Post on 06-Dec-2020
REFLEKSLERREFLEKSLER
Dr. Sinan CANANscanan@baskent.edu.tr
Dr. Sinan CANANscanan@baskent.edu.tr
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı
Bu Bölümde:Bu Bölümde:
• Sinirsel refleksler: Tipleri ve yolları
• Otonom refleks yolları ve işlevleri
• İskelet kası refleksleri, “miyotaktik birimler” ve hareket
• Refleks ve istemli hareketlerin birleştirilmesi
• İç organ kaslarında hareket
• Uyaran
• Duyu reseptörü
• Duyu nöronu (getirici; aferent)
• MSS’de işleme
• Motor (götürücü; eferent) nöron
• İcra organı (hedef; efektör)
• Cevap (hareket)
• MSS’ne geri-bildirim
Sinirsel Refleksler: Genel BakışSinirsel Refleksler: Genel Bakış
Sinirsel Refleksler: Genel BakışSinirsel Refleksler: Genel Bakış
• İcracı (efektör) bölümler:
• Somatik
• Otonom
• İşlemeyi yapan bölgelere göre;
• Omurilik refleksleri
• Beyin (serebral) refleksler
• Yolda görevli nöronlar açısından
• Tek sinapslı (monosinaptik)
• Çok sinapslı (polisinaptik)
Sinirsel Refleksler: Yolların SınıflandırılmasıSinirsel Refleksler: Yolların Sınıflandırılması
Sinirsel Refleksler: Yolların SınıflandırılmasıSinirsel Refleksler: Yolların Sınıflandırılması
• İç organların çalışmasının düzenlenmesi…
• Omurilik ve alt beyin bölümlerinde işlenir.
• Hormon ve ritmik odaklarca denetlenir.
Otonom Refleksler: “viseral refleksler”Otonom Refleksler: “viseral refleksler”
Otonom Refleksler: “viseral refleksler”Otonom Refleksler: “viseral refleksler”
• Kas İğcikleri
• Kaslarda “intrafuzal” lifler
• Gerilmeyi algılarlar
• Golgi tendon organı
• Tendonlara yakın konumdadır
• Kasa uygulanan kuvveti algılar
• Eklem reseptörleri
• Basıncı hissederler
• Pozisyon algısı
İskelet Kası Refleks Duyu Reseptörleri: “Proprioseptörler”İskelet Kası Refleks Duyu Reseptörleri: “Proprioseptörler”
İskelet Kası Refleks Duyu Reseptörleri: Proprioseptörlerİskelet Kası Refleks Duyu Reseptörleri: Proprioseptörler
Aferent duyu nöronu
• Kas tonusu
• Kasın boyundaki değişim ve bu değişimin hızı
• Gerim refleksi
Kas İğcikleri: Yapısı ve Çalışma MekanizmasıKas İğcikleri: Yapısı ve Çalışma Mekanizması
Kas İğcikleri: Lif TipleriKas İğcikleri: Lif Tipleri
• Torba çekirdekli*
• Torba1-dinamik
• Torba2-statik
• Zincir çekirdekli**
* Nuclear bag fibres** Nuclear chain fibres
Kas İğcikleri: Duyusal SinirlerKas İğcikleri: Duyusal Sinirler• Grup Ia lifleri
• Geniş çaplı, düşük eşikli
• Tüm lifleri innerve eder
• Liflerin orta kısımlarında
• “Fazik aktivite”
• Grup II lifleri
• Ia’ların yan kısımlarında
• Daha çok torba2 (s) ve zincir çekirdek liflerde
• “Tonik aktivite”
Kas İğcikleri: Duyusal SinirlerKas İğcikleri: Duyusal Sinirler
• Grup Ia (primer): Boy değişiminin hızı (fazik)
• Grup II (sekonder): Boy değişmesi miktarı (tonik)
Kas İğcikleri: Gama Motor SinirlerKas İğcikleri: Gama Motor Sinirler• Gama motor nöronlar
• Dinamik gama
• Torba1 (d) liflerine;
• Motor son plak var;
• Uyarım hızını ayarlama;
• Statik gama
• Torba2 ve zincir çekirdek liflerine
• Dallı sonlanmalar
• Gerginlik
• Alfa (α) motor nöronlar – Ekstrafuzal liflere
• Gama (γ) motor nöronlar – İntrafuzal liflere
• Beta (β) motor nöronlar – Her iki tip - ?
Kas İğciğinin İnnervasyonu: Alfa-Gama KoaktivasyonuKas İğciğinin İnnervasyonu: Alfa-Gama Koaktivasyonu
“Miyotaktik Birim” ve Gerim Refleksi“Miyotaktik Birim” ve Gerim Refleksi
• Miyotaktik birim: Bir eklemi kontrol eden tüm sinirsel yollar ve elemanlar.
• Örnek: Dirsek eklemi – Tüm sinirler, reseptörler ve kaslar
Kas İğciği ve Golgi Tendon Organı RefleksleriKas İğciği ve Golgi Tendon Organı Refleksleri
• Kasın tendonuna vurulması→ refleks kasılma
• Zıt (resiprokal) kaslar inhibe edilir.
Diz Çekme Refleksi: Gerim ve Resiprokal İnhibisyon RefleksleriDiz Çekme Refleksi: Gerim ve Resiprokal İnhibisyon Refleksleri
Diz Çekme Refleksi: Gerim ve Resiprokal İnhibisyon RefleksleriDiz Çekme Refleksi: Gerim ve Resiprokal İnhibisyon Refleksleri
Miyotatik Refleks: Gerim ve Resiprokal İnhibisyon RefleksleriMiyotatik Refleks: Gerim ve Resiprokal İnhibisyon Refleksleri
Fazik ve Tonik Gerim RefleksleriFazik ve Tonik Gerim Refleksleri
• Fazik refleksler: Grup Ia lifleri
• Gerilmeye karşı ani yanıt oluşumu
• Tonik refleksler: Grup II lifleri
• Duruşun korunması
Tonik Gerim RefleksiTonik Gerim Refleksi
• Ağrılı bir uyaran
• Ağrı reseptörleri (nosiseptörler)
• Omurilikte bir dizi sinaps
• Ağrılı uyarandan “çekilerek” uzaklaşma
• Beyine giden sinyal (ağrı hissi)
Bükme (fleksiyon) Refleksi: Ağrılı Uyarandan KaçınmaBükme (fleksiyon) Refleksi: Ağrılı Uyarandan Kaçınma
Bükme (fleksiyon) Refleksi: Ağrılı Uyarandan KaçınmaBükme (fleksiyon) Refleksi: Ağrılı Uyarandan Kaçınma
• Ekstensörler uyarılır
• Fleksörler baskılanır
• Vücut dengede tutulur
Çapraz Ekstensöz Refleksi: Denge SağlamaÇapraz Ekstensöz Refleksi: Denge Sağlama
Spinal Reflekslerin Üst Merkezlerce KontrolüSpinal Reflekslerin Üst Merkezlerce Kontrolü
Beyinsizleştirme (deserebrasyon) KatılığıBeyinsizleştirme (deserebrasyon) Katılığı
• Üst merkezlerle bağlantının kesilmesi
• İnici kontrol yollarının işlevini kaybetmesi
• Beyin sapı sistemlerinin etkisinin artması
• Aşırı spinal aktivite ve kaslarda sertlik
• Fleksör reflekslerin kaybı
• Gerim reflekslerinde aşırı artış!
Spinal ŞokSpinal Şok
• Omurilik kesisi sonucunda oluşur
• Kesinin altındaki seviyelerde:
• Gevşek felç
• Tüm duyuların ve otonom işlevlerin kaybı
• Reflekslerin kaybı
• 3-4 hafta sürer.
• Şoktan sonra aşırı refleksler + klonus
• İstemli hareket ve duyularda kalıcı kayıp!
• Patolojik refleksler! (ör: Babinski işareti)
Hareket: Bir Çok Kas Grubunun Ortak ÇalışmasıHareket: Bir Çok Kas Grubunun Ortak Çalışması
• Refleks hareketler
• Omurilikte işlem
• Beyine “ihbar”
• Postür refleksleri
• Beyincikte işlem
• Denge koruma
• Beyine “ihbar”
• Beyin kabuğu (korteks) en tepedeki birleştirme merkezidir.
• Dış uyarım olmaksızın iş yapabilir
• Kısmen istemsizleşebilir: “Kas Belleği”
İstemli Hareket: “Bilinçli”İstemli Hareket: “Bilinçli”
İstemli Hareket: “Bilinçli”İstemli Hareket: “Bilinçli”
Ritmik HareketlerRitmik Hareketler
• Korteks tarafından başlatılır
• “Merkezi Kalıp Üreteçleri”
• Omurilikte
• Hareketin sürdürülmesi
• Refleks ve istemli hareketlerin birleştirilmesi
İleri-besleme: Postür Refleksleriİleri-besleme: Postür Refleksleri• Vücut hareketi beklentisi
• Denge değişikliğine karşı refleks düzenlemeler
• Vücudu tehdite karşı hazılama
• Geri-bildirimle birleştirilir
• Boşluklu organlarda içeriğin hareketi
• Kapakçık görevi (sfinkter): Sindirim kanalı ve kan damarları
• Çoklu kontrol sistemi: Otonom nöronlar, parakrin ve endokrin kontrol
Viseral Hareketler: Kalp ve OrganlarViseral Hareketler: Kalp ve Organlar
B i t t i … S o r u l a r ?B i t t i … S o r u l a r ?
Günün Sözü
Bilgili bir ahmak, cahil bir ahmaktan daha çok ahmaktır.
(Molieré)