทรปราการ ซงเปนจงหวดหนงทรองรบการขยายตวของกรงเทพมหานคร เปนเมองอตสาหกรรม
ทมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทมลคาสงเปนอนดบสองรองจากกรงเทพมหานครโดยเฉพาะพนท
บรเวณบางกะเจา ซงมความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาต
…สมทรปราการ เปนจงหวดทรองรบการขยายตวของกรงเทพฯ โดยเฉพาะพนทบางกะเจา
ซงมความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาต ความเจรญของเมองทแผขยายเขามา ทำาใหบางกะเจาเกด
การเปลยนแปลงอยางรวดเรว…
(เจาหนาทรฐ, 2560: สมภาษณ)
จากการขยายตวของเมอง เกดการพฒนาทางดานคมนาคมในพนท ซงเปนปจจยหนงทสงผล
ใหชมชนเกดการขยายตว และมผลตอการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน เนองจากถนนสามารถทำาให
เขาถงพนทตางๆไดดขน และมากขน บรเวณทมถนนเขาถงจะมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว เชนเดยว
กบแนวคดของ Tran Hung (1996) ทมองวา การขยายเสนทางการคมนาคม เปนสงสำาคญททำาใหเกด
การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนอยางรวดเรว
…สมยอดตตอนลงยงเดก ทนยงไมมถนนเลย มแตคลอง ไปไหนมาไหนกใชเรอพายไป แตปจจบน
น ความเจรญมนเขามา มถนน พนทจงมการเปลยนแปลงไป…
(ผอยอาศยคนท 2, 2560: สมภาษณ)
บางกะเจามถนนสายหลกเพยงสายเดยวทสามารถผานเขาออกในพนท คอ ถนนเพชรหงษ
มสภาพเปนถนนคอนกรต 2 ชองจราจร และทงสองฝงของถนนมการใชประโยชนทดนเพอเปนทอยอาศย
สลบกบอาคารพาณชย มบานพกกระจดกระจาย โดยบรเวณทเปนอาคารพาณชยจะอยชวงบรเวณตำาบล
ทรงคะนองและตำาบลบางยอ เนองจากอยตดกบตวอำาเภอพระประแดง
336
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
…ทงสองขางของถนนจะมบาน หรออาคารพาณชยสลบกนไป โดยบรเวณทเปนอาคารพาณชย
จะอยตรงตำาบลทรงคนอง และบางยอ เนองจากอยตดกบตวอำาเภอพระประแดง…
(ผอยอาศยคนท 4, 2560: สมภาษณ)
2. ประช�กรเพมขน จากการไดรบอทธพลของเมองทความเจรญแผขยาย เนองมาจากประชากรเพมจำานวนมากขน
ในป พ.ศ.2554 จากฐานขอมลของกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย พนทบางกะเจามจำานวน
ประชากรรวม 39,682 คน ตอมาในป พ.ศ.2558-พ.ศ.2559 จากการศกษาขอมลจากองคการบรหาร
สวนตำาบลทง 6 ตำาบลในพนทบางกะเจา พบวา พนทบางกะเจามจำานวนประชากรเพมขนจากเดมรวม
เปน 50,336 คน และปจจบนยงคงมประชากรเพมขน จากการใหขอมลของผใหสมภาษณในพนท
เนองจากเกดการพฒนาโครงสรางพนฐานทมประสทธภาพ โดยเฉพาะเสนทางการคมนาคม สงผลตอ
การขยายตวของชมชนในบางกะเจา เนองจากการพฒนาเสนทางการคมนาคมเปนแรงจงใจหนงททำาให
ประชาชนยายจากพนทกรงเทพมหานคร และสมทรปราการเขามาอยอาศยยงบรเวณทมการคมนาคมท
สะดวก และมการพฒนาโครงสรางพนฐานอนๆ ควบคไปดวย เชน ไฟฟา นำาประปา การสาธารณสข
ระบบการจดการของเสย เปนตน ทำาใหจำานวนประชากรในพนทเพมมากขน เมอ ประชากรเพมมากขน
ทำาใหเกดความตองการในดานตางๆ เพมขนและตองมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน เพอรองรบ
กบจำานวนประชากรทเพมขน ไมวาจะเปนทอยอาศย หรอแหลงอาหาร
…ทไหนทมความเจรญ และมความสะดวกสบายในการเดนทาง กจะมคนเขามาอยมากขน พอ
มคนเขามาอยมากขน เขากตองการทอยอาศย ตองการทดนทำากน จงเกดการเปลยนแปลงการใชประโยชน
ทดนในพนท…
(ผอยอาศยคนท 4, 2560: สมภาษณ)
…การเพมขนของประชากร เปนสาเหตหนงททำาใหการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในพนท
บางกะเจาเปลยนแปลงไป เมอบานหนงมลกมหลาน เขากตองการทจะขยายหรอสรางทอยอาศยเพม
เพอรองรบจำานวนคนในครอบครวทเพมมากขน…
(ผนำาชมชนคนท 4, 2560: สมภาษณ)
ผลการศกษาสาเหตการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในบางกะเจา ดานประชากรทเพม
จำานวนมากขน พบวา การทประชากรในพนททเพมมากขน การใชทรพยากรกเพมมากขนเชนกนเพอตอบ
สนองความตองการทเพมขน เชน มความตองการทดนเพอปลกพชหรอเปนททำามาหากน สรางทอย
อาศย เปนตน
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
337
3. ลกษณะท�งก�ยภ�พ จากการศกษาแนวคดของ สรศกด ธนวเชยร (2543) ทกลาววา ลกษณะทางกายภาพ ทงความ
สง ตำาของพนท ความชน แสงแดด ลม รวมถงความแตกตางของเนอดน ลกษณะตางๆเหลาน มผลตอ
การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในพนทนนๆ ซงบรเวณบางกะเจามลกษณะเปนทลมปากแมนำา อย
หางจากบรเวณปากนำาอาวไทยเพยง 20 กโลเมตร จงไดรบอทธพลจากนำาทะเลเปนประจำา หนาแลงนำา
ในแมนำาเจาพระยาจะมปรมาณนอย สวนฤดนำาหลากจะมนำาปรมาณมาก เมอนำาทะเลหนนทำาใหนำาใน
แมนำาลนฝง นำาในบรเวณนจงมสภาพเปนนำากรอย
…บางกะเจาเปนทราบลมนำาทวมถง อยตดแมนำาเจาพระยา และใกลทะเลอาวไทย จงไดรบอทธ
จากนำาทะเลโดยตรง คอเกดนำาทะเลหนน สภาพนำาทนจงเปนนำากรอย…
(ผนำาชมชนคนท 6, 2560: สมภาษณ)
พนทของบางกะเจามความลาดชนไมเกน 1 เปอรเซนต ระดบพนทโดยเฉลยจะมความสงอยท
40-50 เซนตเมตร นำาทะเลจะเขามาทวมพนทขณะนำาขน โดยผานเขาคลองตางๆในชมชน (สถาบนวจย
สภาวะแวดลอม, 2533) เพราะแมนำาเจาพระยาตอนบนตองปลอยนำาลงมาเพอตานกบนำาเคมไมใหไป
ถงตอนบนของแมนำามากนก และทดนสวนใหญใชทำาการเกษตรกรรม ซงจะกอใหเกดความเสยหายกบ
พนทสวน ไร นา ในพนทได หากเขามาในปรมาณมากเกนไป และระบายไมทน กสงผลเสยหายตอพนท
เกษตรกรรม และยากตอการฟนฟใหกลบสสภาพเดม จงปลอยรางหรอขายใหกบคนนอกหรอนายทน
…นำาเคม นำาทะเลหนนเขามาในปรมาณมากๆ ทำาใหพชผลทางการเกษตรเสยหาย หรอตายหมด
จะฟนฟใหเปนเหมอนเดมยาก…
(ผนำาชมชนคนท 3, 2560: สมภาษณ)
…เมอกอนทนเปนพนททางเกษตรเปนสวนใหญ มทงผลไม ไมดอก ไมประดบ แตปจจบนเหลอ
นอยลง เนองจากวามปญหานำาเคมรกเขามาทำาใหตนไมตาย เชน มะพราวยนตนตาย กเลยทำาใหภาค
เกษตรลดนอยลงไป…
(ผนำาชมชนคนท 4, 2560: สมภาษณ)
การเกดอทกภยทรนแรงใน พ.ศ.2526 ,2531 และ 2538 กอใหเกดความเสยหายและ
การเปลยนแปลงตอพนทเกษตรกรรมคอนขางมาก นอกจากอทกภยแลว ยงมปญหานำากรอยในชวงเดอน
กมภาพนธ ถงเดอนพฤษภาคม และนำาทวมขงในพนท ซงกอใหเกดความเสยหายและฟนฟไดยาก ไมคม
คากบการลงทนการฟนฟใหมสภาพดงเดม พนทเกษตรกรรมจงกลายเปนพนทราง แมปจจบนจะม
338
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
การสรางประตระบายนำาคลองลดโพธ (ภาคผนวก ข) เพอแกปญหาอทกภยในพนทบางกะเจาพนท
การเกษตรหรอพนทสเขยวกยงคงมแนวโนมลดลง และเปนพนททตำาทสด สวนลางสดของประเทศไทย
กอนทจะลงสทะเลกตองผานจงหวดสมทรปราการกอน คอ บรเวณตำาบลทรงคนอง และเปนททนำา
จากทางเหนอทงหมดจะตองมาผานเพอจะออมพนทบางกะเจาไปลงปากอาวไทยทจงหวดสมทรปราการ
เปนแหลงรบนำาทงหมดของประเทศไทยมาลงทปากนำา จงหวดสมทรปราการ จงทำาใหนำาทวม
…ทนคอทรบนำากอนลงสทะเลในทกป ในฤดของนำา หนานำากคอปลายฝนตนหนาว ชวงนนเปน
ชวงเกดวกฤตทนำาทวมทนตลอดซำาซาก เปน10 ป 20 ปขนมา ตงแตมาอยทนกทวมมาตลอด…
(ผนำาชมชนคนท 1, 2560: สมภาษณ)
4. กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมสมทรปร�ก�ร เปนกฎกระทรวงทอยในผงเมองรวมสมทรปราการ มกฎหมายควบคมการกอสรางอาคาร
โดยแบงออกเปนสองโซนหลก ไดแก โซนสเขยว ซงเปนพนทชนบทและเกษตรกรรม และโซนสขาวทแยง
เขยวเปนโซนอนรกษชนบท เกษตรกรรม และไมอนญาตใหกอสรางอาคาร ในป พ.ศ.2548 ไดมการปรบ
ใหสรางบานเดยวไดขนาดไมเกน 200 ตารางเมตร แตตองไมกนพนทเกน 5% ในแตละบรเวณทกำาหนด
ไวในผงเมอง สวนในพนทสเขยวทบใหกอสรางได 10% ในแตละบรเวณ แตไมใหนำาทดนไปจดสรร
ตอมาในป พ.ศ.2556 ไดปรบใหสรางไดไมเกน 15% ในแตละบรเวณ และลาสดไดมผงเมองฉบบใหม
ซงประกาศใชเมอวนท 5 กมภาพนธ พ.ศ.2557 โดยกฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมสมทรปราการ
ใหสามารถสรางบานจดสรรและบานเดยวในพนทสเขยวได (ผจดการออนไลน, 2557) แตการออก
ประกาศผงเมองใหมนไมมการทำาประชาพจารณ ชาวบานสวนใหญไมทราบเรองผงเมองใหมน มารอกท
กเมอประกาศใช ทงทตามกฎหมายแลวจะตองมการทำาประชาพจารณในพนทเสยกอน (ภาพ 2)
ภาพท 2 แผนผงกำาหนดการใชประโยชนทดนบรเวณบางกะเจา จำาแนกตามประเภททายกฎกระทรวงใหบงคบผงเมอง
รวมสมทรปราการ พ.ศ.2556 ทมา: กฎกระทรวงผงเมองรวมสมทรปราการ (2556)
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
339
…การควบคมกอสรางอาคารบางชนด ทำาใหราคาทดนในบางกะเจามราคาตำากวาพนทอนๆ
โดยรอบทอยฝงตรงขามกบแมนำาเจาพระยา ลกจางและผใชแรงงานในโรงงานอตสาหกรรมและสถาน
ประกอบการตางๆทอยฝงตรงขามแมนำาเจาพระยา จงเดนทางขามฝากมาเชาบานหรอเชาทดน เพอปลก
สรางบานพกอาศยในพนทบางกะเจา มการบกรกทดนสาธารณะชายฝงแมนำาหรอทดนของทางราชการ
ทำาใหเกดสภาพชมชนแออดบรเวณทาเรอขามฝาก สงผลใหพนทบางกะเจาเสอมโทรม ทางสำานกผงเมองฯ
เองไมไดทำาประชาพจารณในพนทโดยตรง แตมการทำาประชาคมโดยมตวแทนของประชาชนในพนท
และ อสม.ของแตละตำาบลไดเขามารบทราบถงกฏกระทรวงตวนแลว แมคนในพนททกคนจะไมได
มาเขารวมดวยทงหมด…
(เจาหนาทรฐ ,2560: สมภาษณ)
1. กฎกระทรวงฉบบท 37 (พ.ศ.2535 ) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร
พ.ศ. 2522 ทกำาหนดใหการกอสรางอาคารในพนทตองมพนทวางรอยละ 75 ของแปลงทดน ฯลฯ
2. กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมสมทรปราการ ตามพระราชบญญตการผงเมอง
พ.ศ. 2518 ซงมการวางผงเมองครอบคลมพนทดงกลาวมาแลว 3 ฉบบตงแตป 2537 โดยกำาหนด
การใชประโยชนทดนสองประเภท ไดแก 1.ทดนประเภทชนบทและเกษตรกรรม (สเขยว) ในพนทชมชน
2.ทดนประเภทอนรกษชนบทและเกษตรกรรม (สขาวมกรอบและเสนทแยงสเขยว)
ถาพจารณาจากขอกำาหนดในกฎกระทรวงทง 3 ฉบบ (1.กฎกระทวงฉบบท 37 (พ.ศ. 2537),
2.กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมสมทรปราการ พ.ศ. 2544 และ 3. กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมอง
รวมสมทรปราการ พ.ศ. 2556 )
ประเดนทหนงเรองการจดสรรในทดนประเภทชนบทและเกษตรกรรม (สเขยว ก.1) ในบรเวณ
บางกะเจานน ในผงฉบบป 2537 และผงป 2544 นนกำาหนดใหจดสรรทดนประเภทบานเดยวและบาน
แฝดไดในกจกรรมรองรอยละ 10 สวนผงฉบบป 2556 ใหจดสรรทดนไดเฉพาะบานเดยวเทานน
ในกจกรรมรองรอยละ 10 ดงนนในผงป 2556 จงมไดเปดโอกาสใหนกลงทนมาทำาการจดสรรในพนท
แตอยางใด แตไดปรบขอกำาหนดใหเขมงวดมากขน
ประเดนทสอง การเพมเปอรเซนตของกจกรรมรองในทดนประเภทชนบทและเกษตรกรรม
(ก.3) จากรอยละ 5 เปนรอยละ 15 นน ถาพจารณาจากขอกำาหนดในพนท ก.3 ในผงป 2556 นน
ในกจกรรมรองรอยละ 15 ใหดำาเนนการไดเฉพาะ
เหตผลทเพมเปอรเซนตนนเพราะตองการใหชาวบานในพนททแบงทดนใหลกหลานสามารถ
สรางบานอยอาศยขนาดเลกๆ ของตนเองได และสามารถคาขายขนาดเลกๆ ชวยเหลอตนเองไดไมตอง
ขายทดนใหนายทนและเปนการใหบรการในชมชนดวย และอกเหตผลคอในพนท ก.3 ทกบลอกมการใช
ประโยชนทดนเพอกจการอนเกน 10% แลวทกบลอกหากไมเพมเปอรเซนตจะทำาใหชาวบานในพนทไม
สามารถสรางบานอยอาศยได
340
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
1. การอยอาศยประเภทบานเดยวพนทอาคารรวมไมเกน 200 ตารางเมตร
2. การประกอบพาณชยกรรมทไมใชหองแถว ตกแถวพนทประกอบการไมเกน 50 ตารางเมตร
ทางสำานกโยธาธการและผงเมองเหนวากฎกระทรวงฉบบนมประโยชนกบคนในพนทบางกะเจา
เพราะเปนการทำาเพออนรกษหรอรกษาไวซงพนทสเขยวในพนท ไมไดเปนการเอออำานวยใหกบฝายใด
ฝายหนง และตองการชแจงและทำาความเขาใจกบชาวบานและผมสวนเกยวของทกฝายใหเขาใจกนและ
อยรวมกนไดอยางมความสข
…พนทบางกะเจาถกกำาหนดเปนพนทอนรกษและพนทสเขยว ตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 14
ก.ย. 2520 ในปจจบนมการบงคบใชกฎหมายควบคมพนทอยหลายฉบบ โดยภาพรวมแลวผงป 2556
เปนไปตามเจตนารมณของการกำาหนดเปนพนทอนรกษและไมไดเพมเตมขอกำาหนดเพอเออประโยชนให
กบนายทนแตอยางใด เพยงแตวาเปนการประสานความตองการของชาวบานทกฝายใหอยรวมกนไดอยาง
มความสข…
(เจาหนาทรฐ, 2560: สมภาษณ)
จากกฎกรทรวงใหบงคบผงเมองรวมสมทรปราการ พ.ศ.2556 เปนการจำากดสทธ และทำาให
คนในพนทเสยโอกาสทตนเองควรจะไดไปจากกฎหมายฉบบน เพราะรฐผซงเปนคนออกกฎ ไมไดทำา
ประชาพจารณหรอถามความคดเหนและความตองการทแทจรงของชาวบานในพนทโดยตรง รวมถงชาว
บานบางสวนในพนทยงไมทราบเกยวกบขอกฎหมายฉบบน
…กฎกระทรวงหรอกฎผงเมองตวน ทำาใหชาวบานเขาเสยโอกาสในเรองของราคาทดนและเปน
การจำากดสทธ เขามครอบครว เขากอยากจะมบานหลายๆหลงใหลก เขากถกจำากดการสรางใหเพยงพอ
แคอยอาศย ทำาใหเขากไมไดรบความหรหราความสะดวกสบายเทาทสมควร นคอสทธเสรภาพทเขาควร
ไดรบ เขากหมดไปจากขอกฎหมาย…
(ผนำาชมชนคนท 6, 2560: สมภาษณ)
…กฎกระทรวงทออกมาเมอกอนกยงไมไดมการอนญาตใหสรางอะไรไดมากมาย แตปจจบนม
การปรบเปลยนขยายการสรางบานจาก 5% เปน 15% ซงชาวบานบางสวนมองวานนมนเปนประโยชน
ของผประกอบการหรอพวกนายทนหรอเปลาทจะมาทำาพนทเหลานนใหเปนสงปลกสรางเพมมากขน
ทำาใหเมองของเขากลายเปนตกรามบานชองมากขน พอมตกมากขนพนทสเขยวมนกลดลง…
(ผนำาชมชนคนท 2, 2560: สมภาษณ)
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
341
5. ก�รถอครองทดน กรรมสทธในการถอครองทดนถกเปลยนมอไป เนองจากทดนในพนทบางกะเจาถกปลอยใหเปน
ทรกราง หรอใหเชา และในทสดจงตองขายใหกบนายทนนน หรออกดานหนงคอเกดจากความขดสนของ
ประชาชนในพนท จากการทำาการเกษตรแลวไดผลผลตตำาไมคมทน ประกอบกบในพนทมการพฒนามาก
ขน ภาระคาใชจายสงขน ประชาชนทไมมเงนทนในทำาการเกษตร จงตองแบงพนทขายไป เพอนำาเงนมา
เปนเงนทนในการทำากจกรรมอยางอนแทน ผถอครองทดนบางสวนจงไมใชคนในพนทดงเดม แตเปน
นายทนหรอคนนอกพนทแทน จงเกดการเปลยนแปลงทดนจากพนทเกษตรกรรมมาเปนทอยอาศยหรอ
กจกรรมทางเศรษฐกจอนๆ
…เมอกอนพนทนยงทำาเกษตรกรรมกนเยอะ ตอนนลดนอยลงเพราะปจจยหลายอยาง ไดผลผลต
ออกมาไมคมกบทลงทนบางอะไรบาง อกอยางกขายทใหคนนอกใหนายทนไป ดกวาปลอยใหรกราง
แถมไดเงนอกตางหาก…
(ผอยอาศยคนท 5, 2560: สมภาษณ)
นายทนทมาซอทดนของชาวบานในพนทสวนใหญเปนคนนอก หรอคนกรงเทพฯ และในปจจบน
พนทสเขยวกำาลงไดรบความนยม จงเปนทสนใจของผคนทมเงน หรอนกลงทนทงหลาย ใหเขามาซอท
จากชาวบาน
…พนทรมแมนำาในกระเพาะหมทงหมด สวนมากเปนของนายทนหมดแลว คนพนทเหลออย
ไมถง 20% และอก 80% ทเหลอเปนทคนอนหมด…
(ผนำาชมชนคนท 2, 2560: สมภาษณ)
…การขายพนทสเขยวทนเรมขายหลงจากทมประกาศปพ.ศ. 2534 และชวงนนพนทสเขยวกำาลง
ไดรบความนยมขนมา ผคนเลยใหความสนใจตรงนมาก ดร.สเมธ ทานเคยบอกวา “ไปบงคบหามเขาไม
ได ถาเขาจะขายใหคนขางนอก” เมอคนขางนอกมาซอกมาทำาลายพนทสเขยว หามเขาไมไดอก หามอยา
ถมอะไรไมไดอก มนตองอยทจตสำานก…
(ผนำาชมชนคนท 3, 2560: สมภาษณ)
ในอดตพนทบางกะเจายงไมมความเจรญเหมอนในปจจบนทมถนนหนทางเขาถงทกซอกซอย
สะดวกสบาย โครงสรางพนฐานตางๆทไดรบการพฒนาใหมประสทธภาพยงขน คนในพนทจงขายทขาย
ทางเพอใหไดเงนมา และออกไปหาความเจรญความสะดวกสบายในเมองใหญๆ นายทนทมาซอทกคด
การณไกล หากในอนาคตกฎกระทรวงเกยวกบขอบงคบผงเมองบางกะเจาถกยกเลก หรอมการปรบเปลยน
342
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
เนอหาใหเอออำานวยตอการสรางสงปลกสรางไดมากขน ราคาทดนในพนทจะเพมขนเทาตว ซงเสยงตอ
การทนายทนจะซอทดนไวและถมทเพอเกงกำาไร
…เมอกอนทนยงไมคอยเจรญ คนเขากอยากจะไปอยในเมองหรอทมนเจรญๆ กเลยขายทขาย
ทาง เพอเอาเงนไปซอหาทอยใหม ขายใหพวกนายทนทงหลายทมเงนมาซอ ซอแลวไมคอยไดทำาอะไร
ซอไวรอกฎกระทรวงเลก ถากฎกระทรวงเลก ราคาฝงโนนเทาไหร ไรละกลาน ฝงนราคาตองดกวาอยแลว
ซอไวเกงกำาไรสบายๆ…
(ผนำาชมชนคนท 6, 2560: สมภาษณ)
การทดนไดเงนเยอะและรวดเรวกวาการทำาเกษตรกรรม เมอไดเงนเยอะและเรวกวา การเกษตร
ทไดผลผลตตำาและประสบกบปญหานำาเคมเขาทวมในพนท การจะฟนฟใหสภาพพนทกลบมาเหมอนเดม
กใชระยะเวลานาน จงเปนเหตจงใจอยางหนงใหคนในพนทขายทดนใหกบนายทนหรอคนนอก
6. ผบรห�รทองถน/นกก�รเมอง ผบรหารทองถนหรอนกการเมอง เปนผมอำานาจในการบรหารจดการพนทบางกะเจา เมอมผล
ประโยชนเขามาในพนทบางกะเจา กเกดสภาวะผลประโยชนสวนตวเขามาแทรกแซงในการตดสนใจหรอ
การใชดลยพนจ อาศยชองโหวของกฎหมายในการทำาสงทผด เชน การอนญาตใหมสงปลกสรางทผด
ระเบยบเขามาในพนทได แมจะขดกบกฎหมายการหามสรางสงปลกสรางตามทกำาหนดไว
…สวนใหญชาวบานจะไมคอยเขาใจเรองขอกฎหมายทง 3 ฉบบทเกยวกบผงเมอง ซงอาจจะม
ผนำาทองทบางคณะไปใหความรผดๆ เนองจากเลงเหนประโยชนสวนตวและพวกพองมากจนเกนไป
ไปปลกระดมชาวบาน ทำาใหชาวบานไมเขาใจถงขอกฎหมายทบงคบใชวาเพอประโยชนของราษฎรเอง…
(ผนำาชมชนคนท 4, 2560)
…ผบรหารทองถนหรอนกการเมองกมสวนทำาใหชมชนเกดการเปลยนแปลงนะ พอชาวบานหรอ
คนในพนทมความเหนไมตรงกบตวเอง กไปคนละขวเลย มนกเกดปญหา ไปคนละแนวทาง ขดขากน
อยเรอย…
(ผนำาชมชนคนท 5, 2560)
…กฎบงคบเหมอนเปนกฎหมาย ท 6 ตำาบลน ตองปฏบต มการหามสรางอะไรบาง หนงสอกฎ
ขอบงคบฉบบนด แตผปฏบตไมยดถอกฎขอบงคบตรงน เพราะมเรองของผลประโยชนในทองถนม
การคอรปชนกนเขามามากทสด คอตอนแรกผนสเขยวนดอยแลว แตผนำาทองถนผบรหารกเขามาทจรต
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
343
มาก นำาเงนไป เอาไปปลกสงปลกสราง พอปลกเสรจ ทนมนกเรมมของผดๆ เขามา พนทสเขยวกคอยๆ
จางหายไป ตวอยางทเหนไดชดเจนเลยนะ คอ ทปารคแถวๆบางนำาผง เขาจะสรางบานจดสรร ตระกล
มาลนนทมาซอทไว ขนโครงการแลว แตตอนนคงถกยกเลกไปแลว เหนเงยบๆไป กสมควรแหละ มนผด
ทงนน คนมนจะทำาไดไง ถาทองถนไมเปนคนอนญาต การทผบรหารเหนแกผลประโยชนนแหละทำาให
พนทเปลยนแปลงอยางเหนไดชด ปากพดวาตองการใหสเขยวตองคงอย แตการกระทำามนตรงกนขามกน
เพราะผลประโยชนไงละ…
(ผนำาชมชนคนท 3, 2560: สมภาษณ)
7. ก�รทองเทยว จากการศกษางานวจยของ สไบทอง กนนะ (2556) พบวา สาเหตของการเปลยนแปลงการใช
ประโยชนทดนมาจากการเพมขนของสถานประกอบการทพกตากอากาศ เนองมาจากการทองเทยวทเพม
มากขน และความอดมสมบรณทางธรรมชาต รวมถงทำาเลทตงอยใกลกรงเทพมหานคร เชนเดยวกบพนท
บางกะเจา ซงใน 2-3 ปทผานมาน คงบางกะเจาเปนพนททมชอเสยงอยางรวดเรว ไมวาจะสำาหรบคน
ไทยหรอตางชาต เพราะธรรมชาตคอสงททกคนใฝหา เพยงแคไดสมผสสกวนกมความสข เปนแหลงทอง
เทยวเชงนเวศวทยาทไดรบความสนใจจากคนกรงเทพ และยงไดรบการยกยองวาเปน The Best Urban
Oasis of Asia ในป 2006 จากนตยสาร Time Asia วาเปนแหลงผลตโอโซนทดสด สงผลใหบางกระเจา
กลายเปนเปาหมายของนกทองเทยวในปจจบน แตแนวโนมของคงบางกะเจาดเหมอนจะไมใชการเกบ
รกษาพนทสเขยวนไวเพอนกทองเทยว แตกลบเปนการสรางความเจรญเพอตอบรบการทองเทยวเสย
มากกวา มการเปลยนแปลงเกดขนมากมายทงทพก รานอาหาร รานกาแฟ รานเชาจกรยาน ฯลฯ
…พนทธรรมชาตบางสวน ถกทำาลาย เพอการสรางทพก เชนโฮมสเตย บานพก เพอรองรบนก
ทองเทยวทเขามาเทยวในพนท หรอเสนทางจกรยาน ซงกจกรรมปนจกรยานกำาลงเปนทนยมในหมทก
ทองเทยวอยในปจจบน…
(ผอยอาศยคนท 4, 2560: สมภาษณ)
ดนแดนกระเพาะหมแหงน อดแนนไปดวยธรรมชาตทหลากหลาย และการใชชวตของผคนทยง
ไมวนวายเหมอนกบในเมองหลวง แตหากปลอยใหธรกจทองเทยวรกคบเขาไปโดยไรทศทาง กอาจจะเสย
พนทสเขยวไปอยางนาเสยดายเหมอนกบแหลงทองเทยวหลายๆ แหงทนกทองเทยวเมนหนาหน
เพราะสงทดงดดใจใหไปเทยวหมดไปและไมหลงเหลอซงความเปนเอกลกษณของพนท บางกะเจากเชน
เดยวกน หากสเขยวหรอความเปนธรรมชาตในพนทหมดไป มแตสงปลกสรางมความเจรญเหมอนเมอง
กไมตางอะไรกบเมองใหญๆทเตมไปดวยตกรามบานชอง เชนกรงเทพมหานคร
344
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
…กไดชอวาเปนปอดของคนกรงเทพฯ เปนพนทสเขยว นกทองเทยวกอยากจะเขามาสมผสถง
ความเปนสเขยวในพนท นกลงทนทมาซอทไวกคดการณไกล ถมทสรางบานพก หรอโฮมสเตย
ทำาเปนธรกจไวเพอรองรบนกทองเทยวทมาเทยว ปจจบนนผดขนเตมเหมอนดอกเหด ตอไปพนทสเขยว
กคงไมเหลอ ไมเหลออะไรไวใหนกทองเทยวเขามาเทยวชมเชนกน…
(ผอยอาศยคนท 6, 2560: สมภาษณ)
สรปผลก�รศกษ� จากการศกษาสาเหตการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในบางกะเจา อำาเภอพระประแดง
จงหวดสมทรปราการ มสาเหตมาจาก 1) ความเจรญของเมองหรอกรงเทพมหานครทแผขยายมาสบรเวณ
รอบนอก โดยเฉพาะพนทบางกะเจา ซงเปนสวนหนงของจงหวดสมทรปราการ ไดมการพฒนาในเรอง
ของเสนทางการคมนาคม การเขาออกภายในพนทจงสะดวกสบายขน เปนผลทำาใหมจำานวนประชากร
และสงปลกสรางเพมขนดวย 2) เมอประชากรเพมขน ทำาใหเกดการใชทรพยากรเพมมากขนดวย
เพอตอบสนองความตองการ 3) ลกษณะทางกายภาพ ทลอมรอบดวยแมนำาเจาพระยา เปนลมนำาทวม
ถง และไดรบอทธพลจากนำาทะเลโดยตรง ทำาใหสภาพนำามลกษณะเปนนำากรอย และนำาเคม เมอฤดนำา
หลากหรอฝนตกชก ทำาใหนำาทะเลหนนและเขาทวมพนทบางกะเจา กอใหเกดความเสยหายตอพนท
การเกษตรคอนขางมาก และยากตอการฟนฟใหกลบมามสภาพเดม 4) กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมอง
รวมสมทรปราการ พ.ศ.2556 เปนกฎขอบงคบเกยวกบการใชประโยชนทดน และการควบคมสงปลกสราง
ในพนทบางกะเจา แตกฎหมายฉบบนไมมการทำาประชาพจารณกบชาวบานในพนทโดยตรง ทำาใหชาว
บานยงขาดความรความเขาใจในกฎขอบงคบดงกลาว จนเกดความเขาใจผดวาเปนการจำากดสทธและเออ
ผลประโยชนใหกบคนนอกหรอนายทนมากกวา นอกจากนนยงทำาใหคนทมทดนนอย มลกหลานมากเสย
โอกาสในการทจะไดรบผลประโยชนจากทดนทมอยในพนท 5) การถอครองทดน ในอดตยงคงเปนเจาของ
เดมคอคนในพนท หลงจากมการประกาศใชกฎกระทวงเกยวกบผงเมองบางกะเจาใหเปนพนทสเขยว
จงไดรบความสนใจและเปนสงดงดดใหนายทนหรอคนนอกทมเงนเขามาซอทดนในบางกะเจาเพอสราง
เปนทอยอาศย หรอประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจอนๆ 6)ผบรหารทองถน/นกการเมอง เหนแกประโยชน
สวนตนมากกวาสวนรวม ขาดการดแลเอาใจใสอยางแขงขน ยอหยอนตอการปฏบตตามขอบงคบท
กฎหมายกำาหนดเอาไวอยางเขมงวด และ 7) การทองเทยว เหตดวยพนทบางกะเจาเตมไปดวยทรพยากร
ทอดสมสมบรณ ทงทรพยากรทางธรรมชาต และทรพยากรทมนษยสรางขน การใชชวตของผคนทเรยบ
งายยงไมวนวายเหมอนกบในเมองหลวง ยงคงไวซงเอกลกษณของความเปนชนบท จงเปนสงดงดดใหนก
ทองเทยว เขามาเทยวในพนทมากขน เมอนกทองเทยวเพมมากขน สงปลกสรางตางๆ เชน ทอยอาศย
บานพกโฮมสเตย รานคา รานอาหาร กเพมมากขน เพอรองรบการทองเทยว และเพอตอบสนองนกทอง
เทยว สาเหตดงกลาวเหลานลวนมผลทำาใหพนทสเขยวของบางกะเจาลดลง
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
345
อภปร�ยผลก�รศกษ� ก�รเปลยนแปลงก�รใชประโยชนทดน
การใชประโยชนทดน เปนการนำาทดนมาใชประโยชนในการทำากจกรรมดานตางๆ เพอสนอง
ความการของมนษย ปจจบนประเทศชาตบานเมองเกดการพฒนาและมความเจรญมากขนจงม
การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน คอ มการแปรสภาพหรอเปลยนแปลงสภาพของทดนไปจากเดม
ไมวาจะเปนการใชประโยชน ดานการเกษตรกรรม อตสาหกรรม พาณชยกรรม การทองเทยว และทอย
อาศย เชนเดยวกบพนทบางกะเจา ทมการใชประโยชนทดนในการทำากจกรรมดานตางๆ โดยเฉพาะดาน
การเกษตรกรรม เนองมาจากพนทบางกะเจาลอมรอบดวยแมนำาเจาพระยาเปนทราบลมนำาทวมถง
ไดรบอทธพลจากนำาทะเล มการสะสมของดนตะกอนทำาใหมแรธาตตางๆในดนมากจงเหมาะสำาหรบ
การทำาการเกษตร หรอการเพาะปลก ภททรา ครณารกษ (2554) ไดมการจำาแนกการใชประโยชนทดน
ทดนในบางกะเจา ออกเปน 7 ประเภท คอ พนทอยอาศย เกษตรกรรม พนทปาชายเลน พนทราง พนท
เปดโลง พนทโรงงานอตสาหกรรม และพนทสเขยวเพอการนนทนาการ ซงพนทสวนใหญของบางกะเจา
ยงคงเปนพนทเกษตรกรรม และทอยอาศย ใน พ.ศ.2516-พ.ศ.2554 เกดการเปลยนแปลงการใชประโยชน
ทดน โดยเฉพาะพนทเกษตรกรรม พบวามแนวโนมลดลงอยางตอเนอง เฉลยรอยละ 17.59 และการใช
ประโยชนทดนประเภทอนๆยงคงเพมมากขน ซงสวนใหญเปลยนแปลงมาจากพนทเกษตรกรรม ซงปจจบน
พนทการเกษตรในบางกะเจายงคงลดลง และมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนมาเปนพนทอยอาศย
มากขน สอดคลองกบแนวคดของดรรชน เอมพนธ (2531)ทกลาววา การใชประโยชนทดนจากอดตจนถง
ปจจบน มการเปลยนแปลงรปแบบการใชพนทมาเปนลำาดบ จากพนทปาไมมาเปนพนทเกษตรกรรมและ
จากพนทเกษตรกรรมเปนพนทชมชนเมอง และอตสาหกรรม และยงสอดคลองกบงานวจยของ เอกราช
ปรชาชน (2547) ทพบวา การใชประโยชนทดนของ บางกะเจาสวนใหญยงเปนพนทเกษตรกรรม
คอ ไมผลผสม ซงยงคงรกษาความเปนพนทสเขยวไวได เมอนำาการใชประโยชนทดนแตละปมาทำา
การซอนทบกนเพอหาการเปลยนแปลง พบวา มการเพมขนของทอยอาศย โดยการขยายออกไปเรอยๆ
จากถนนสายหลก เขาไปแทนทไมผลผสม ทำาใหพนทของไมผลผสมลดลง ซงสงผลกระทบตอพนทสเขยว
ของบางกะเจา
ส�เหตก�รเปลยนแปลงก�รใชประโยชนทดน การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน มหลากหลายสาเหต เชน การเพมขนของประชากร
การขยายตวหรอการพฒนาตวของเมอง เปนตน การเพมขนของประชากร ทำาใหเกดความตองการในดาน
ตางๆ เพมขน เพอรองรบกบจำานวนประชากรทเพมขน ทงทอยอาศยและแหลงอาหาร การขยายตวหรอ
การพฒนาตวของเมอง ทำาใหเกดการพฒนาโครงสรางพนฐานตามมา ทงระบบการคมนาคมระบบ
สาธารณปโภค และตองมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน บางกะเจาเปนอกพนทหนง ทตงอยใกล
กบเมอง และรองรบการขยายตวหรอการพฒนาของตวเมอง การทประชากรในพนทเพมขน เกดจาก
346
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
การพฒนาโครงสรางพนฐานใหมประสทธภาพ โดยเฉพาะเสนทางคมนาคม รวมทงระบบสาธารณปโภค
ตางๆ ใหมประสทธภาพมากยงขน จงเปนแรงจงใจหนงททำาใหประชาชนยายจากพนทกรงเทพมหานคร
มาอยอาศยยงบรเวณทมความเจรญทางดานการคมนาคมและระบบสาธารณปโภคพนฐาน และตองม
การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน จากพนทโลง พนทรกราง หรอพนทเกษตรกรรม ใหกลายมาเปน
แหลงทอยอาศยมากขน เนองจากมจำานวนประชากรเพมมากขน ตามแนวคดของ Tran Hung (1996)
ทกลาววา ปจจยสำาคญทกอใหเกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน มากจากสภาพเศรษฐกจและ
สงคมทเปลยนแปลงไป และการขยายเสนทางการคมนาคม เปนสงสำาคญททำาใหเกดการเปลยนแปลง
การใชประโยชนทดนอยางรวดเรว และแนวคดของศนสนย ศรสกร (2553) ทกลาววา เนองจากเมอง
เปนแหลงรวมกจกรรมทางเศรษฐกจ การบรการ และแหลงอตสาหกรรม บางแหงเปนศนยกลาง
การปกครอง จงมแนวโนมทเมองเกดการขยายตว เพอรองรบประชากร และกจกรรมตางๆ ขยายพนท
ออกไปในบรเวณตอเนองซงเดมเคยเปนพนทเกษตรกรรม บางกะเจากเชนเดยวกน เปนอกพนทหนงทได
รบอทธพลจากความเจรญของเมองแผขยายเขามา บางกะเจา เปนสวนหนงของจงหวดสมทรปราการ
ซงเปนจงหวดหนงทรองรบการขยายตวของกรงเทพมหานคร เปนเมองอตสาหกรรมทมความเจรญเตบโต
ทางเศรษฐกจทมลคาสงเปนอนดบสองรองจากกรงเทพมหานคร เกดการพฒนาทางดานคมนาคมในพนท
ซงเปนปจจยหนงทสงผลใหชมชนเกดการขยายตว และมผลตอการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน
เนองจากถนนสามารถทำาใหเขาถงพนทตางๆไดดขน และมากขน บรเวณทมการคมนาคมทสะดวกหรอ
มถนนเขาถงจะมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว รวมถงสอดคลองกบแนวคดของ มานพ พงศทตและ
กงเพชร ลฬะหาชวะ (2527) ซงกลาววา การเพมขนของจำานวนประชากรทำาใหมความตองการพนท
สำาหรบทอยอาศย พกผอนหยอนใจ หรอทำางานมากขน เสมอนเงาตามตว ปจจบนกรงเทพมหานคร
มประชากรเพมขนทกป ไมวาจะเกดจากการอพยพยายถนฐาน หรออตราการเกดทเพมขน ทำาใหความ
ตองการพนทสำาหรบกจกรรมตางๆมมากขนดวย จงตองมการขยายตวเมองไปสพนทรอบนอก หรอเขต
ชานเมอง เพอรองรบกบความตองการของประชากร
ลกษณะทางกายภาพ หรอทำาเลทตง เปนสาเหตสำาคญอกสาเหตหนงททำาใหเกดการเปลยนแปลง
การใชประโยชนทดน พนทบางกะเจา เปนพนททตงอยใกลกบเมองคอกรงเทพมหานคร ซงถกจดใหเปน
พนทสเขยว ทเปรยบเสมอนปอดคอยฟอกอากาศบรสทธใหกบคนในพนท และบรเวณใกลเคยง โดยเฉพาะ
กรงเทพมหานคร ลกษณะของบางกะเจาจะเปนทลมปากแมนำา และอยใกลกบทะเลอาวไทย จงไดรบ
อทธพลจากนำาทะเลโดยตรง เนองจากพนทมความลาดชนไมเกน 1 เปอรเซนต ระดบพนทโดยเฉลยม
ความสงอยท 40-50 เซนตเมตร นำาทะเลจะเขาทวมพนทขณะนำาขน หากเขามาในปรมาณมากเกนไป
และระบายไมทน จะสงผลเสยหายตอพนทเกษตรกรรม ยากตอการฟนฟใหกลบเปนเหมอนเดม และอาจ
จะนำามาซงการเปลยนกรรมสทธในการถอครองทดน คอ ขายทดนใหกบนายทนหรอผอน เพอนำาไป
ประกอบกจกรรมอยาอนแทน จงทำาใหเกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในพนทบางกะเจา
สอดคลองกบแนวคดของ สรศกด ธนวเชยร (2543) ทกลาววา ลกษณะทางกายภาพ ไดแก ความสง ตำา
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
347
ของพนท ความชน แสงแดด ลม รวมถงความแตกตางของเนอดน ซงลกษณะเหลานจะแตกตางกนไป
ตามสวนตางๆของเมอง มผลตอการลงทนกอสรางสงปลกสรางบนพนท ทำาใหเกดการเปลยนแปลง
การใชประโยชนทดน
จากการไดรบการยกยองใหเปนปอดทคอยฟอกอากาศบรสทธ และเปนพนทสเขยวทม
ความอดมสมบรณทางทรพยากรธรรมชาต ทำาใหภาครฐเลงเหนถงความสำาคญ และตองการใหพนทบาง
กะเจาเปนพนทอนรกษ จงไดมการออกกฎหมายขอบงคบเกยวกบการใชประโยชนทดนในพนท ซงเปน
กฎกระทรวงผงเมองรวมสมทรปราการ มกฎหมายควบคมการกอสรางอาคาร โดยแบงออกเปนสองโซน
หลก คอ โซนสเขยว เปนพนทชนบทและเกษตรกรรม และโซนสขาวแทยงเขยว เปนโซนอนรกษชนบท
เกษตรกรรม ไมอนญาตใหกอสรางสงปลกสราง สอดคลองกบแนวคดของ คำารบลกข สรสวด (2543)
กลาววา นโยบายและแผนงานของรฐ มผลโดยตรงตอการเตบโตของพนทชมชน หากปราศจากการวางแผน
เพอรองรบการขยายตวของกจกรรมตางๆทเกดขน จะกอใหเกดปญหาในดานตางๆตามมา เชน ปญหา
แหลงทอยเสอมโทรม การจราจรตดขด มลภาวะเปนพษ ปญหาอาชญากรรม เปนตน จงไดมการวางแผน
การจดการใหเปนระบบ มการกำาหนดการใชประโยชนทดนออกเปนประเภท ใหสอดคลองกบระบบโครง
ขายการคมนาคม และการรกษาสภาพแวดลอมอยางเหมาะสม รวมถงการจดการและการควบคม
ดงนน นโยบายภาครฐ ไดแก นโยบายการพฒนาพนท นโยบายการใชทดนและการควบคมการใชทดน
และการจด “ผงเมองรวม” เปนปจจยหนงทสำาคญททำาใหเกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนใน
พนทตางๆ รวมถงการนำานโยบาย ขอกฎหมายหรอกฎขอบงคบไปใชใหเกดประโยชนกบพนทของผบรหาร
ทองถน หรอนกการเมอง หากผทมอำานาจในการบรหารจดการพนท มการเหนแกประโยชนสวนตนเขา
มาแทรกแซงในการตดสนใจหรอการใชดลยพนจ อาศยชองโหวของกฎหมายในการกระทำาผด กอาจทำาให
เกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในพนทได
การทองเทยว เปนอกหนงสาเหตททำาใหเกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในบางกะเจา
เนองจาก 2-3 ปทผานมาน บางกะเจาเปนพนททมชอเสยงอยางรวดเรว ทงคนไทยและชาวตางชาต
เพราะความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตในพนท เปนสงททกคนใฝหา และยงเปนแหลงทองเทยว
เชงน เวศวทยาท ไดรบความสนใจของคนกรงเทพฯ นอกจากนนยงไดรบการยกยองให เปน
The Best Urban Oasis of Asia แหลงผลตโอโซนทดทสด ทำาใหไดรบความสนใจจากผคนทหลากหลาย
ในเขามาทองเทยวในพนท และยงเปนพนททอยใกลกบกรงเทพมหานคร การเดนทางมความสะดวก
และงายทงทางบก และทางนำา ปจจบนไดมการสงเสรมการทองเทยวในพนทบางกะเจามากขน
ทำาใหมนกทองเทยวเขามาเทยวในพนทมากขนเชนกน สงปลกสราง เชน โฮมสเตย รานคา รานอาหาร
รานกาแฟ รานเชาจกรยาน เพมมากขน เพอรองรบนกทองเทยวและตอบสนองความตองการของนกทอง
เทยว สอดคลองกบงานวจยของ สไบทอง กนนะ (2556) ทผลการศกษาพบวา สาเหตของ
การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนเชงทองเทยวอำาเภอสวนผง จงหวดราชบร มสาเหตมาจาก
การเ พม ขนของสถานประกอบการทพกตากอากาศ จากมสภาพอากาศคลายภาคเหนอ
348
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
และธรรมชาตอดมสมบรณ รวมถงตงอยใกลกรงเทพมหานคร
ขอเสนอแนะ 1. การออกกฎระเบยบควรใหมประชาชนหรอผนำาชมชนเขามามสวนรวมในกฎระเบยบนนดวย
เพราะประชาชนในพนทยอมทราบถงปญหาในพนของตนเอง เพอใหทกฝายเกดความเขาใจตรงกนและ
ใหการปฏบตเปนไปในทศทางเดยวกน เพอเปนการปองกนปญหาทจะเกดขนจากการเปลยนแปลงการใช
ประโยชนทดน มการประกาศและเผยแพรกฎระเบยบ/ ขอบงคบใหประชาชนและผทเกยวของไดรบทราบ
อยางเปดเผย ทวทกพนทในชมชน
2. การดำาเนนการโครงการหรอมสงปลกสรางตางๆในพนท ควรใหประชาชนหรอชาวบานใน
พนทลงความเหน หรอทำาประชาพจารณกอนการดำาเนนการ เพอทราบถงความตองการทแทจรงของ
ผอยอาศย และความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมในพนท
3. ควรมการตรวจสอบการดำาเนนงานหรอการปฏบตงานของหนวยงานในทองถนอยสมำาเสมอ
และใหชาวบานไดเขาไปมสวนรวมในการตรวจสอบ เพอปองกนการทจรตคอรปชน และการอาศยชอง
โหวของกฎหมายเพอทำาประโยชนสวนตน
4. ปลกจตสำานกของประชาขนโดยการ “ระเบดจากขางใน” ใหประชาชนรสกรกและอยากปกปอง
หรอดแลรกษาพนทของตน ซงเปนพนทสเขยวทเปรยบเสมอนปอดทผลตอากาศบรสทธใหคงอยอยาง
ยงยน
5. หนวยงานภาครฐ จะตองเตรยมความพรอมในการบรหารจดการทองเทยว รวมทง
การเตรยมความพรอมตอการรองรบปรมาณทเพมขนของนกทองเทยว
6. ควรจดใหมการฝกอบรมเจาหนาทและมคคเทศกในการใหการบรการ ควรมการแนะนำากอน
การทองเทยวเพอใหนกทองเทยวสามารถเตรยมตว และรจกสถานทๆนาสนใจ
7. ประชาชนในพนทควรรกและหวงแหนในพนทของตนเอง ชวยกนดแลรกษา อนรกษพนทส
เขยวไวใหคงอยอยางยงยน รวมทงประชาชนในพนทควรใหความสำาคญแกอาชพเกษตรกรรมมากขน
ทำาการเกษตรอยางยงยน เนนการพงตนเอง มการรวมกลมกนระหวางเกษตรกรเพอสรางความเขมแขง
และการแลกเปลยนความรกนในการทำาการเกษตรใหไดผลผลตตามเปาหมาย สามารถตอสกบวกฤตภย
แลงและนำาเคมได รวมถงความเขมแขงในการสรางอำานาจในการตอรองกบพอคาคนกลาง
II ปอดกรงเทพฯ กำ�ลงห�ยไป II
349
บรรณ�นกรมกฎกระทรวงผงเมองรวมสมทรปราการ. 2544. การใชประโยชนทดน (Online). https://goo.gl/
RSSWKP., 20 พฤศจกายน 2559.
. 2548. ฉบบท 2 การใชประโยชนทดน. (Online). https://goo.gl/obl35f., 20 พฤศจกายน
2559.
. 2548. ฉบบท 3 การใชประโยชนทดน. (Online). https://goo.gl/FGVKAm., 20 พฤศจกายน
2559.
. 2556. การใชประโยชนทดน. (Online). https://goo.gl/QWc7Ht., 20 พฤศจกายน 2559
กล สาธตานรกษ. ศนยบรการนกทองเทยวดวยจกรยาน ตำาบลบางกระสอบ อำาเภอพระประแดง
จงหวดสมทรปราการ. สมภาษณ 8 เมษายน 2560.
เกรยงศกด ชตเจรญ. กำานนตำาบลบางนำาผง อำาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ. สมภาษณ
24 มนาคม 2560.
ชาญชย จลเมตต. กำานนตำาบลบางกะเจา อำาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ. สมภาษณ
25 มนาคม 2560
ชำานาญ เกตวลย กำานนตำาบลบางกอบว อำาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ. สมภาษณ
8 เมษายน 2560
ณชชา ศโรดม. เจาของธรกจรานกาแฟในบาน ตำาบลบางยอ อำาเภอพระประแดง จงหวด
สมทรปราการ. สมภาษณ 24 มนาคม 2560
ดรรชน เอมพนธ. 2531. หลกการใชทดนเบองตน. , มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพมหานคร.
นฤมล พทธวงศ. เจาของธรกจโฮมสเตย พบรก ณ บางนำาผง. อำาเภอพระประแดง จงหวด
สมทรปราการ. สมภาษณ 24 มนาคม 2560.
เปรมปรย ไตรรตน. ผดแลสวนปาเกดนอมเกลาฯ ตำาบลทรงคนอง อำาเภอพระประแดง จงหวด
สมทรปราการ. สมภาษณ 8 เมษายน 2560.
ผจดการ. 2557. ปอดกรงเทพฯ สะเทอน “บางกะเจา” ผงเมองใหมเพอใคร. (Online). https://goo.
gl/KDoKJB., 6 กนยายน 2559.
ไพศาล เตมวรรธภทร. กำานนตำาบลทรงคะนอง อำาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ. สมภาษณ
8 เมษายน 2560
ภททรา ครณารกษ. 2555. การวเคราะหการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทมผลตอการอนรกษ
พนทสเขยว ในพนทบางกะเจา อำาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ. วทยานพนธวทยา
ศาสตรมหาบณฑต สาขาวทยาศาสตรสงแวดลอม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
มนส รศมทต. สมาชกสภาองคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการ. สมภาษณ 8 เมษายน 2560.
350
ชลาทพย ไชยสาล I ศรกร กาญจนสนทร
มานพ พงศทต และกงเพชร ลฬะหาชวะ. 2527. การขนสงทางนำาของกรงเทพมหานคร.
กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย, สถาบนวจยสภาวะแวดลอม.
ศกดชย มลทรพย. พนกงานดแลผงนางโฮมสเตย ตำาบลบางนำาผง อำาเภอพระประแดง
จงหวดสมทรปราการ. สมภาษณ 24 มนาคม 2560.
ศนสนย ศรศกร. 2553. “พนทสเขยวและการอนรกษสงแวดลอม: แนวความคดในการจดทำา
ผงเมอง”. วารสารกรมโยธาธการและผงเมอง. (Online). https://goo.gl/Dnjfqd., 22
พฤศจกายน 2559.
สถาบนวจยสภาวะแวดลอม. 2553. ลกษณะภมประเทศของบางกะเจา. (Online). https://goo.gl/
TVprby., 20 พฤศจกายน 2559.
สไบทอง กนนะ. 2556. ผลกระทบสงแวดลอมจากการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนเชงทองเทยว
อำาเภอสวนผง จงหวดราชบร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการสงแวดลอม,
สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.
สรศกด ธนวเชยร. 2543. สภาพภมศาสตรพนทเขตบางขนเทยน: รายงานสรปผลการศกษาเบองตน
ของปญหาการกดเซาะชายฝงอาวไทยตอนบน. กรงเทพมหานคร: สำานกงานนโยบายและแผนสง
แวดลอม กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม.
สำานกงานเกษตรอำาเภอพระประแดง. 2554. ขอมลพนฐานของตำาบลในบางกะเจา. (Online). https://
goo.gl/KKbZeW., 20 พฤศจกายน 2559.
สำานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2557. การจดทำามาตรฐานพนทส
เขยวในเมองและชนดพรรณไมทเหมาะสมกบพนทสเขยว. โครงการพฒนาเมองและชมชนเพอมงส
สงคมคารบอนตำา. (Online). https://goo.gl/ZVYw42., 20 พฤศจกายน 2559.
เอกราช ปรชาชน. 2547. การศกษาการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในพนทสเขยว บรเวณบาง
กะเจา. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาภมศาสตร, มหาวทยาลยรามคำาแหง.
EDT. 2558. สมผสเสนห คงบางกะเจา แหลงโอโซน พนทสเขยวกลางเมองใหญ. (Online). https://
goo.gl/w3M83E., 7 กนยาน 2559.
Tran Hung. 1994. Synergism of Remote Sensing and Geo-Information System in Land-
Use Spatial and Dynamical Analysis: A Methodological Approach in Case Study of
Phatum Thani Area, Thailand. Master’s Thesis, AIT. Phatum Thani. Thailand.